Morgunblaðið - 11.11.2021, Blaðsíða 18

SVIÐSLJÓS
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Sívaxandi umferð stórra skipa um
norðurslóðir og vilji til þess að
styrkja viðbragðsgetu í almanna-
vörnum á norðanverðu landinu voru
ráðandi þættir þegar ákveðið var að
heimahöfn og útgerð Freyju, nýs
varðskips Landhelgisgæslunnar,
yrði á Siglufirði. Skipið kom þangað
inn síðastliðinn laugardag og þar
var formleg móttökuathöfn. Á
sunnudag var svo haldið suður um
land og nú er skipið komið í Reykja-
víkurhöfn, þar sem verið er að koma
fyrir í því búnaði, yfirfara tæki,
stilla fjarskiptatæki og fleira slíkt.
Góður búnaður
og mikil dráttargeta
„Freyja hefur flesta þá kosti sem
varðskip þurfa að hafa,“ segir Einar
H. Valsson skipherra í samtali við
Morgunblaðið. „Við sóttum skipið til
Rotterdam í Hollandi. Heimsigl-
ingin gekk að óskum og ekkert
óvænt hefur komið upp á. Stóra
verkefnið á næstunni, fyrstu túr-
arnir, fara sjálfsagt að miklu leyti í
lærdóm og þjálfun. Í skipinu eru
ýmis tæki og búnaður sem áhöfnin
þarf að læra á og venjast. Einnig
þarf að taka æfingar með áhöfnum
þyrlna Gæslunnar og öðrum þeim
sem við störfum með. En þetta
verður ekkert mál. Áhöfnin sem
kemur af gamla varðskipinu Tý er
vel þjálfuð og mannskapurinn nær
mjög vel saman.“
Varðskipið Freyja var smíðað ár-
ið 2010 og var lengst notað til ýmiss
konar þjónustuverkefna fyrir olíu-
iðnaðinn, síðast þegar sett var niður
gaslögn frá Svíþjóð yfir til Póllands.
Alls er skipið er 4.556 brúttótonn,
86 metra langt og 20 metra breitt,
ganghraði er 12 hnútar og dráttar-
getan 210 tonn. Þá er öflugur
slökkvibúnaður um borð í skipinu,
sem jafnframt fylgja tveir tíu
manna léttabátar sem nýtast vel til
ýmiss konar gæslu- og þjónustu-
verkefna. Þannig er eftirlit með afla
og veiðarfærum skipa, í samvinnu
við Fiskistofu, alltaf stór þáttur í
starfi áhafna varðskipanna, enda
þótt björgun og aðstoð hvers konar
við strjálbýlar strandbyggðir séu
þau verkefni sem mest ber á.
Stórborgir á siglingu
„Í rauninni er Freyja mjög sam-
bærilegt og Þór, hitt varðskip
Landhelgisgæslunnar. Í útboði
horfðum við mjög til þess að kaupa
skip með toggetu yfir 200 tonn, með
tilliti til þess ferðum stórra flutn-
ingaskipa um norðurhöf er alltaf að
fjölga. Sama má segja um farþega-
skipin, sem koma kannski fyrst til
Íslands, fara svo að Grænlandi og
jafnvel norður til Svalbarða. Sum
skipin þar eru líkust stórborgum,
um borð eru á stundum um 5.000
manns. Þá mun Norðuríshafið í ná-
inni framtíð hugsanlega opnast sem
siglingaleið milli heimsálfa. Allt
þetta kallar á öfluga björgunargetu
í norðurhöfum sem í raun og veru
hefur verið takmörkuð hingað til.“
Verkefnin á sviði almannavarna
þar sem varðskip koma sér vel eru
margvísleg. Þar nefnir Einar skip-
herra sem dæmi að í nokkurra sóla-
hring rafmagnsleysi á Dalvík í kjöl-
far ofsaveðurs í desember 2019 hafi
varðskipið Þór verið við bryggju
þar í bæ og framleitt rafmagn inn á
veitukerfi bæjarins. Um slíkt hafi
mjög munað. Í snjóflóðum á Flat-
eyri í byrjun síðasta árs hafi varð-
skip verið mikilvægur þáttur í öllum
björgunaraðgerðum og eins þegar
skriður féllu á Seyðisfjörð á aðventu
í fyrra. Þá megi minnast þess að
snemma á þessu ári hafi varðskipið
Týr, sem þá var við norðanvert
landið, verið notað til að flytja sjúk-
ling frá Siglufirði til Akureyrar,
enda landleiðin lokuð í ofsaveðri.
Fyrsta ferðin 22. nóvember
Miðað er við að Freyja fari í
fyrstu eftirlitsferðina þann 22. nóv-
ember næstkomandi. Þá verður bú-
ið að færa ýmsan lausan búnað, sem
nú er í Tý, yfir í nýja skipið, svo
sem ýmis björgunartæki. Um líkt
leyti fer varðskipið Þór í slipp og
Freyja fær því sviðið, fyrst í stað.
„Með því að varðskip hafi heima-
höfn á Siglufirði – og fleiri ráðstöf-
unum – er verið að dreifa björgun
betur um landið. Viðbragðsgeta
Landhelgisgæslunnar verður meiri
og betur hægt að tryggja öryggi
sjófarenda og annarra sem og sinna
eftirliti með auðlindum,“ segir Ein-
ar H. Valsson sem hefur verið á
skipum Landhelgisgæslunnar í 40
ár. Byrjaði ferilinn árið 1981 sem
viðvaningur á Tý, þar sem Guð-
mundur Kjærnested var þá skip-
herra.
„Fyrstu árin var ég til sjós með
mörgum af köppum þorskastríð-
anna, járnkörlunum, og slíkt var
mjög lærdómsríkt,“ segir Einar og
brosir. Sjálfur segist hann vera með
frábæran mannskap í áhöfn – og til-
tekur þar meðal annars Guðmund
St. Valdimarsson bátsmann og
Hauk Grímsson smyrjara sem báðir
hafa verið í áratugi á varðskipum.
Yfirstýrimaður á Freyju er Friðrik
Höskuldsson, sem tekur túr á
Freyju sem skipherra yfir jól og
áramót.
Freyja er varðskip flestra kosta
- Nýtt skip Landhelgisgæslunnar gert klárt - Einar skipherra með góða áhöfn - Fyrstu túrarnir
verða lærdómur og þjálfun - Aukin umferð stórskipa um norðurhöf krefst sterkari viðbragðsgetu
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Skipherra Viðbragðsgeta meiri og betur hægt að tryggja öryggi sjófarenda og annarra sem og sinna eftirliti með
auðlindum, segir Einar H. Valsson um varðskipið nýja. Hann á að baki 40 ára feril hjá Landhelgisgæslunni.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Móttaka Einar H. Valsson skipherra, Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dóms-
málaráðhera, Guðni Th. Jóhannesson forseti og Georg Kr. Lárusson, for-
stjóri Gæslunnar, í brúnni á Freyju, þegar skipið kom til Siglufjarðar.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Stórskip Freyja liggur nú við Faxagarð í Reykjavíkurhöfn og nú nýta skip-
verjar og aðrir dagana til að læra á og koma ýmsum búnaði fyrir, stilla tæki
og fleira. Alls er skipið 4.556 brúttótonn, 86 metra langt og 20 metra breitt.
18 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 2021
N Ý F O R M
H Ú S G A G N A V E R S L U N
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Mikið úrval af HVÍLDARST
með og án rafmagns lyftibú
Komið og
skoðið úrvalið
ÓLUM
naði
Nafn varðskipsins Freyju minnir á að nafnið er ekki
óþekkt í sögu Landhelgisgæslunnar. Freyja, sem var
skipshundur á varðskipinu Óðni 1961-1968, var fræg á
sinni tíð eins og segir í grein Bjarnheiðar Erlendsdóttur
í Sjómannadagsblaðinu Víkingi (3-2018).
Freyja var dóttir Trýnu, sem var skipshundur á varð-
skipinu Gauti, gamla Óðni. Hún átti stutt stefnumót við
rakka frá Sauðanesi á bryggju á Siglufirði og þannig
varð Freyja til.
Guðmundur Hallvarðsson, formaður Hollvina-
samtaka Óðins og fyrrverandi skipverji á Óðni, man vel
eftir Freyju. „Það var virkilega skemmtilegt að hafa
Freyju. Hún lífgaði upp á tilveruna og bætti andrúms-
loftið um borð. En við höfðum alltaf samúð með tíkinni
þegar stýrimennirnir voru að æfa skotfimi með fall-
byssunni. Þá varð Freyja lafhrædd og skreið eins neðar-
lega í skipið og hún mögulega komst. Hún fór þó aldrei
í vélarrúmið en lét ekki sjá sig meðan á skotæfingunni
stóð,“ segir Guðmundur.
Hann segir að skipverjar hafi oft tekið Freyju með
þegar þeir fóru í land. Þeim var uppálagt að passa tík-
ina, sérstaklega þegar hún var á lóðaríi. Það tókst ekki
betur en svo að Freyja gaut hátt í tuttugu hvolpum um
ævina. Einn þeirra náði þeim frama að verða forseta-
hundur á Bessastöðum í tíð Ásgeirs Ásgeirssonar for-
seta Íslands.
Freyja skipti um skiprúm árið 1968 þegar hún fylgdi
fóstra sínum, Agli Pálssyni bátsmanni, yfir á varðskipið
Ægi. Ævi hennar lauk skömmu eftir það. gudni@mbl.is
Freyja lífgaði upp á tilveruna
FRÆGUR SKIPSHUNDUR Á VARÐSKIPINU ÓÐNI
Skipshundur Freyja með einum af hvolpum sínum.
Ljósmynd/Helgi Hallvarðsson