Fréttablaðið - 22.10.2022, Blaðsíða 26

Þau mál-
efni sem ég
hafði tekið
á varðandi
kynferðis-
lega áreitni
voru
greinilega
bara topp-
urinn á
ísjakanum.
Anna Dóra seg-
ist hafa fundið
fyrir ábyrgð sem
forseti og farið
að spyrja spurn-
inga um rekstur
félagsins. Hún
hafi þá fengið
skýr skilaboð
um að slíkar
spurningar væru
ekki velkomnar.
MYND/AÐSEND
sem málin eru leyst. Ekki eftir
neinum verkferlum og með það að
markmiði að fara mjúkum höndum
um stjórn og vini þeirra.“
Bara á milli þeirra strákanna
Anna Dóra segist hafa heyrt af þessu
tiltekna máli fyrir tilviljun, jafnvel
þó að hún hafi verið að vinna með
framkvæmdastjóranum í að setja
upp verkferla til að taka á slíkum
málum.
„Það var augljóslega verið að fela
málið fyrir mér og þetta er bara á
milli þeirra strákanna,“ segir hún
en bætir við að þegar framkvæmda-
stjóri hafi heyrt að hún hefði frétt af
málinu hafi það tekið nýja stefnu.
„Þá fær fararstjórinn hótanir frá
framkvæmdastjóra um að það muni
hafa afleiðingar fyrir fararstjórann
ef þetta fari lengra. Pétur kom meira
að segja skilaboðum til konunnar
sem lenti í þessu, og henni var sagt
að vera ekkert að ræða þetta.“
Anna Dóra segir að um hafi verið
að ræða einn vinsælasta fararstjóra
félagsins en í framhaldi af málinu
hafi hann ekki verið ráðinn í f leiri
verkefni.
„Hann var allt í einu ekki til og
ekki talað við hann aftur, enda
ekki lengur í vinahópnum. Frekar
voru verkefni hans lögð niður með
tilheyrandi tekjutapi fyrir félagið.
Hagur félagsins og félagsfólks er
því ekki ofar persónulegum hags-
munum stjórnenda.“
Vildu fá hann aftur í verkefni
Anna Dóra segir að því næst hafi
stjórninni borist bréf frá Helga
Jóhannessyni þar sem hann bauðst
til að hitta stjórnina alla saman eða
hvern stjórnarmann fyrir sig, til að
segja sína hlið.
„Bréfið var tekið fyrir á stjórnar-
fundi og mér heyrðist meirihlutinn
ætla að samþykkja að hann fengi að
mæta á stjórnarfund til að tala sínu
máli, þrátt fyrir að vera ekki lengur
í stjórn.
Ég benti þá á að ef einum geranda
í kynferðisbrotamáli er boðið að
mæta á stjórnarfund, þá hlýtur það
sama að gilda um aðra. Ég sagði líka:
Og ef þið ætlið að bjóða gerendum
að tala sínu máli – þá hljóta þolend-
ur að hafa rétt á því líka. Og hvernig
haldið þið að það virki að þolandi
þurfi að mæta og lýsa erfiðri reynslu
fyrir framan níu manns?
Á þessum fundi var augljós vilji
ákveðins stjórnarfólks, með Tómas
Guðbjartsson í fararbroddi, til að
bjóða viðkomandi aftur velkom-
inn í verkefni á vegum félagsins
eftir aðeins átta mánuði. Þá skipti
engu máli þó að þolendur hegðunar
hans væru búnir að bera sína byrði
í fjölda ára.
Þessi umræða finnst mér vera
birtingarmynd á afstöðu meirihlut-
ans til þessa málaflokks og hversu
heimtufrekir ákveðnir aðilar eru á
eigin forréttindi. Fólki fannst sjálf-
sagt að einn aðili, vinur þeirra og
fyrrverandi stjórnarmaður, fengi
að njóta þeirra forréttinda að mæta
á stjórnarfund og tala sínu máli.“
Spurningar óvelkomnar
Anna Dóra segist hafa fundið fyrir
ábyrgð sem forseti og því haft
ákveðnar spurningar varðandi
rekstur félagsins. Hún hafi þá fengið
skýr skilaboð um að slíkar spurn-
ingar væru ekki velkomnar.
„Framkvæmdastjórinn sagði mér
að ég hefði verið fengin í þetta starf
vegna þekkingar minnar á ferða-
málum og náttúruvernd – en ekki
vegna þekkingar minnar og getu
varðandi rekstur.“
Anna Dóra segir að margt gott
megi segja um rekstur Ferðafélags-
ins undanfarin ár, enda starfsemin
blómleg og félagsfólk aldrei verið
fleira.
„Mín gagnrýni snerist fyrst og
fremst að ástandi skála og því að
um langt árabil hefði reksturinn
ekki staðið undir nauðsynlegu
viðhaldi á skálum félagsins,“ segir
hún og bendir á að Skagfjörðsskáli
í Langadal sé ónýtur og þurfi að
endurbyggja hann. „Árið 2015 gerði
ráðgjafarfyrirtæki úttekt á ástandi
skála félagsins. Niðurstaðan var
mjög skýr þar sem sagt var að ítar-
lega skoðun þyrfti á rekstri félags-
ins og finna rekstrargrundvöll sem
stæði undir árlegri viðhaldsþörf.“
Anna Dóra segir að eftir því sem
hún best viti hafi ekkert verið gert í
kjölfar skýrslunnar.
„Þegar ég vildi ræða svona hluti
við stjórn var mér sagt að það væri
ekkert gaman á stjórnarfundum
eftir að ég tók við sem forseti og að
þetta væri bara áhugamannafélag.
Vissulega er þetta áhugamanna-
félag í formi en með veltu upp á 600
milljónir á ári og eignir félagsins
eru nærri milljarður að markaðs-
virði, sem er á við meðalstórt félag
á Íslandi. Laun framkvæmdastjóra
eru á pari við hæst borguðu sveitar-
stjóra landsins og mjög samkeppn-
ishæf á opinberum markaði. Ábyrgð
stjórnarmanna er því heldur betur
mikil.“
Ógnaði ríkjandi menningu
Hún segir augljóst að með aðgerð-
um sínum hafi hún ögrað ríkjandi
menningu innan félagsins og hún
hafi farið að skoða atburðarásina
með kynjagleraugum.
„Mér var bent á Berit Ås, norskan
femínista og samfélagsrýni, sem
talar um drottnunaraðferðirnar
fimm sem eru augljósastar þegar
valdamisræmi er til staðar og
ríkjandi menningu er ógnað. Margt
af því sem þarna var að gerast tengi
ég mjög við þessar aðferðir.“
Anna Dóra upplifði að lítið væri
gert úr athugasemdum hennar á
stjórnarfundum, svo á síðari fundi
hafi einhver karlmaðurinn komið
með sömu athugasemdir sem þá
hafi verið gripnar á lofti.
„Þetta er einmitt ein af þessum
drottnunaraðferðum, að gera lítið
úr fólki eða gera það hlægilegt. Til-
gangurinn með þessari hegðun er
að fá konur til að efast um réttmæti
tillagna sinna og að þær þori síður
að standa á sínu.“
Ég var í vonlausri stöðu
Síðar hafi hún frétt að þegar fór að
bera á samstarfsörðugleikum hafi
stjórnin farið að funda án hennar,
forseta félagsins. „Síðasta hálfa árið
hætti ég að fá nokkrar upplýsingar
frá framkvæmdastjóra og stjórn,
stjórn átti f leiri fundi án mín en
með mér.“
Anna Dóra tengir tregðu fram-
kvæmdastjóra við að svara spurn-
ingum sem og fundi stjórnar án
hennar við aðra aðferð sem Berit
nefnir: Að halda upplýsingum
leyndum frá þeim sem reyna að
koma á breytingum.
„Þegar fundað var gengu fundirn-
ir að stórum hluta út á að lesa mér
pistilinn. Þar var Tómas Guðbjarts-
son fremstur í f lokki og mér leið
eins og ég væri lítil óþekk stelpa hjá
skólastjóranum. Þetta er enn önnur
af fyrrnefndum drottnunaraðferð-
um, sem er að framkalla skömm og
sektarkennd hjá þeim sem standa í
vegi fyrir ríkjandi valdhöfum.“
Anna Dóra segir það hafa tekið
hana sárt að segja af sér sem forseti.
„Ég er ekki týpan sem gefst upp.
Ég var bara í algjörlega vonlausri
stöðu.“
Mannskemmandi fyrir mig
Meðalaldur stjórnar Ferðafélags
Íslands er um 60 ár og sú sem setið
hefur þar lengst hefur gert það í 17
ár. Á stefnumótunarfundi sem Anna
Dóra stóð fyrir var bókað að mark-
miðið væri að yngja ásýnd félagsins
og þar með í stjórn þess. Hún segir
að þegar losnað hafi um sæti í stjórn
hafi ekki verið tekið mið af téðu
markmiði.
„ Ný ju st u st jór na r meðlimir
Ferðafélagsins eru Gestur Pétursson
og Sigurður Ragnarsson, báðir mið-
aldra karlmenn með tengsl við Pál
framkvæmdastjóra, en Sigurður er
svili Páls.“ Tillögur Önnur Dóru um
að fá ungan kvenkyns lögfræðing í
stjórn féllu í grýttan jarðveg.
„Þetta var gert í skjóli formanns
kjörnefndar, sem er einmitt góð-
vinur títtnefnds Helga. Á meðan
núverandi valdablokk stjórnar því
fullkomlega hvernig staðið er að
endurnýjun stjórnar voru engar
forsendur fyrir mig til að áætla að
ég gæti breytt neinu. Þarna var ég
komin á að ég þyrfti bara að hætta
enda var þetta mannskemmandi
fyrir mig.
Þegar ég er í stjórnunarstöðu vinn
ég fyrir hópinn,“ segir Anna Dóra,
sem eins og fyrr segir hefur víðtæka
reynslu af stjórnun.
„Við viljum að sem flestir stundi
útivist og við eigum að búa til þá
umgjörð að fólki líði vel og sé í
öruggu umhverfi. Við erum ekki
þarna til að skara eld að eigin köku,“
segir hún.
„Framkvæmdastjórinn hefur
raðað fjölskyldu og vinum í kring-
um sig svo stjórnarfundir eru gagn-
rýnislausir. Það er búið að búa til
menningu þar sem spurningar eru
illa séðar.“
Aðeins toppurinn á ísjakanum
Aðspurð segist Anna Dóra ekki hafa
heyrt í stjórnarfólki frá því hún sagði
af sér.
„Ekki nema í gegnum fjölmiðla og
póstinn sem sendur var á félagsfólk
með lygum og rangfærslum. Það er
sárt að hlusta á fólk fara með lygar
um sig, en það kom mér svo sem ekki
á óvart út af fyrri reynslu. Fyrir ári
síðan hefði ég ekki trúað þessu upp
á þetta fólk.“
Anna Dóra segist þó hafa fengið
önnur viðbrögð frá félagsfólki.
„Þau málefni sem ég hafði tekið á,
varðandi kynferðislega áreitni, voru
greinilega bara toppurinn á ísjak-
anum. Það hafa konur haft samband
við mig sem hafa lent í slíku, sumar
létu félagið vita án þess að tekið væri
á því en aðrar treystu sér ekki. Málin
eru mikið fleiri en ég hafði grun um
og sömu nöfnin dúkka upp aftur og
aftur.“
Hún segist hafa hugsað sig mjög vel
um áður en hún opinberaði reynslu
sína. „Því ég vissi að það yrði ráðist á
mig persónulega en mér finnst mál-
efnið það stórt mein og af virðingu
við konur í Ferðafélaginu, og til að
stuðla að betra samfélagi, verð ég að
gera mitt besta til að stoppa þetta.
Ég reyndi að gera það innan frá
og gat það ekki, svo það eina sem
ég gat nú gert var að láta félagsfólk
vita. Framhaldið er svo í þeirra
höndum.“ n
Pétur kom meira að
segja skilaboðum til
konunnar sem lenti í
þessu, og henni var
sagt að vera ekkert að
ræða þetta.

26 Helgin 22. október 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ