Læknablaðið

Volume

Læknablaðið - 01.04.2022, Page 29

Læknablaðið - 01.04.2022, Page 29
L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 193 Y F I R L I T S G R E I N hafði styst að meðaltali um 0,75 mínútur á ári, þegar litið var til alls hópsins, eða um rúma eina klukkustund á liðlega einni öld. Breyting á svefnlengd var þó mismunandi eftir löndum.47 Þannig sýndi þessi rannsókn að svefn barna og unglinga hafði lengst á Norðurlöndum, í Ástralíu og Bretlandi, en styst í öðrum löndum á þessu tímabili. Þar var jafnframt bent á að þótt svefn barna og unglinga hafi styst frá 1905 jafngilti það ekki ónógum svefni og óvíst hvort sú stytting hafi áhrif á heilsu og líðan. Rannsóknir á svefnlengd fullorðinna gerðar með huglægu mati hafa vakið efasemdir um þá staðhæfingu að svefn hafi styst verulega á undanförnum áratugum og fleiri sofi of stutt, það er <6 klukkustundir.47-53 Samsvarandi rannsóknir sem gerðar voru með hlutlægu mati á árunum 1960-2013 sýndu líka að svefn fullorðinna styttist ekki á því tímabili.54 Enn aðrar rannsóknir sýna lengri svefn fullorðinna og að hlutfall þeirra sem sofa lengi sé heldur að aukast.49,55 Svefnlengd, svefntímar og heilsa Tengslum svefns við heilsufar og dánartíðni fullorðinna hefur ver- ið lýst með U-laga kúrfu, þar sem minnst áhætta tengist 7 klukku- stunda svefni, en eykst eftir því sem svefn styttist eða lengist.56 Nýlegar viðamiklar yfirlitsgreinar56-58 varpa nánara ljósi á þessi tengsl. Bæði of stuttur (<6 klst.) og langur svefn (>9 klst.) tengj- ast aukinni dánartíðni,56-59 áunninni sykursýki56-58,60 efnaskipta- villu (metabolic syndrome),56-58,61 hjarta- og æðasjúkdómum,56-58,61 kransæðasjúkdómum,56-58,61 heilaáfalli (mynd 5),61,62 þunglyndi,63 skertri vitrænni getu,64 fallhættu og hrörleika meðal eldri.65,66 Stuttur svefn fullorðinna tengist auk þess aukinni áhættu á há- þrýstingi56,57,67 og offitu,57,68 þó hafa síðarnefndu tengslin verið dregin í efa.69 Heilaáfall sýnir sterkari tengsl við langan svefn en stuttan62 og aukin áhætta var meðal þeirra sem sváfu lengi á að fá minnisglöp og Alzheimer.64 Meðal barna tengist stuttur svefn aukinni áhættu á offitu og tilfinningalegri vanlíðan.70-72 Tengsl við aðra heilsufarsþætti eins og vitræna getu, áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma, sykursýki og slysahættu eru mun minna rannsökuð og ekki hefur verið sýnt fram á óyggjandi tengsl þessara þátta við svefnlengd meðal barna.70,71 Fram að þessu hefur höfuðáhersla í rannsóknum verið lögð á að sýna fram á tengsl svefnlengdar og heilsu. Bent hefur verið á að þegar skoða eigi samband svefns og heilsu þurfi að taka tillit til fjölda annarra þátta en svefnlengdar, ekki síst á hvaða tímum sofið er.71-73 Ef svefntímar eru ekki í takt við þá dægursveiflu sem einstaklingi er eðlileg getur það haft víðtæk áhrif á heilsu og líð- an.74 Þeir sem fara seint að sofa sýna oftar einkenni áhættuhegð- unar. Þeir eru líklegri til að borða meira á kvöldin, neyta fleiri hitaeininga, reykja, neyta alkóhóls, ánetjast fíkniefnum og hreyfa sig minna.75 Sýnt hefur verið fram á tengsl á milli áhættuhegð- unar unglinga og svefnlengdar.76 Ennfremur að seinir svefntímar barna og unglinga77,78 og einnig fullorðinna79 tengjast offitu frekar en svefnlengdin. Aftur ber að hafa í huga að það sem vitað er um tengsl svefn- lengdar og heilsu byggist langoftast á þversniðsrannsóknum þar Mynd 5. Ólínuleg skammta­svörunargreining á tengslum svefnlengdar við dánartíðni (A), hjarta­og æðasjúkdóma (B), kransæðasjúkdóma (C) og heilaáfall (D). 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 3 4 5 6 7 8 9 10 11 H lu tf al ls le g áh æ tt a B Svefnlengd (klst./sólarhring) 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 3 4 5 6 7 8 9 10 11 H lu tf al ls le g áh æ tt a 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 3 4 5 6 7 8 9 10 11 H lu tf al ls le g áh æ tt a Svefnlengd (klst./sólarhring)Svefnlengd (klst./sólarhring) C D 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 3 4 5 6 7 8 9 10 11 H lu tf al ls le g áh æ tt a A Svefnlengd (klst./sólarhring) 95% öryggisbil Þriðja stigs brúunarfall Hjarta- og æðasjúkdómar Kransæðasjúkdómar Heilaáfall Allar dánarorsakir 95% öryggisbil Þriðja stigs brúunarfall 95% öryggisbil Þriðja stigs brúunarfall 95% öryggisbil Þriðja stigs brúunarfall

x

Læknablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.