Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2011, Blaðsíða 35

Sjómannablaðið Víkingur – 35
Hér segir frá því er danska gufuskip-
ið „Norge“ strandaði á skeri vestur
af Írlandi sumarið 1904 og 629 manns,
flestir útflytjendur til Ameríku, fórust.
Þetta er mannskæðasta sjóslys í sigl-
ingasögu Dana. Sigling yfir N-Atlants-
hafið taldist árið 1904 hættuspil.
Óhöpp eins og árekstrar, strönd og
óveðurshnjask, sem jafnvel leiddu til
mann- og skipatjóns, voru tíð.
Slysið
Árið 1898 keypti DFDS, sem naut
mikillar hagsældar, skipafélagið Þing-
valla, sem átti í rekstrarerfiðleikum. Með
í kaupunum voru farþegaskipin Norge,
Þingvalla, Ísland, Geysir og Hekla. Skip
þessi voru hæggeng og dýr í rekstri, en
samkeppni var mikil milli skipafélaga,
enda eftir miklu að slægjast, því aðal-
verkefni þeirra var að flytja Evrópubúa
til Bandaríkjanna og Kanada. Vestur-
heimsflutningarnir voru skipafélögunum
mikil tekjulind enda sjóleiðin þá einasta
leiðin til að komast yfir Atlantshafið.
Norge fór hefðbundna leið sumarið
1904, frá Kaupmannahöfn til Kristianiu,
sem síðar var nefnd Osló og þaðan til
Kristiansand, sem var síðasta höfnin
áður en lagt var af stað til New York.
Það var klukkan 07.45 að morgni
28. júní að Norge steytti á skerinu
Hassel-woodkletti örskammt frá Rockall,
óbyggðri klettaeyju um 400 km. vestur
af Írlandi. Það var stillt veður, þoku-
ruðningur og nokkur und-
iralda. Gundel skipstjóri
bakkaði skipi sínu af rifinu,
en þar eð byrðingurinn á
framskipinu var ekki tvö-
faldur eins og á afturskip-
inu, rifnaði hann og kol-
blár sjórinn streymdi inn
og skipið sökk á um
hálfri klukkustund.
Angist greip um sig
hjá farþegunum, 727
talsins, sem margir voru
í fastasvefni er slysið
varð, en öguð stjórn
Gundels skipstjóra og áhafn-
arinnar kom í veg fyrir algera ringulreið.
Ekki reyndist unnt að setja björgunar-
bátana átta óskemmda niður og lang-
flestir þeirra, sem um borð voru, áttu
enga möguleika á björgun, og hurfu með
skipinu í djúpið. Hluti þeirra, sem ekki
komst í björgunarbátana safnaðist fyrir á
afturdekkinu og eftir því sem skipið tók
inn meiri sjó og seig að fram-an, færðist
fólkið aftar og aftar og hélt sér í hvað-
eina, sem handfestu gaf. Þegar skipið að
lokum reis upp á endann, sópaðist fólkið
niður dekkið. Örvæntingaróp þess
þögnuðu er skipið hvarf í djúpið.
Gundel skipstjóri stóð á sínum
stað í brúnni og sökk
með skipinu, en tilviljun
ein réði því, að hann
sogaðist ekki niður held-
ur skaut upp á yfirborðið.
Hann synti lengi innan
um brak og fljótandi lík
uns hann komst að einum
björgunarbátanna, sem var
yfirfullur af fólki, sem vildi
ekki taka hann um borð.
Þetta var björgunarbátur
„Hér er ekki pláss fyrir
fleiri“ var kallað frá bátnum.
„Ég get orðið til til gagns, ef
þið ætlið að reyna að ná til lands.“ Hann
var dreginn um borð. Gundel gaf strax
skipun um að mastrið skyldi reist og
seglið dregið upp. Vistir voru nær engar
í bátnum, aðeins dálítið af skipskexi og
vatn, sem hann skammtaði af hörku,
þannig að vasaklútur var bleyttur í því
og látinn ganga sem „tútta“. Margir
mögluðu sáran, en skipstjórinn sagðist
Gufuskipið Norge var smíðað árið 1881 hjá skipasmíðastöðinni Alex. Stephen & Sons Ltd. í Glasgow fyrir belgíska útgerðarfélagið Theodore C. Engels & Co. í
Antwerpen og fékk nafnið „Pieter de Conick“. Árið 1889 komst það í eigu Þingvalla skipafélagsins. Skipið var knúið 1400 hestafla gufuvél og ganghraðinn var 11
sjómílur. Það var 102 metrar á lengd og 3700 burðartonn. Það gat flutt 1100 farþega á þremur farrýmum: 50 á fyrsta farrými, 150 á öðru og 900 á þriðja farrými.
Norge var hálfgert ólánsskip. Árið sem það komst í eigu DFDS, sigldi það á franskan fiskibát og 14 sjómenn fórust.
Bernhard Haraldsson
Vesturfaraskipið NORGE
ferst sumarið 1904