Læknablaðið - 01.04.2022, Qupperneq 23

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 187
R A N N S Ó K N
því líður bendir þessi aukning á nýgengi Enterobacterales­blóðsýk-
inga til þess að almenn greiningargeta sýkla- og veirufræðideildar
hafi haldist þrátt fyrir mikið álag vegna COVID-19.
Fækkun á sýnum til greiningar á Chlamydia trachomatis og
um leið fækkun á jákvæðum sýnum kemur ekki á óvart í ljósi
samkomutakmarkana, en óvíst er hvort sjúkdómurinn var van-
greindur á árinu. Fátt bendir þó til að svo sé, enda var hlutfall
jákvæðra prófa nánast óbreytt í samanburði við fyrri ár. Einnig var
fækkun á HIV-prófum, en mesta fækkunin var í apríl þegar fyrsta
bylgja faraldursins stóð í hámarki. Mikilvægt er að greina HIV-
sýkingar sem allra fyrst því meðferð með veirulyfjum snemma
skilar betri árangri og dregur einnig úr útbreiðslu smits. Erlendar
rannsóknir hafa sýnt mikla fækkun í sýnatöku fyrir kynsjúkdóma
á borð við klamydíu, lekanda og HIV í heimsfaraldrinum og hafa
sumar þeirra greint frá fjölgun á lengra gengnum sýkingum á
sama tíma og snemmgreiningum fækkaði.26-28 Í Bandaríkjunum
hefur verið greint frá hlutfallslegri aukningu á jákvæðum sýnum
á sama tíma og sýnataka dróst talsvert saman.29 Í Ástralíu varð
31% fækkun á innsendum sýnum til HIV-greininga en fjöldi ný-
greindra tilfella var áþekkur og árið áður, sem er í samræmi við
okkar niðurstöður, þó minni samdráttur hafi átt sér stað í sýna-
töku hérlendis, eða um 10,9%.30 Þessar niðurstöður benda því ekki
til að kynsjúkdómar hafi verið vangreindir hérlendis árið 2020.
Helsti styrkleiki rannsóknarinnar er að hún nær yfir nægi-
lega langt tímabil til að gefa yfirsýn yfir íslenskt heilbrigðiskerfi
í eðlilegu árferði samanborið við ástandið í heimsfaraldri. Helsti
veikleiki rannsóknarinnar var að erfitt gat reynst að ákvarða að-
alorsök innlagnar því flestar innlagnir höfðu fleiri en einn ICD-
10 greiningarkóða við útskrift. Í afturskyggnri rannsókn má gera
ráð fyrir einhverju misræmi á ýmsum sviðum, ekki síst í notkun
greiningarkóða.
Niðurstöður okkar benda til að nýgengi lungnabólgu og hjarta-
dreps sem tengist ekki beint COVID-19 hafi í reynd lækkað í
faraldrinum og þannig hafi sóttvarnaaðgerðir á árinu 2020 haft
viðbótarheilsufarsávinning í för með sér hvað þessa sjúkdóma
varðar. Mikilvægt verður að fylgjast með þróun þessara sjúkdóma
og heilsufars almennt í kjölfar afléttingar á sóttvarnaaðgerðum og
aukins ónæmis í samfélaginu.
Þakkir
Sérstakar þakkir fær Sturla Arinbjarnarson framkvæmdastjóri
Sameindar rannsóknarstofu fyrir að leggja okkur lið við þessa
rannsókn og útvega okkur tölulegar upplýsingar fyrir gagnasöfn-
un.
Heimildir
1. WHO Timeline - COVID-19. World Health Organisation. 2020. who.int/news/item/27-04-
2020-who-timeline-covid-19 - febrúar 2022.
2. Viðbrögð á Íslandi 2021. Embætti landlæknis. covid.is/undirflokkar/vidbrogd-a-islandi -
febrúar 2022.
3. Hospital beds (indicator). OECD. 2021. data.oecd.org/healtheqt/hospital-beds.htm - febrú-
ar 2022.
4. Reichert TA, Simonsen L, Sharma A, et al. Influenza and the Winter Increase in Mortality
in the United States, 1959–1999. Am J Epidemiol 2004; 160: 492-502.
5. Kwong JC, Schwartz KL, Campitelli MA, et al. Acute Myocardial Infarction after
Laboratory-Confirmed Influenza Infection. N Engl J Med 2018; 378: 345-53.
6. Roivainen M, Viik-Kajander M, Palosuo T, et al. Infections, Inflammation, and the Risk of
Coronary Heart Disease. Circulation 2000; 101: 252-7.
7. Udell JA, Zawi R, Bhatt DL, et al. Association Between Influenza Vaccination and
Cardiovascular Outcomes in High-Risk Patients: A Meta-analysis. JAMA 2013; 310: 1711-20.
8. Fröbert O, Götberg M, Erlinge D, et al. Influenza Vaccination After Myocardial Infarction:
A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Multicenter Trial. Circulation 2021; 144:
1476-84.
9. Tölulegar upplýsingar 2021. Embætti landlæknis. 2021. covid.is/tolulegar-upplysingar -
febrúar 2022.
10. Bjarnason A, Westin J, Lindh M, al. Incidence, Etiology, and Outcomes of Community-
Acquired Pneumonia: A Population-Based Study. Open Forum Infect Dis 2018; 5: ofy010.
11. Olsen SJ, Azziz-Baumgartner E, Budd AP, et al. Decreased Influenza Activity During the
COVID-19 Pandemic - United States, Australia, Chile, and South Africa, 2020. MMWR
Morb Mortal Wkly Rep 2020; 69: 1305-9.
12. Cowling BJ, Ali ST, Ng TWY, et al. Impact assessment of non-pharmaceutical interventions
against coronavirus disease 2019 and influenza in Hong Kong: an observational study.
Lancet Publ Health 2020; 5: e279-e88.
13. Li Z-J, Yu L-J, Zhang H-Y, et al. Broad impacts of COVID-19 pandemic on acute
respiratory infections in China: an observational study. Clin Infect Dis 2021: ciab942.
14. Weinberger DM, Krause TG, Mølbak K, et al. Influenza epidemics in Iceland over 9
decades: changes in timing and synchrony with the United States and Europe. Am J
Epidemiol 2012; 176: 649-55.
15. Garcia S, Albaghdadi MS, Meraj PM, et al. Reduction in ST-Segment Elevation Cardiac
Catheterization Laboratory Activations in the United States During COVID-19 Pandemic. J
Am Coll Cardiol 2020; 75: 2871-2.
16. Van Belle E, Manigold T, Piérache A, et al. Myocardial Infarction incidence during
national lockdown in two French provinces unevenly affected by COVID-19 outbreak: An
observational study. Lancet Reg Health Eur 2021; 100030.
17. Karlinsky A, Kobak D. Tracking excess mortality across countries during the COVID-19
pandemic with the World Mortality Dataset. eLife 2021; 10: e69336.
18. Muscente F, De Caterina R. Causal relationship between influenza infection and risk of
acute myocardial infarction: pathophysiological hypothesis and clinical implications. Eur
Heart J Suppl 2020; 22(Suppl E): E68-e72.
19. Barnes M, Heywood AE, Mahimbo A, et al. Acute myocardial infarction and influenza: a
meta-analysis of case–control studies. Heart 2015; 101: 1738-47.
20. García-Lledó A, Rodríguez-Martín S, Tobías A, et al. Relationship Between Influenza,
Temperature, and Type 1 Myocardial Infarction: An Ecological Time-Series Study. J Am
Heart Assoc 2021; 10: e0196088.
21. Mohammad MA, Tham J, Koul S, et al. Association of acute myocardial infarction with
influenza: A nationwide observational study. PLoS ONE 2020; 15: e0236866.
22. Katsoularis I, Fonseca-Rodríguez O, Farrington P, et al. Risk of acute myocardial infarction
and ischaemic stroke following COVID-19 in Sweden: a self-controlled case series and
matched cohort study. Lancet 2021; 398: 599-607.
23. Baden LR, El Sahly HM, Essink B, et al. Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-
CoV-2 Vaccine. N Engl J Med 2020; 384: 403-16.
24. Polack FP, Thomas SJ, Kitchin N, et al. Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-
19 Vaccine. N Engl J Med 2020; 383: 2603-15.
25. Elínardóttir SH. Starfsemi heilbrigðisþjónustu í annarri og þriðju bylgju COVID-19.
2020. Embætti landlæknis. landlaeknir.is/servlet/file/store93/item44014/Talnabrunnur_
Desember_2020.pdf - febrúar 2022.
26. Ejima K, Koizumi Y, Yamamoto N, et al. HIV testing by public health centers and
municipalities, and new HIV cases during the COVID-19 pandemic in Japan. J Acquir
Immune Defic Syndr 2021; 87: e182-e187.
27. Hensley KS, Jordans CCE, van Kampen JJA, et al. Significant Impact of Coronavirus
Disease 2019 (COVID-19) on Human Immunodeficiency Virus (HIV) Care in Hospitals
Affecting the First Pillar of the HIV Care Continuum. Clin Infect Dis 2022; 74: 521-4.
28. Menza TWM, Zlot AI, Garai J, et al. The Impact of the SARS-CoV-2 Pandemic on Human
Immunodeficiency Virus and Bacterial Sexually Transmitted Infection Testing and
Diagnosis in Oregon. Sex Transm Dis 2021; 48: e59-e63.
29. Pinto CN, Niles JK, Kaufman HW, et al. Impact of the COVID-19 Pandemic on Chlamydia
and Gonorrhea Screening in the U.S. Am J Prev Med 2021; 61: 386-93.
30. Chow EPF, Ong JJ, Denham I, et al. HIV Testing and Diagnoses During the COVID-19
Pandemic in Melbourne, Australia. J Acquir Immune Defic Syndr 2021; 86: e114-e5.
Greinin barst til blaðsins 28. janúar 2022,
samþykkt til birtingar 21. mars 2022.