Læknablaðið - 01.04.2022, Blaðsíða 18

182 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
Inngangur
Þann 31. desember 2019 bárust fréttir frá Wuhan-héraði í Kína
um skyndilega aukningu tilfella lungnabólgu af óþekktum or-
sökum. Fljótlega greindist ný kórónuveira sem fékk heitið Severe
Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2 (SARS-CoV-2) og sjúk-
dómurinn sem hún veldur nefndur Coronavirus Disease 2019 eða
COVID-19.1
Fyrsta smit vegna SARS-CoV-2 greindist hér á landi þann 28.
febrúar 2020 en strax var lögð rík áhersla á einangrun einstak-
linga með staðfest smit, sóttkví útsettra, smitrakningu og gott
aðgengi að sýnatöku til greiningar. Heilbrigðisyfirvöld mæltust
til þess að almenningur takmarkaði sem mest samgang við fólk
og lögðu áherslu á mikilvægi persónulegra sóttvarna á borð við
fjarlægðartakmarkanir, handþvott og sótthreinsun.2 Jafnframt var
samkomutakmörkunum komið á, en markmið allra þessara að-
gerða var að koma í veg fyrir óhefta útbreiðslu smita, vernda við-
kvæma hópa og draga úr álagi á heilbrigðiskerfið. Geta til þess að
taka við umframálagi er mismunandi milli landa, en á Íslandi er
fjöldi gjörgæslurýma hinn 6. lægsti meðal OECD-ríkja og því strax
ljóst að ekki væri mikið rými fyrir viðbótarálag.3
Samspil farsóttarinnar sjálfrar og viðbragða við henni hefur
haft gríðarleg áhrif á samfélög víða um heim, þar með talið mann-
legt atferli og hegðun, en einnig tilurð og greiningu fjölmargra
Aðalsteinn Dalmann Gylfason1 læknanemi
Agnar Bjarnason1,2 læknir
Kristján Orri Helgason3 læknir
Kristján Godsk Rögnvaldsson1 læknir
Brynja Ármannsdóttir3 læknir
Ingibjörg J. Guðmundsdóttir1,4 læknir
Magnús Gottfreðsson1,2,5 læknir
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2smitsjúkdómadeild, 3sýkla- og veirufræðideild,
4hjartadeild, 5vísindadeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Magnús Gottfreðsson, magnusgo@landspitali.is
Á G R I P
INNGANGUR
Sóttvarnaaðgerðir og breytingar á venjum almennings drógu úr útbreiðslu
COVID-19 smita á árinu 2020 en áhrif aðgerðanna á tilurð og greiningu
annarra sjúkdóma eru óþekkt. Markmið þessarar rannsóknar var að skoða
áhrif heimsfaraldurs COVID-19 og viðbragða vegna hans á tíðni greininga
bráðs hjartadreps og ákveðinna sýkinga með mismunandi smitleiðir árið
2020 samanborið við árin 2016-2019.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Kennitölur einstaklinga 18 ára og eldri sem lögðust inn á Landspítala
2016-2020 með lungnabólgu eða brátt hjartadrep voru fengnar úr
sjúkraskrárkerfum. Fengin voru gögn um Chlamydia trachomatis sýni,
inflúensugreiningar, HIV-próf og jákvæðar Enterobacterales-blóðsýkingar frá
rannsóknastofum. Staðlað nýgengishlutfall (standardised incidence ratio,
SIR) ásamt 95% öryggisbili (95% confidence interval, 95%CI) var reiknað fyrir
þessa sjúkdóma árið 2020 borið saman við árin 2016-2019.
NIÐURSTÖÐUR
Fjöldi útskriftargreininga vegna lungnabólgu sem var ekki vegna
COVID-19 dróst saman um 31% árið 2020 (SIR 0,69 (95%CI 0,64-0,75)).
Útskriftargreiningum vegna bráðs hjartadreps fækkaði um 18% (SIR
0,82 (95%CI 0,75-0,90)) og bráðum hjartaþræðingum vegna bráðs
kransæðaheilkennis um 23% (SIR 0,77 (95%CI 0,71-0,83)), en 15% aukning
varð á blóðsýkingum með Enterobacterales-tegundum (SIR 1,15 (95%CI
1,04-1,28)). Sýnum þar sem leitað var að Chlamydia trachomatis fækkaði um
14,8% (p<0,001) og 16,3% fækkun (p<0,001) varð í heildarfjölda jákvæðra
sýna. Fjöldi HIV-prófa dróst saman um 10,9% og 23,6% samdráttur varð á
staðfestum inflúensutilfellum árið 2020 þrátt fyrir að sýnataka tvöfaldaðist.
ÁLYKTANIR
Sjúkrahúsinnlögnum vegna lungnabólgu af öðrum orsökum en COVID-19
fækkaði um ríflega fjórðung árið 2020. Greiningum á bráðu hjartadrepi,
klamydíu og inflúensu fækkaði. Margt bendir til að um raunfækkun sé að
ræða vegna breyttrar hegðunar á farsóttartímum.
Sóttvarna- og samfélagsaðgerðir vegna
heimsfaraldurs COVID-19 og greiningar á
hjartadrepi og algengum sýkingum árið 2020