Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2011, Qupperneq 4

4 – Sjómannablaðið Víkingur
Þegar ég kem í margmenni heyrir til
undantekninga ef ekki svífur á mig
einhver og segir: – Manstu eftir mér,
við vorum saman á Hallveigu, Þorsteini
– eða – ég var einn túr hjá þér á Mána-
num? Oftast svara ég, þó ég muni
ekkert eftir manninum: – Jú eitthvað
kannast ég við þig.
Fréttin í útvarpinu
Á sjöunda áratug síðustu aldar má heita
merkilegt að við skyldum geta haldið úti
togurunum. Allir bestu mennirnir, sem
sniðgengu Bakkus gamla, yfirgáfu togar-
ana og fóru á síldarbátana.
Við urðum að manna togarana með
unglingum sem síðar urðu hörku togara-
menn og jafnvel frægir togaraskipstjórar,
þar á meðal voru Helgi Kristjánsson,
Stefán Aspar, Páll Eyjólfsson, Eiríkur
Ragnarsson og fleiri. Oftast var maður að
byggja upp áhöfnina á gömlum togara-
jöxlum sem komust ekki á síldarbátana
vegna ofdýrkunar á Bakkusi gamla.
Þessir heiðursmenn fengu flestir, ef ekki
allir, einhver viðurnefni eins og svarti
riddarinn, brjálaði sjómaðurinn, sludd-
arinn, boltinn, fjósamaðurinn, litli blaut-
ur og svona má lengi telja.
Það gerðist í vetur sem leið að í mig
hringdi maður sem sagðist hafa verið
einn túr á Mánanum sem varð honum
eftirminnilegur vegna þriggja
atvika er urðu um borð. Síðan
fór hann að segja mér frá frétt
er hefði komið í útvarpinu á
dögunum. Þar hefði verið
tíundað hvernig þyrla sótti
mann á haf út vegna þess að
hann fór út axlarlið.
– Hvað kemur það túrn-
um þínum á Mánum við,
spurði ég.
– Jú, fréttin minnti mig á
túrinn, því þá fór einn af
hásetunum úr axlarlið.
Rifjuðust þá upp fyrir mér
þessi þrjú óvenjulegu atvik er
símavinurinn sagði að hefðu
gerst í þessum túr.
Eyrað nær af
Ég man ekki nákvæmlega
hvenær ársins þetta var en við
vorum á leiðinni á Austur-Grænland.
Það var norðan bræla. Þegar við áttum
stutt eftir á miðin kemur Magnús
Ingólfsson stýrimaður, ræsir mig og
segir: – Þú verður að koma niður í
káetu, hann Jón klaki var að slasa sig.
Magnús stýrimaður var hörkudug-
legur og fylginn sér en hann mátti ekki
sjá blóðugt sár þá fékk hann svima svo
ég varð að sinna slíku.
Þegar ég kem niður liggur Jón klaki
alblóðugur á bekknum í klefanum með
svöðusár á bak við hægra eyrað. Hann
hafði legið öfugur á bekknum, höfuðið
snúið aftur en þeim megin var mið-
stöðvarofn, um það bil hálft fet frá
bekknum. Neðst á honum var krani og
vantaði á hann hausinn svo að beittur
stautur stóð upp í loftið. Í einni veltunni
hafði karlinn oltið niður af bekknum og
standurinn á krananum lent bak við
hægra eyrað og rifið það alveg frá þeim
megin.
Ég náði nú í saumagræjurnar og
ætlaði Jóni að vera kyrrum á meðan ég
saumaði eyrað á hann en það gekk ekki
vel. Hann gat aldrei verið kyrr. Tók ég þá
það ráð að láta þrjá menn setjast á bekk-
inn og hafa karlinn á hnjám sér. Tveir
héldu fótunum og sá þriðji höfðinu í
kjöltu sinni. Eftir þessar tilfæringar gekk
saumaskapurinn sæmilega enda fékk
blessaður karlinn snafs við flest sporin
sem ég tók en þau urðu tólf.
Úr axlarlið
Svo gerist það að við erum að kasta
fyrsta kastið á Jónsmiðum að ungur
piltur er að húkka messiseranum á for-
vírinn þegar hann hrasar og dettur niður
af kassanum sem hann stóð á og fór úr
hægri axlarlið. Nú voru góð ráð dýr,
enginn um borð kunni að kippa í axlar-
lið. Ég fór því að fletta í læknabókinni
þar sem réttu handtökin voru sýnd.
Jón klaki var Sigurðsson, ættaður vestan úr Djúpi. Hann var um
tíma reddari hjá Íslands Bersa, Óskari Halldórssyni, og sá meðal
annars um frystihús hans í Vestmannaeyjum. Krakkarnir flykktust
þá jafnan að Jóni og báðu hann um klaka. Þar með var hann orð-
inn Jón klaki en hann var barngóður með afbrigðum og má raunar
segja að öllum hafi þótt vænt um Jón er kynntust honum. Síðar
gerðist hann bræðslumaður á Þorkatli Mána. Jóni þótti gott í
staupinu en aldrei kom það að sök á meðan hann var á Mánanum.
Hér gæðir Jón sér á signum fiski um borð í Mánanum.
Texti og myndir: Ragnar Franzson
Skipstjórinn fyrir borð!
Grænland fyrir stafni?