Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2014, Side 47

Nátttröll, eru þau bara goðsögn?
Kvalinn áfram keyfar á hlið
kominn villu vega.
Tófa stuttlega staldrar við
starir flóttalega.
Ottasleginn enni strauk
ómar söngur um móann.
Göngu þrautar við Þórsnes lauk
þá sólin skein á flóann.
Það fer ekki á milli mála að hjá þjóð trölla
kvað meira að kvenkyninu. A meðan þursar
sátu aðgerðarlitlir í bústöðum sínum, enda-
sendust skessurnar, ástsjúkar og fullar
langsemi, landshorna á milli oft með nokkra
tröllakrakka í eftirdragi, og var erindið oftar
en ekki að sækja þursana heim og koma
svolitlu lífi íþá. Stundum urðu þær dagþrota
á ferðum sínum og ef að þœr voru af kyni
nátttrölla sem hvorkiþoldu sól eða dagsbirtu,
döguðu þœr uppi eins og kallað var og urðu að
steinum sem víða setja svip sinn á landslagið
í okkar stórbrotnu náttúru. Sögurnar segja
að töllin hafi oftast haft viðurvœri sitt af
dýraveiðum ogfiskifangi. Oft hafa þau þurft
að fara langt til aðdrátta. Það gat verið erfið-
leikum bundið fyrir nátttröllin þegar dagur
var skammur. Sólveig veltir fyrir sér erfiðri
lífsbaráttu nátttröllanna og skessan Björg í
Bjarghölum og tröllabarnið hennar verða
efniviður í litla sögu.
Það hefur verið frekar lítið um æti í návígi
við hellinn í Björgunum og tröllskessan ekki
þorað langt frá litla tröllabaminu, en nú þarf
það alltaf meira og meira að éta. Svo eitt kvöld
þegar það er sofnað læðist hún út og röltir út
í Bjarghalana. I Glámunni em feitir sauðir á
ferð en heldur langt í burtu.
Skessan sest niður, lætur fara lítið fyrir
sér, og bíður átekta, tíminn líður og sauðimir
nálgast ekki neitt. Það rennur á hana svefnhöfgi
um stund, allt í einu verður hún einhvers vör
Tröllkonan Björg í Bjarghölum. Ljósmynd: Sólveig
Björnsdóttir.
og glaðvaknar, en þá læðist dagsbirtan yfír
fjöllin...
Tröllabamið vaknar eitt í myrkrinu, tekur
að hrína og kalla á móður sína, en ekkert
svar, það er banhungrað. Eftir smá umhugsun
ákveður það að gá út um opið á hellinum,
þótt að móðir þess hafi lagt ríka áherslu á að
það mætti ekki. Bamið skríður snöktandi að
opinu og rekur hausinn út, en um leið kemur
sólin í Dyrijallsdymar...
Um dagtröll segir Sigfús Sigfússon að séu
þau tröll sem vart verður um Ijósa daga.
Þau er grimm en vinaföst og trygg á aðra
hlið og stundum spakvitur og ráðholl vinum
sínum. Önnur eru illvœttir og mannætur og
á það við um systurnar Glettu og Gríði sem
bjuggu í sjávarhömrum í Víkum. Þótti Gletta
sérstaklega viðsjáverð en hún seiddi til sín
45
L