Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2014, Blaðsíða 157

Sumarnytjar á Stuðlafossi
Smali kom ungur í Skipalœk. Hér prílar hann á baki
Gláms sem einnig var Jökuldœlingur. Ljósmynd: Baldur
Grétarsson.
Dagurinn eftir
Undir hádegi vorum við komnir á fætur,
Stefán, Guðmundur og ég, en við Guðmundur,
sem var nýorðinn átján ára, vorum leystir
undan því að fara aftur á heiðina. Eftir að
hafa þegið velgjörðir Skeggjastaðabænda
fórum við þremenningamir að búa okkur til
heimferðar, lögðum á hrossin og riðum af stað
í ausandi norðaustan slyddurigningu. Það var
ekki laust við að mæddi á okkur á Ásklifinu í
hrakviðrinu enda voru hestamir ekki sérlega
viljugir að strekkjast á móti kalsanum. Þegar
við komum að Ormarsstaðaá tókum við
það ráð að æja undir brúnni til að fá skjól.
Stóðum við þar í árfarveginum undir ytri
landstöplinum og reyndum að ná í okkur hita
og krafti til að halda áfram. Síðan settum við
hausinn í veðrið að nýju og keyfuðum áfram
á hestunum. Þetta var heldur óspennandi
ferðalag sökum veðráttunnar og verður mér oft
hugsað til þess nú, þegar hestaflutningakerrur
era nánast orðnar almenningseign, að í dag
mundi fáum detta í hug að leggja slíkt á hesta
eða menn nema í algerri neyð. Á þessum tíma
vora hestakerrur einfaldlega ekki til nema í
undantekningartilfellum og því hvarflaði það
ekki að nokkrum manni að koma hestum milli
staða á annan hátt en að ríða þeim.
Hjá Setbergi skildi Guðmundur við
okkur og fór þangað heim til frændfólkssíns.
í Út-Fellum kom Gunnþórunn Hvönn
Einarsdóttir, eiginkona Stefáns, akandi til
móts við okkur á Moskvitch bifreið sinni til
að athuga um ferðir okkar. Eitthvað skiptumst
við Stefán á að setjast í bílinn hjá Tótu til að
njóta ylsins frá miðstöðinni en hinn reið áfram
á meðan. Þar sem hesthúsið á Skipalæk var
í kaldara lagi og óhagstætt hröktum hestum
var ákveðið að ríða þeim í Egilsstaði og hýsa
í hesthúsi Stefáns sem var mun hlýrra og
betra. Þar bættust nokkrir kílómetrar við
reiðtúrinn, en frá Skeggjastöðum eru um 20
kílómetrar út að Lagarfljótsbrú. Eg man að
hestarnir voru orðnir hraktir og uppgefnir
fyrir löngu og þurfti að lemja fótastokkinn
síðustu kílómetrana til að eitthvað nriðaði
áfram. Ekki var heldur laust við að þreytu
gætti hjá okkur knöpum og minnist ég þessa
dags með hrolli enda vorum við enn talsvert
lerkaðir eftir slarkið nóttina áður. T.d. veiktist
Stefán af lungnabólgu í kjölfarið og má ætla
að atvikið á heiðinni þegar hann lenti ofan í
með hestum sínum og blotnaði illa hafí haft
sínar afleiðingar.
Fénu bjargað
Mannskapurinn sem þennan dag fór upp á
heiði kom fjársafninu til réttar á næstu þremur
sólarhringum við erfiðar aðstæður án þess
að teljandi afföll yrðu. Ofan við brúnir sá þá
vart á dökkan díl og var brunað um heiðina á
snjósleðum í kófbyl til að finna féð. Það voru
Gylfi á Hofí og Þórarinn á Ormarsstöðum
sem fóru þennan könnunarleiðangur og
rákust á kindurnar eftir talsvert hringsól í
kófínu. Sýndist þeim skyndilega eins og
snjóbreiðan fram undan væri á hreyfíngu en
þetta reyndist þá vera fjárhópurinn í einum
hnapp og hver einasta kind með hálfs metra
skefli á bakinu. Ruddust þeir inn í hópinn til
að hreyfa féð og dusta af því snjóinn. Gylfí
minnist mikilla handatiltekta hjá Þórami við
þetta verk enda áhlaupamaður í flestu sem
að höndum fellur. Að því loknu brunuðu þeir
155