Leikhúsmál - 01.12.1995, Blaðsíða 25

LEIKHÚSMÁL
Fjögurra barna móð/r: með Hrafni, Þorvaldi, Snædisi og Tinnu (1955].
ast vegna stríðsins. Ég náði inntökuprófi á
RADA, Royal Academy of Dramatic Art, í
London en var þar alltof stutt vegna þess að
ég var nýgift. Ætlunin var að Gunnlaugur
kæmi líka út til framhaldsnáms, en af því
varð ekki þar sem honum bauðst staða for-
setaritara og gat ekki hafnað því. Ég notaði
samt tímann mjög vel og sá næstum allar
sýningar sem í gangi voru. Þær voru margar
frábærar. Á þessum tíma voru leikarar eins
og Laurence Olivier, Ralph Richardson,
Vivian Leigh, Wendy Hiller, Edith Evans og
margir fleiri á leiðinni í frægðina.
Seinna skrapp ég off til útlanda á haustin,
ef ég var ekki í fýrstu sýningunni, til að sjá
nýjar sýningar. Leiðin lá oftast til Lundúna,
Kaupmannahafnar og Stokkhólms. Stund-
um voru sömu verkefnin sýnd á tveimur
stöðum og það er lærdómsríkt að sjá hvað
sýningar á sama verki geta verið ólíkar. Þess-
um ferðum fækkaði nokkuð eftir að fjöl-
skyldan stækkaði.
Ég má til með að segja þér ffá leikhúsferð
sem við Regína Þórðardóttir fórum í. Gunn-
ar Eyjólfsson var þá í Bandaríkjunum og
bauð okkur að gista í húsi sem hann átti í út-
hverfi í New York. Við vorum þarna í mánuð
og fórum í borgina á hverjum degi og sótt-
um leikhúsin á kvöldin. Á daginn fórum við
stundum í leikstúdíó Lee Strasberg og
horfðum á bæði þekkta og óþekkta leikara
fara með kafla úr leikritum sem þeir höfðu
valið sér sjálfir. Hlutverk þeirra voru gjarnan
í andstöðu við þær persónugerðir sem þeir
fengu vanalega að kljást við í leikhúsunum.
Til dæmis sáum við Ann Bancroft leika Elísu
í My Fair Lady, sem engum leikstjóra hefði
dottið í hug að setja hana í. Þetta var ómet-
anleg reynsla fyrir leikarana og ekki síður
lærdómsrík fyrir okkur, því eftir hverja senu
voru miklar umræður um árangurinn og
hvað hefði mátt betur fara. Síðan voru leik-
ararnir spurðir um sína vinnu og að iokum
kom gagnrýnin frá Strasberg sjálfum. Ég
held ég hafi aldrei lært eins mikið á jafn
skömmum tíma eins og þarna. Ég er Gunn-
ari alltaf þakklát fyrir að hafa gert okkur
kleift að vera í New York svona lengi.“
Hvað fmnst þér einkenna íslenskt leikhús
miðað við það sem þú hefur kynnst erlendis?
„Mér fmnst munurinn ekki mikill og það
kemur fyrir að mér finnst sýningar hér ekki
standa að baki ýmsu sem ég hef séð erlendis
og stundum jafnvel vera betri. Þó man ég
eftir því að þegar ég kom frá Bretlandi fannst
mér margar sýningar hér svo hægar. Það var
dálítið þunglamalegur blær á þeim, vantaði
snerpuna í viðbrögðum samanborið við
Bretann, sérstaklega í gamanleikjum. Þessi
þungi loðir oft við norðlæg lönd. Er það sól-
arleysið?
I sjónvarpsleikritum er þessi hægagangur
oft sérlega áberandi - eins og verið sé að
teygja efnið í ákveðna lengd. Það þarf stund-
um þolinmæði til að horfa á hellt í kaffibolla
eða stússað eitthvað með lítinn tilgang í
margar mínútur. Sænskur sjónvarpsmaður
sem kom hingað fýrir mörgum árum og hélt
námskeið í sjónvarpsleikritagerð með höf-
undum og leikurum hafði einmitt orð á
þessu þegar búið var að sýna honum nokkur
íslensk verk.“
Hvernig leikstjórum finnst þér best að
vinna með?
„Leikstjórum sem eru vel
undirbúnir þegar þeir byrja
að vinna og vita hvað þeir
vilja fá út úr sýningunni, en
eru um leið tilbúnir að meta
og endurskoða ýmis atriði á
æfingartímanum, sem skýr-
ast þegar hópurinn fer að
vinna að verkinu. Það versta
sem ég lendi í er að leikstjór-
inn vilji láta mig gera eitt-
hvað sem er á móti mínum
skilningi á hlutverkinu. Þá er
nauðsynlegt að báðir aðilar
séu sveigjanlegir og finni
lausn á vandanum. Bestur er
sem sagt leiðandi og gefandi
leikstjóri sem gefur leikaran-
um tækifæri til að nálgast
persónu sína af eigin ramm-
leik.
Ég ætla að segja þér frá
smáatviki í sambandi við
leikstjórn, sem er mér minn-
isstætt. Árið 1955 kom hing-
að leikstjórinn Walter Hudd
frá London til að setja á svið Jónsmessuncet-
urdraum effir Shakespeare. Ég átti að leika
aðra ungu stúlkuna í verkinu, Hermíu. Á
einhverri af fyrstu æfingunum er hann eitt-
hvað að segja mér til og sýna hvernig ég á að
gera og ég segi „Yes, I will try.“ Þá svarar
hann: „You don’t try, you just do it. Are you
not professional?“ Ég fyrtist við en lét á engu
bera og tók á honum stóra mínum að gera
betur. Seinna frétti ég að hann hafi sagt við
Benedikt Árnason, sem var kunningi hans
frá London, að honum líkaði vel við þessa
leikkonu - hún brygðist við tilsögn með
átaki. Við urðum mestu mátar og hann bað
mig um að æfa á móti
sér hlutverk á ensku í
Village Wooing eftir
Bernard Shaw. Við
sýndum það fyrir félag-
ið Anglia og síðan í
Iðnó fýrir kollegana og
aðra. Mér hefur off
dottið þetta atvik í hug
gegnum árin, ef mér
hefur virst eitthvað
erfitt. Þá hef ég hugsað
um þessa áminningu:
„You just do it. Are you
not professional?“ Og
það hefur stælt metn-
aðinn til að sýna að svo
sé.“
Hvencer líður þér best
í leikhúsi sem áhorf-
anda?
„Þegar sýningin er
góð og vel leikin og efh-
ið áhugavert. Það eru
dýrlegar stundir. Mér
finnst góðar sýningar oft
eins og gott tónverk og
fallegt mál eins og tónlist og þá gleymi ég
stund og stað og fýllist hrifningu og þakklæti."
En hvencer líður þér best í leikhúsi sem leik-
ara?
„Mér líður best þegar mér finnst við vera
með verkefni sem hefur eitthvað fram að
„ ÞAÐ VERSTA
SEM ÉG LENDI í
ER AÐ LEIKSTJÓRINN
VILJI LÁTA MIG GERA
EITTHVAÐ SEM ER
Á MÓTI MfNUM
SKILNINGI
Á HLUTVERKINU."
23