Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2011, Blaðsíða 10

10 – Sjómannablaðið Víkingur
Klafatrollið og þýzka trixið
Benedikt: Togaramálið er enskuskotið,
enda veiðiaðferðin komin frá Bretum,
þeir fundu þetta upp, snillingarnir,
bussumið, skverinn, gilsinn, brækjan,
brakketin, normanninn, leisinn.1 Þegar
trolli er kastað, fer hver maður á sinn
stað. Þegar fyrst er kastað í upphafi
veiðiferðar, þarf að hífa toghlerana út
fyrir lunninguna. Gilsvírnum er smeygt
um topprúllurnar og húkkað í normann-
inn, nokkurs konar hald á hleranum.
Gilsvírnum, stóra gilsinum, er brugðið
um spilkoppinn og híft. Þegar út fyrir er
komið, er hlerakeðjum slegið um brak-
ketin og húkkað á krók í gálganum og
gilsinum slakað. Hlerarnir hanga þá í
keðjunni. Poki og belgur eru hífðir út,
síðan er bobbingjalengjan hífð upp og
ýtt út á útrólinu. Þá var gröndurum og
dauðaleggjunum slakað niður, þar til
8-laga stoppnálin stoppaði á sylgjunni og
rykkti í bakstroffuna á hlerunum. Þá var
flathlekkurinn með togvírnum kræktur
í vargakjaftinn, þar með voru hlerarnir
tengdir togvírunum. Dauðaleggirnir
höfðu ekkert hlutverk, nema þegar
slakað var út eða híft upp, og hlerarnir
voru afkræktir. Nú var hægt að hífa hler-
ana upp og losa þá úr hlerakeðjunum.
Síðan var hlerunum slakað út. Slakað var
út 25 föðmum af togvírunum og keyrt í
hring eða hálfhring til að fá trollið til að
opna sig (trollið skverað).
Þegar komið var á togstefnu, var byrj-
að að slaka frekar, messiserakróknum
kastað yfir forvírinn og tekið í blökkina,
þegar hæfileg víralengd var farin út, sem
jafngilti þreföldu dýpi. Messiserakrók-
urinn rann eftir forvírnum aftur fyrir aft-
urgálga, þar sem hann náði afturvírnum
einnig, þegar híft var í messiserann. Þá
voru báðir vírarnir hífðir upp í togblökk-
ina og henni læst. Þá hefst togið, sem
stóð mislengi, allt frá nokkrum mínútum
(á Nýfundnalandi) upp í 3 til 4 klst.
Þegar hætt var að toga, kallaði sá, sem
var að veiða (skipstjórinn eða 1. stýri-
maður) „hífopp“. Þá var slegið úr tog-
blökkinni. Það var gert með úrsláttar-
járni. Fyrst var splittinu kippt úr og
síðan sleginn annar kjamminn úr blökk-
inni, og hún opnaðist. Blökkin gat opn-
ast strax, þegar splittið var tekið. Blökkin
var í keðju, og slóst til og gat slegist inn
fyrir, svo að standa þurfti rétt að þessu
verki til þess að fá blökkina ekki á sig.
Alls ekki mátti beygja sig yfir hana. Þá
gat maður fengið hana í fangið.
Þá var byrjað að hífa. Einhver þurfti
að vera á vírastýrinu (direktífinu) og sjá
til þess, að vírinn færi rétt á tromluna.
Fyrst var híft, þar til að hleramerkin á
vírunum sýndu, að 25 faðmar væru í
hlerana. Þá var skverað til þess að fá
fiskinn niður í trollið. Skipið var svo
stöðvað og látið flatreka með trollið úti
á kulborða, meðan verið var að klára
að hífa og taka inn trollið. Þannig hélst
trollið strekkt, og minni hætta var á, að
það flæktist eða lenti undir skipinu. Nú
voru hlerarnir hífðir í gálga, forhlerinn
og afturhlerinn. Forhleramaður ásamt
aðstoðarmanni tóku forhlerann, en poka-
maðurinn ásamt reyndum aðstoðarmanni
tóku afturhlerann. Hlerarnir (þá „aðeins“
800 kg hver) voru teknir þannig, að
Dauðaleggir og Rússinn
- Rætt við Benedikt Brynjólfsson, togarasjómann
- Aðrir þátttakendur: Haukur Brynjólfsson og Ólafur Grímur Björnsson
– Þriðji hluti –
Tveir vafningar (eða törn) á spilkoppinum. - Ljósmynd: Ásgrímur Ágústsson.