Morgunblaðið - 12.08.2021, Blaðsíða 72

72 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 2021
Líklega er „Lindin“ þekktasta lag
Eyþórs og það sem oftast er flutt.
Lagið samdi hann í júlí árið 1938
eftir því sem hann sagði í útvarps-
þætti 1994. Það er misminni því að
Stefán Íslandi átti handrit að lag-
inu sem dagsett er 7. júlí 1935 og
heitir þar „Kvöldvísa“ en texti
„Lindarinnar“ er 8 fyrstu línur
þess kvæðis eftir Huldu. Eyþór
hafði dálæti á ljóði hennar og það
hafði legið margar vikur á borðum
hans; kvæðið kunni hann í þaula en
lagið lét á sér standa. Einhvern júl-
ídag höfðu þau Sissa ákveðið að
ríða fram á fjöll með vinafólki sínu
og skyldi lagt á klárana fyrir kl. 7
um morguninn. Eyþór vaknaði hins
vegar löngu fyrr og sólin skein um
allan fjörð. Í þessari stemningu
settist hann niður og lagið kom til
hans nokkurn veginn fullklárað.
Hann lék það og raulaði. Á tilsett-
um tíma lögðu þau af stað, riðu upp
í Molduxaskarð og fram í fjallasal-
inn. Lagið var „alltaf hreint að
nudda sér upp við mig“ allan dag-
inn, sagði Eyþór og um kvöldið
skráði hann það á nótur.
Frá 1935 og fram að stríði hélt
Stefán Íslandi jafnan konserta í
Reykjavík hvert sumar og fór síð-
an út á land og söng, síðast á
Króknum og var þá stundum ein-
hverja daga hjá Eyþóri og Sissu
og vina- og frændfólki frammi í
firði; Eyþór sendi honum jafnan
lögin sín til skoðunar. Og nú kom
hann norður sumarið 1935 og
spurði Eyþór hvort hann væri ekki
með eitthvað nýtt handa sér. Þá lá
Lindin „svo til blaut á nótnaborð-
inu“ sagði Eyþór. „Ég syng þetta,“
sagði Stefán, „ég syng þetta í
haust.“ Þetta kemur vel heim og
saman við áritun Eyþórs, 7. júlí
1935 (Stefán … Skjalasafn í HSk.).
Hann lærði lagið strax og söng það
á sex tónleikum í Reykjavík um
haustið og „Lindin“ hlaut þegar
hylli enda var einum tónleikunum
útvarpað. Varðveist hefur skemmti-
legt bréf frá Stefano til Eyþórs,
dagsett í Höfn 19. nóvember 1935:
Kæri gamli vinur
Þá loks fékk eg þó línu frá þér sem eg
var lengi búinn að bíða og vonast eft-
ir.
Það er víst engin hætta á að eg fái
svo mikið storhedsvanvid að eg minn-
ist ekki sem fyrr minna gömlu og
góðu kunningja og vina.
Það gekk jú allt sæmilega í Rvík í
sumar eftir að ég kom að norðan og
fór að gala á ný, það sé eg af bréfi
þínu að þú hefir fengið vitneskju um,
svo ekki þarf eg að ræða það efni að
þessu sinni.
Þú heyrðir konsertinn í radióinu heima
rétt áður en eg fór og þar með Kvöld-
versið þitt – sem eg er víst búinn að
biðja þig afsökunar á meðferðinni á,
eg gat ekki fengið meira út úr henni í
það sinn, en oft sungið hana betur
fyrr og síðar. Eins og þú veist er okkar
prestation svo mjög komin undir
augnabliks stemmingum og þar af
leiðandi svo misjöfn.
Eg söng „Við sundið“ á konsert í Rvík
í sumar og sendi eg þér prógrammið
þessu til áréttingar, í það sama sinn
söng eg sem aukalag – að mig minnir
– því eg get ekki fundið söngskrá
með laginu á, þótt mig minni endilega
að hafa haft það á söngskrá – „Kvöld-
vísuna“ þína og man eg það að bæði
„Við sundið“ og eins hitt varð eg að
endurtaka
(HSk. 2177, 4to).
Vorið 1936 var Eyþór í Reykja-
vík og hitti þá Emil Thoroddsen,
sinn gamla kennara, sem hrósaði
honum fyrir lagið, það væru allir að
syngja það og Eyþór yrði að gefa
það út til þess því yrði ekki stolið!
Jón Þorsteinsson organistinn
gamli sendi Eyþóri vísu þegar
„Lindin“ kom út:
Lindin seytlar lygn og tær,
lindin fegurð geymir.
Lindin meitlar myndir tvær,
lind til hjartans streymir.
(HSk. 2184, 4to.)
Skemmtilegt dæmi um tíðarand-
ann þessi ár er eftirfarandi spurn-
ing sem birtist í Vikunni 11. sept-
ember. 1941:
Kæra Vika!
Við sitjum hér saman og syngjum 5
ungar stúlkur, yndislega lagið „Lindin“,
eftir Eyþór Stefánsson. – Kæra Vika,
viltu segja okkur, hver hann er, er
hann ungur, er hann laglegur, er hann
ógiftur? Ein okkar segist hafa heyrt,
að hann sé faðir Jóns Eyþórssonar, en
önnur segist hafa heyrt, að hann sé
bóndi suður i Biskupstungum. Viltu
svara okkur sem allra fyrst.
Dúna
Svar: Eftir því sem oss er sagt, á Ey-
þór Stefánsson heima á Sauðárkróki
og er formaður í karlakór þar – og
kvæntur. Ekki getur hann verið faðir
Jóns Eyþórssonar, því að þessi Eyþór
hve [svo!] ekki vera nema rúmlega
þrítugur, en Jón mun vera snöggt um
eldri.
Ekki verður sagt að svarið sé
áreiðanlegt!
Dr. Hallgrímur Helgason sagði í
útvarpsþætti í tilefni áttræðis-
afmælis Eyþórs að „Lindin“ væri
saknaðarljóð og ríkjandi tóntegund
væri í moll eins og í flestum lögum
Eyþórs. Töfrar lagsins væru fólgnir
í þesssu sem og formfestu og hátt-
bundinni endurtekningu.
Guðrún Á. Símonar söng
„Lindina“, líklega fyrst á tónleikum
árið 1945, en árið 1954 hljóðritaði
hún lagið og sú hljóðritun var oft
leikin í útvarp „og lyfti Eyþóri óðar
til landsfrægðar“ sagði útvarps-
maður í viðtali. „Sjaldan sá ég hann
glaðari en þegar hann fékk litla
greiðslu um hendur STEFs fyrir
tónverk eftir hann, sem flutt hafði
verið í Vín, sjálfri háborg tónlistar-
innar“ segir sr. Þórir Stephensen.
Þetta var „Lindin“. Lagið var
prentað fyrst eitt sér í Reykjavík
1942 og í 4.–5. tbl. tímaritsins Mu-
sica sama ár; ljósprentað síðar að
minnsta kosti einu sinni áður en
það birtist í 15 sönglögum Eyþórs
og síðar í 26 sönglögum hans.
Skagfirska söngsveitin söng
„Lindina“ á mörgum tónleikum sín-
um í útsetningu Björgvins Þ. Valdi-
marssonar og breytti hann þá
nokkrum mollhljómum í dúr til
þess að bjartara væri yfir laginu. Í
safni Ríkisútvarpsins eru til a.m.k.
56 hljóðritanir af „Lindinni“, 48
með einsöng litlu færri söngvara,
fjórar með kórum eða hópum og
fjórar þar sem lagið er einungis
spilað.
Eyþór Stefánsson og Lindin
Bókarkafli Eyþór Stef-
ánsson (1901-1999) bjó
alla ævi á Sauðárkróki
og var mikilvirkur í
menningarlífi stað-
arins, kenndi í áratugi
við skólana í bænum,
var fyrsti skólastjóri
Tónlistarskólans, við-
loðandi kirkjusöng í 60
ár og atkvæðamikill
leikari. Eyþór byrjaði
ungur að semja lög og
hafa mörg þeirra verið
gefin út, til að mynda
Lindin, Mánaskin og
Bikarinn. Sölvi Sveins-
son rekur ævisögu
Eyþórs í nýútkominni
bók.
Sauðárkrókur um 1910. Í þessu umhverfi ólst Eyþór upp og starfaði. Stefánsbær (1), nú Skógargata 18, stendur í brekkurótunum, reistur 1904. Hvammur
(2), áður Halldórshús, þar fyrir norðan, nú Skógargata 12. Halldór Þorleifsson járnsmiður byggði það 1898 og bjó þar til 1918 að Þorvaldur Þorvaldsson
keypti það og stækkaði til suðurs, verkamaður og ökumaður, verkalýðsleiðtogi um árabil, kvæntur Helgu Jóhannesdóttur og áttu þau sjö börn; meðal
þeirra var Rannveig sem lengi söng í kirkjukórnum hjá Eyþóri. Kirkjuhvol (3) byggði Steindór Jóhannesson 1906; nú Skógargata 15. Sólvang (4) reisti Jón-
as Sveinsson árið 1904, nú Skógargata 13. Fjós (5) Jóns Þ. og Friðriks stóð þétt við hús þeirra. Góðtemplarahúsið (6), Gúttó, Skógargata 11, var reist 1897
og stækkað 1903–04. Barnaskólinn (7) var tekinn í notkun 1908. Fjær blasir við hús Kristjáns borgara (8) eins og Kristján Gíslason var oft kallaður. Í þessu
húsi var verslun K.G. og íbúð. Þar átti Eyþór mörg spor. Ólafur Briem snikkari reisti það hús sem stóð við Aðalgötu 22 (9) árið 1886.
Veiðivefur
í samstarfi við