Fréttablaðið - 18.12.2021, Blaðsíða 72

að breskum stjórnvöldum beri
ekki að framselja Julian Assange.
Þau komast að þeirri niðurstöðu
núna að þau megi framselja hann til
Bandaríkjanna ákveði innanríkis-
ráðherra að gera svo.
Þetta er náttúrlega alveg for-
dæmalaus dómur því í fyrsta lagi er
Assange ákærður á grundvelli mjög
gamallar njósnalöggjafar þar sem
Bandaríkjastjórn hefur reynt að
sýna fram á að hann sé ekki blaða-
maður heldur sé hann hryðjuverka-
maður sem er að stunda njósnir.
Þetta setur það fordæmi fyrir blaða-
menn um allan heim, fari það svo að
hann verði framseldur og dæmdur
í fangelsi í Bandaríkjunum, að
Bandaríkjastjórn gæti ákært hvaða
blaðamann sem er, hvar sem er fyrir
að skrifa gegn sér eða deila upplýs-
ingum sem varða þjóðarhagsmuni
Bandaríkjanna.“
Brynja: „Þetta þýðir í rauninni
að lögsaga nái út fyrir landamæri
landsins varði það blaðamenn og
upplýsingar sem snerta þjóðar-
öryggi og þjóðarhagsmuni hvers
ríkis.“
Loftslagsbreytingar
Náttúruhamfarir urðu víða um heim
á árinu. Erum við ekki svolítið farin
að sjá á eigin skinni af leiðingar
loftslagsbreytinga?
Guðmundur: „Jú, ég held það, því
miður. Allavega ef maður hlustar á
vísindamenn, jarðvísindamenn og
veðurfræðinga, það sem þeir hafa
verið að tönglast á síðustu ár er að
þessar öfgar í veðurfari muni bara
ágerast. Ég heyrði nú síðast bara í
vikunni að ein birtingarmynd veð-
urfarsöfga á Íslandi væri að það eigi
eftir að rigna meira hérna. Þannig
að við njótum ekki einu sinni góðs
af heimsendi.
Eins bjartsýnir og margir sérfræð-
ingar voru eftir COP26 þá er gríðar-
legt verkefni fram undan að fá þessa
stærstu umhverfissóða heims, Kína,
Indland, Bandaríkin og Ástralíu
meðal annars, til þess að standa sig
í stykkinu. Þetta eru svona stærstu
existensíalísku ákvarðanir örugg-
lega í sögu mannkynsins sem verða
teknar á næstu árum. Og þær eru í
höndum stjórnmálamanna. Það
verður mjög athyglisvert að sjá
hvort markaðsöflin sigri sköpun-
ina.“
Brynja: „Ég er ekkert gífurlega
bjartsýn á að það náist. Þetta er auð-
vitað bara ógeðslega stórt vandamál
og það þurfa svo mörg púsl að ganga
upp til að leiðtogar í þessum stóru
löndum nái að komast að samkomu-
lagi og gera eitthvað sem skiptir máli.
Það fóru allir inn í COP26 með rosa
hugmyndir en svo virðist einhvern
veginn á endanum að búið sé að
þynna þetta svolítið út. En svo mun
tíminn leiða í ljós hversu mikið fólk
stendur við hlutina.“
Guðmundur: „Það er stundum
Aðgerðaleysi
heimsveldanna í
loftslagsmálum
og vaxandi
öfgahyggja var
meðal þess sem
bar á góma.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ANTON BRINK
sagt í siðfræðinni að til þess að öll
stríð á jörðinni myndu hætta og það
kæmist á friður milli þjóða þá þyrfti
utanaðkomandi óvin sem væru
geimverur sem væri hægt að koma
sér saman um að berjast gegn. Þetta
er utan að komandi óvinur mann-
kyns og jarðarinnar en þrátt fyrir
það virðist ekki hægt að vinna bug
á honum. Það er náttúrlega búið að
vinna alveg ótrúlega gott starf og
það er ótrúlegt hvað þó miklum
árangri mörg ríki hafa náð en þetta
lítur ekki vel út.“
Covid aukið pólaríseringu
Við siglum nú inn í þriðja árið þar
sem veiran heldur áfram að plaga
okkur. Ástandið er ágætt hér á landi
en víða annars staðar í heiminum er
það þó enn mjög slæmt.
Brynja: „Mér finnst þetta tengjast
þessum pælingum með hnattvæð-
inguna. Við búum í mjög hnatt-
væddum heimi og það að það er
alltaf að koma nýtt og nýtt afbrigði
er kannski að gerast af því það er
ekki búið að bólusetja svo mikið
í þróunarlöndum. Vesturlönd eru
kannski svolítið að hamstra bólu-
efni og þá kemur það náttúrlega
og bítur okkur í rassinn. Eins og
Omíkron-afbrigðið, af því við búum
í hnattvæddum heimi þá getum við
ekki bara bólusett okkur öll en ekki
þróunarlöndin.“
Guðmundur: „Og aftur, þetta
er eitthvað sem var búið að vara
v ið. Forstöðumaður A lþjóða-
heilbrigðismálastofnunarinnar
skammaði Vesturlönd fyrir að
hamstra bóluefni, meira að segja
fyrir að gefa örvunarskammta á
meðan það voru kannski 20 pró-
sent heimsbyggðarinnar bólusett.
Á meðan þetta er svona, á meðan
þetta Covax-samkomulag er ekki
virkt og það er ekki staðið við það
þá losnum við ekkert við þessa
veiru. Það er bara þannig og þetta
er bara nákvæmlega sama dæmi og
við sjáum með umhverfisvána eða
loftslagsbreytingar. Að þú hugsar
fyrst um þinn eigin hag áður en þú
lítur á heildarsamhengið og það
bítur þig í rassinn.“
Brynja: „Akkúrat. Af því í raun-
inni í þessu þá snýst þetta ekki um
að setja súrefnisgrímuna á sjálfan
sig fyrst. Það þarf að bólusetja alla
eða finna einhverja lausn fyrir alla
en ekki bara fyrir Evrópusamband-
ið og Bandaríkin.“
Guðmundur: „En það sem er
líka áhugavert við Covid og við
höfum séð mjög mikið á þessu ári
er hvernig þessi ógn hefur jafn-
vel aukið enn frekar á pólitíska
pólaríseringu á milli fólks og skipt
fólki upp í hópa. Þá er ég ekki bara
að tala um andstæðinga bóluefnis
og þá sem finnst bóluefni allt í lagi,
andstæðingar bóluefnis eru auðvit-
að í miklum minnihluta. En miklu
frekar þá fólk sem finnst einhvern
veginn að frelsi sínu og réttindum
vegið. Það er í sjálfu sér jákvætt að
fólk sé áhugasamt um sín lýðræðis-
legu réttindi og gangi ekki að þeim
sem vísum eða finnist það sjálfsagt
að ríkisstjórnir hamli eða setji ein-
hverjar skorður á frelsi sitt. Þetta
hefur dregið það fram í dagsljósið,
þennan núning, og jafnvel alið enn
meira á ósætti og óeiningu á milli
fólks sem ætti að vera að reyna að
vinna að sama markmiði.“
Brynja: „Ég held einmitt að
þegar maður horfir til baka á 2021
þá er það þessi svakalega skautun
í stjórnmálum, sérstaklega vest-
rænum stjórnmálum, ég myndi
alveg setja hana sem mjög stóran
áhrifavald á 2021. Þó svo að fall
Afganistan og árásin á þinghúsið í
Bandaríkjunum séu klárlega svona
stóru, stóru fréttirnar. En skaut-
unin og þessi ímyndarstjórnmál
eru einhvern veginn undir þessum
atburðum.“
Guðmundur: „Án þess að ég vilji
gerast of háfleygur þá, út frá trúar-
legu samhengi, væri hægt að færa
rök fyrir því að við séum að lifa
endatímana. Heimsendir í f lestum
trúarritum er af mannavöldum, þar
sem maðurinn einhvern veginn
keyrir sköpunarverkið í þrot eða
elur á óeiningu sín á milli. Kannski
er þetta normið, við erum náttúr-
lega ekkert sérstaklega gömul,
kannski hefur þetta alltaf verið
svona en síðustu ár hafa verið alveg
sérstaklega mikið í þessa átt.“ n
Vestur-
lönd eru
kannski
svolítið að
hamstra
bóluefni og
þá kemur
það náttúr-
lega og
bítur
okkur í
rassinn.
Brynja
Án þess að
ég vilji
gerast of
háfleygur
þá, út frá
trúarlegu
samhengi,
væri hægt
að færa rök
fyrir því að
við séum
að lifa
endatím-
ana.
Guðmundur

44 Helgin 18. desember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ