Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2011, Blaðsíða 34

34 – Sjómannablaðið Víkingur
Kæru félagar, ég er nú búinn að vera búsettur hér í Banda-
ríkjunum í rúm 50 ár en oft leitar hugurinn heim og þá
einkum til þeirra tíma þegar ég var á gömlu síðutogurunum.
Mig langar að segja ykkur svolítið frá fyrsta togaranum sem
ég var á en það var Belgaum. Þetta hefur verið 1944 og 1945
og ég þá 14 eða 15 ára gamall. Skipstjóri var Aðalsteinn Páls-
son frá Hnífsdal sem seinna lét smíða nýsköpunartogarann
Fylki. Kokkurinn, sem var minn yfirmaður, var Halldór
Kjærnested, faðir Guðmundar sem seinna varð þekktur
fyrir að klippa aftan úr Bretunum í stríðinu um 200
mílurnar.
Uppvaskið tók illan enda
Þannig hagaði til að eldhúsið var aftast á keisnum. Gengið
var inn um dyr aftast inn á lítinn gang og var þá eldhúsið til
vinstri. Til hægri af ganginum var stígi niður í káeturnar en
beint á móti var farið niður í vélarrúm. Niðri, við endann á
stiganum, var lítið penterí. Þar var ég við uppvask. Hafði ég
fötu, hálf fulla af vatni er hékk á krók sem var skrúfaður í
borðbrúnina. Ekkert rennandi vatn var þarna niðri og þurfti
ég upp í eldhús til að ná í nýtt. Sem nærri má geta varð mér
ekki tíðförult upp stigann með fötuna og var vatnið í henni
því oft orðið ansi gruggugt þegar leið á uppvaskið.
Fleiri en mig munaði í vatnið. Mikið var um litlar svartar
mýs í skipinu er héldu sig í skúffum þarna niðri en í þeim
var geymt haframjöl, grjón og þessháttar matvara. Stundum
þegar ég opnaði skúffu stukku þær upp og lentu í fötunni,
hefur líklega verið farið að þyrsta eða hreinlega langað í
bað.
Í fremri káetunni var langt mjótt borð sem náði þvert yfir
skipið frá penteríinu, þar sem ég stóð við uppvaskið löngum
stundum, og yfir að bakborðssíðunni en við þann enda borðs-
ins voru tvær kojur sem kyndarar sváfu í.
Eitt sinn er ég hafði lokið langri uppvöskunarlotu setti ég
fötuna frá mér á borðið, eins og ég var reyndar vanur að gera,
en við það mötuðust hásetarnir en yfirmennirnir borðuðu í
aftari káetunni.
Nú er að segja frá fötunni. Dallurinn tók skyndilega heil-
mikla bakborðsveltu og fatan fór á fleygiferð og rann eftir
endilöngu borðinu uns hún kom á hinn endann. Ég horfði á
eftir henni skelfingu lostinn, gat ekkert gert nema vonað að
skipið tæki snögga veltu yfir á hitt borðið, sem var reyndar
ekki líklegt. Stjarfur sá ég fötuna steypast yfir kyndarann sem
lá í neðri kojunni. Gruggugt vatnið og ógeðslegar matarleif-
arnar hvolfdust yfir hann og gott ef ég sá ekki eina eða tvær
mýs skjótast úr kojunni. Aumingja maðurinn var nýlagstur til
hvíldar eftir erfiða vakt á fírplássinu. Og það get ég sagt ykkur
að kyndurunum á þessum gömlu togurum, sem brenndu 12
tonnum af kolum á sólarhring, veitti ekkert af hvíldinni sem
ég hafði nú spillt með hinum hroðalegasta hætti.
Ég ætla ekkert að reyna að lýsa fyrir ykkur látunum sem
urðu í kojunni þegar kyndarinn fékk körfuna yfir sig. Hann
hótaði að stinga mér lifandi inn á fírana þegar hann næði í
mig og ýmislegt annað sagði hann sem ekki er setjandi á prent.
Ég átti hins vegar fótum mínum fjör að launa, upp stigann og
út á dekk, því ég bjóst ekki við að hann myndi elta mig út á
nærbuxunum einum fata. Daginn eftir vorum við aftur orðnir
bestu vinir og aldrei var minnst á fötuna einu orði.
Hálffrosinn kokkur
Annað datt mér í hug sem skeði á Belgaum gamla fyrir
65 árum. Ég var staddur í eldhúsinu með Dóra þegar
hann segir mér að fara niður á fírpláss að sækja kol fyrir
eldavélina. Sjálfur ætlaði hann í ískistuna, sem var uppi á
bátapalli, að sækja lambalæri.
Leið svo og beið. Ég var búinn að fara þrjár eða fjórar
ferðir niður í fírpláss að sækja kol og var farið að lengja
eftir Dóra sem var hvergi að sjá. Loks ákvað ég að við
svo búið mætti ekki sitja lengur, ég yrði að tölta upp á
bátadekk að athuga um manninn. Þegar þangað kom
blasti við mér spaugileg sjón: Ískistan hálflokuð en upp
úr henni stóðu – jú, lappirnar á Dóra. Hann hafði þá
verið að teygja sig eftir lærinu þegar lokið dúndraði
niður á hann. Og þarna hékk hann, hálfur ofan í kistunni
og gat sér enga björg veitt. Lokið var svo þungt að
hvernig sem Dóri streittist við gat hann ekki lyft því af
sér. En það var bót í máli að hann var fljótur að jafna sig
þegar ég hafði leyst hann úr sjálfheldunni.
Á Belgaum var úrvals áhöfn og þar voru meðal annars
nokkrir nemendur úr Stýrimannaskólanum. Ég man sér-
staklega eftir Sigurjóni sem seinna varð skipstjóri á
Ingólfi Arnarsyni í mörg ár, mikill aflamaður. Læt ég svo
þetta duga um Belgaum.
00000
Frábær jólagjöf!
Veiðikortið
37 vötn
Eitt kort
6.000 kr.
www.veidikortid.is
FLEIRI VÖTN ÓBREYTT VERÐ
Gunnar Guðmundsson
Mýs og lambalæri