Fréttablaðið - 06.11.2021, Blaðsíða 76

Ég ætlaði
að taka eitt
ár í að
afeitra mig
úr þessari
vinnu, þau
urðu níu.
Sigurður Gunnsteinsson
hefur starfað í framlínu
áfengis- og vímuefnameð-
ferðar í fjóra áratugi og orðið
vitni að miklum breytingum.
Hann gerir upp ferilinn og
fortíðina í tilefni af áttatíu
ára afmæli sínu í dag. Hann
byrjaði að hlaupa um fimm-
tugt og hleypur enn fjörutíu
kílómetra á viku.
Það má segja að líf Sigurðar
sé tvískipt. Fyrri hluti
ævinnar einkenndist af
áfengisdrykkju og þeim
erfiðleikum sem henni
fylgdu.
„Ég var á milli tvítugs og þrítugs
þegar ég fór fyrst á Deild 10 á Kleppi.
Deild 10 var bara bið. Þú fórst inn
og beiðst bara, undir eftirliti lækna.
Það var engin meðferð. Maður heyrði
ekki einu sinni orðið alkóhólisti. Það
var talað um að menn væru blautir
eða skemmtu sér of mikið.“
Lokastöðin
Áfengið hafði mjög eyðileggjandi
áhrif á líf hans á þessum tíma og
var hann orðinn mjög veikur upp
úr þrítugu. „Ég kvæntist árið 1960 og
eignuðumst við fyrri kona mín fjög-
ur börn saman. Leiðir okkar skildi
árið 1973 vegna minnar drykkju.“
Hann fór í sína síðustu afeitrun 8.
maí 1978, þá í Reykjadal sem rekinn
var af SÁÁ – Samtökum áhugafólks
um áfengis- og vímuefnavandann.
„Þar breyttist lífið, þetta var allt
annað umhverfi en Kleppur. Allt
öðruvísi starfsfólk, allt annað við-
mót, ég varð alveg hugfanginn,“
segir hann.
„Valið á þessum tíma stóð milli
þess að lifa eða deyja. Þetta var
lokastöðin. Ég vakna uppi í Reykja-
dal og það var eins og það hefði ekk-
ert gerst áður. Þrátt fyrir allt sem á
undan hafði gengið var ég fram að
því með mikinn mótþróa fyrir því
að hætta að drekka. Ég ætlaði að
breyta þessu en það kom aldrei til
greina að hætta alveg.“
Þetta varð ævistarfið
Sigurður starfaði sem málari á þeim
tíma en fékk þá hugmynd í Reykja-
dal að starfa fyrir SÁÁ, þá sem iðn-
aðarmaður. Ekkert slíkt var í boði en
hann var ráðinn sem kokkur austur
á Sogn. Sigurður tekur fram að hann
sé ekki sá besti í eldhúsinu en hafi
verið tilbúinn að læra. „Fljótlega
eftir áramót var ég byrjaður sem
leiðbeinandi,“ segir hann og hlær.
Starfið tók mjög á og Sigurður var
hreint ekki viss um hvort hann gæti
þetta yfirleitt. Þá sá hann auglýstan
sumarskóla í áfengis- og vímuefna-
ráðgjöf í Minnesota í Bandaríkjun-
um. „Þetta var bara stutt, mánuður
sem ég var úti með alls konar fólki.
Þá tók ég ákvörðun um að gera þetta
að ævistarfi mínu.“
Hófst þá nokkurra ára tímabil þar
sem Sigurður sótti um öll slík nám-
skeið sem hann fann. „Ég fór í öllum
fríum, ég var að hringja út og spyrja
hvort ég mætti koma og fylgjast með.
Á sama tíma var ég að vinna á Sogni,
þar kom nýr læknir, Þórarinn Tyrf-
ingsson, og þá byrjuðum við að inn-
leiða alls konar nýja hugsun.“ SÁÁ
var ekki hátt skrifað á þessum tíma.
„Það var talað um að þetta myndi
endast í eitt, kannski tvö ár.“
Sigurður hélt áfram að leita vestur
og 1982 fór hann að starfa á afeitr-
unardeild á ríkisspítala í Atlanta
í Georgíu. „Ég sá það versta af öllu
slæmu. Þetta var fátækt fólk, mest
svart fólk, sem hafði fundist á göt-
unni. Mikil vinna fór í að bera kennsl
á það. Ég man sérstaklega eftir
ungum manni frá Texas sem ég var
að hjálpa í átta daga. Hann var kom-
inn með áætlun fyrir framtíðina, svo
komu allt í einu tvær löggur að sækja
hann, þá var hann eftirlýstur.“
Kvaddi vinnuna sjötugur
„Til að verða ráðgjafi þarf þrjú ár af
klínísku starfi, þrjú ströng próf. Við
erum þannig að tryggja að þegar
veikur alkóhólisti leitar til við-
Lokastöðin varð
að glæsilegu lífi
Sigurður fagnar 80 ára afmæli í dag. Hann hleypur í hverri viku og er ekkert að fara að hætta því. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Sigurður og eiginkona hans, Munda, eiga stóran hóp af
börnum, hér má sjá hópinn í lok áttunda áratugarins.
Sigurður og
Ágúst Kvaran
kepptu fyrir
Íslands hönd á
HM í 100 kíló-
metra hlaupi í
Frakklandi 2001.
Komst ekki heilan hring
til að byrja með
Þórarinn Tyrfingsson, vinur
og samstarfsfélagi Sigurðar
til áratuga, man hvernig það
kom til að Sigurður byrjaði að
hlaupa.
„Við Sigurður vorum saman
í ræktinni að taka bekk-
pressu. Þá hafði ég orð á því
að það væri ekki íþrótt sem
hentaði mönnum á okkar
aldri,“ segir Þórarinn.
Sigurður var á leið til
Bandaríkjanna þegar í ljós
kom að hann var með berkju-
bólgu með astma. „Ég setti
hann á úða- og sýklalyf og
sagði að hann þyrfti að hætta
að reykja. Þetta tvennt varð
til þess að við fórum saman
niður á Laugardalsvöll og
hlupum þar.“
Þórarinn man ekki hvor
þeirra átti hugmyndina að
því að fara að hlaupa. „Hann
komst ekki hringinn. Næsta
sem ég heyrði af honum, sem
var nokkrum vikum síðar, var
að hann lét Mundu sína keyra
sig upp á Vík þar sem hann
vann og hljóp þaðan og á Vog.
Það munu vera um 17 kíló-
metrar. Hann var ekki lengi að
þessu.“
Þórarinn og Sigurður í 25 ára
edrúhlaupinu.
komandi þá fær hann og fjölskylda
hans faglega nálgun undir stífum
siðareglum.“ Íslenskir ráðgjafar hafa
það fram yfir aðra að þeir geta bæði
beitt mismunandi nálgun eftir efni
en einnig aðstæðum. „Danir, Bretar
og allir hinir í Evrópu eru miklu
aftarlegar á merinni. Það er senni-
lega ekkert land í Evrópu sem getur
státað sig af því að yfirvöld viður-
kenni þetta starf, áfengis- og vímu-
efnaráðgjafi,“ segir hann.
Sigurður hætti formlega að vinna
fyrir áratug. „Það var búið að ákveða
að ég myndi hætta sjötugur. Það var
haldin veisla. Ég kvaddi alla. Rosa
mikið jibbí. Ég fór í frí til Banda-
ríkjanna og var að ferðast með vini
mínum í Nýja-Mexíkó. Eina sem
ég talaði um voru indjánarnir sem
drukku svo mikið og áttu engar
meðferðarstöðvar. Ég kom heim og
fór að hlaupa, á endanum fór ég og
hitti Þórarinn og mætti í vinnuna
daginn eftir. Ég ætlaði að taka eitt
ár í að afeitra mig úr þessari vinnu,
þau urðu níu.“
Hann hætti störfum í gær, líklega
endanlega í þetta skiptið.
Byrjaði fimmtugur að hlaupa
Helsta áhugamálið eru hlaupin.
Sigurður hljóp síðast hálfmaraþon
í sumar. „Þegar það rann af mér
fór ég í líkamsrækt,“ segir hann.
„Ég byrjaði að hlaupa um fimm-
tugt og fannst það gaman. Eins og
sönnum alkóhólista sæmir þá þurfti
ég að taka það með trompi.“ Hann
var staddur í Boston árið 1994 og
fylgdist með marklínunni í stóra
maraþoninu. „Ég varð fyrir rosa-
legum áhrifum af stemningunni.“
Tveimur árum síðar hljóp hann
sjálfur í Boston-maraþoninu. „Það
var á 100 ára afmæli hlaupsins. Ég,
Óttar Guðmundsson geðlæknir og
þrjátíu þúsund aðrir hlupum. Ég var
með gapandi kjaftinn allan tímann,
það var svo mikil stemning.“
Hann hefur nú hlaupið 53 mara-
þon um allan heim. „Ég hljóp mara-
þon í London, Berlín, München og
aftur í Boston. Svo hljóp ég í Grace-
land og málaði skóna mína bláa
eins og lagið með Elvis. Ég og vinur
minn Ágúst Kvaran fórum upp í 50
kílómetra, hlupum frá Þingvöllum
niður á Austurvöll, hlupum svo í
Vesturbæjarlaugina til að ná 50. Ég
reimaði ekki á mig skó nema fyrir 20
kílómetra.“
Ágúst sá svo auglýsingu fyrir 100
kílómetra fjallahlaup á Ítalíu. „Það
var 35 stiga hiti, við hlupum líka á
nóttunni.“ Tók þá við hlaup frá Big
Ben í London til Brighton. Þá fékk
Ágúst þá hugmynd að taka þátt í
heimsmeistaramótinu í 100 kíló-
metra hlaupi í Frakklandi. „Við
þurftum að fara til ÍSÍ, urðum okkur
úti um landsliðsbúninga og þeir
tóku fram að við værum fulltrúar
Íslands og ættum því ekki að reykja
og drekka. Við lofuðum að gera það
ekki,“ segir Sigurður. Hann náði 100
kílómetrunum á 11,5 tímum.
„Þetta hefur stuðlað að því að
ég hef haldið góðri geðheilsu í
vinnunni. Það er rosalega mikil
heilun sem fylgir þessu,“ segir hann.
„Þegar ég fór inn á Klepp þá var
spurningin sem brann á mönnum:
„Er líf eftir afeitrun?“ Það er óhætt
að segja það, glæsilegt líf.“ n
Ari
Brynjólfsson
arib
@frettabladid.is
Nánar á frettabladid.is
36 Helgin 6. nóvember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ