Leikhúsmál - 01.12.1995, Blaðsíða 41

LEIKHÚSMÁL
og verðandi leikskáld og leikhússtjóra-
kandídat, leystist úr læðingi, fékk sagnar-
anda og tók að tala tungum. — Magnús
Ólafsson var þar og bara heilmikið af hon-
um. Ekkert Þorleifsson kom í sínu fínasta
pússi og gustaði af honum. Jón Hjartarson
og Margrét Ólafsdóttir lentu úti á þekju,
það er að segja bárujárnsþekju hússins,
samt ekki að mála hana; og margt kom stór-
menni fleira. Leikhússtjóri lét sig ekki vanta
neitt. Sigurður Karlsson kom hvergi og ýms
fyrirmenni önnur úr leikarastétt heiðruðu
samkomuna með fjarvist sinni. Aftur á móti
urðu margar sætavísur ókvæða þegar slútta
átti gleðinni undir hádegi.
5?
Þá vilja leikararnir Jón Hjartarson og Bríet
Héðinsdóttir geta þess hér að þau hafa iðu-
lega sést saman á hljóðskrafi að undanförnu;
þau eru sármóðguð yfir því að eldci hefur
nolckur lifandi maður sýnt því minnsta
áhuga eða talið það efni í kjaftasögu.
LEIKHÚSSTJÓRAVEIKIN
Um árabil hefur skæð veira herjað á
atvinnuleikhús landsins eða nánar tiltekið
þá sem veita þeim forstöðu. Sóttin sem veir-
an veldur heitir „morbus ducis theatralis“
eða „leikhússtjóraveikin", stundum ranglega
kennd við Þjóðleikhúsið í daglegu tali en sá
misskilningur á rót sína að rekja til þess að
þar á bæ hafa menn tollað lengst í leikhús-
stjórastólnum. I reynd ræðst veiran á alla
leikhússtjóra á öllum tímum; smitun á sér
alltaf stað við embættistöku en mönnum
elnar mjög sóttin eftir því sem á líður kjör-
tímabilið.
Einkennin þekkja allir. Hið fyrsta er
leyndarmálafíkn; allt sem varðar rekstur
leikhússins (og reyndar hvað sem er) er
sveipað leyndarmálahulu, hvort sem skyn-
samleg ástæða er til eður ei, jafnvel eftir að
umrædd atriði eru orðin á allra vitorði.
Klassíska dæmið, sem oft er vitnað til, er all-
ar götur frá áliðinni stjórnartíð Sveins Ein-
arssonar í Iðnó: þá er hann var spurður hvað
klukkan væri, svaraði hann að bragði: „Því
miður er ekki hægt að láta það uppi að svo
stöddu.“ -
Annað skýrt einkenni er ákvarðanafælni
(einnig nefnt fram-af-humm) og asnaeyrna-
dráttur: Æ lengri tíma tekur að taka ákvörð-
un um hvaðeina, stórt eða smátt; verk-
efnaval komandi leikárs er tilkynnt æ seinna
og með æ fleiri vafaatriðum; hvert erindi eða
fyrirspurn sem leikhússtjóranum berst -
sama hversu lítilfjörlegt mál er um að ræða -
allt fær sömu afgreiðslu: „Ég skal athuga
málið“ - og tekur sú athugun æ lengri tíma,
oft hafa stjórarnir látið af störfum áður en
athugunum þessum lýkur.
Þriðja einkennið sem verður einnig áber-
andi effir því sem á líður valdatíð leikhús-
stjórans er móðgunargirni, slæm viðbrögð
við hvers kyns gagnrýni; á hættulegasta stigi
veikinnar eru líka dæmi um að hefnigirni og
refsigleði fari í kjölfarið.
Hinn heimskunni veirufræðingur dr.
Josuah Chaminsky sem mest hefur rannsak-
að veiru þessa, kvað aðspurður enga
lækningu við leikhússtjóraveiki enn vera í
sjónmáli og ekki heldur bóluefni. Því væri
ráðlegast að leggja áherslu á forvarnarstarf.
Skilaboð dr. Chaminskys voru í stystu máli:
„Varist endurráðningar“.
HEILLARÁÐ
Nýjasta aðferðin til að lækka meðalaldur
leikhópsins við Þjóðleikhúsið er flutningur
matstofunnar efst upp í bygginguna eða
þangað sem „málarasalurinn“ var. Má ætla
að þessi ráðstöfun beri tilætlaðan árangur.
Til dæmis eru frá Smíðaverkstæði og
þangað upp ekki færri en 85 tröppur og
nokkuð ljóst hverjir muni verða hlutskarp-
astir í kapphlaupinu að matnum í tuttugu
mínútna matarhléi á æfingum. Langvarandi
sultur og áreynsla hljóta að gera sitt gagn
þegar rosknir leikarar eiga í hlut.
FIÐRAÐ ROÐ
Nokkrir gal- og einkum þó -vaskir leikhús-
menn hafa stofnað með sér félag, sem þeir
nefna Roð og fiður og helgar sig, eins og
nafnið ber með sér, nánum kynnum af fiski
og fuglum. Árshátíð samkundunnar, sem í
eru valmenni einvörðungu úr röðum leik-
ara, hönnuða og tæknimanna (allt karl-
menni) fór fram með villtu pati og öðrum
fjallabráðum.
Tveir af félögunum, þeir Jói Sig og Siggi
Sigurjóns leigðu snotra sprænu í Dölunum,
Hörðudalsá, þar sem mokað hefur verið
upp bleikju og laxfiskum í þeirra umboði í
allt sumar. Aðrir hafa látið sér nægja að hafa
barið vötn og læki augum eftir efnum og
aðstæðum. - Mikil stemmning mun fyrir
því að félagsskapurinn standi fyrir alþjóð-
legri keppni sem fram fari á Bíldudal, þar
sem keppt yrði í marhnútafangi. Gömul
þjóðtrú hermir, að kyssi maður kartfisk
þennan á ögurstundu muni hann breytast í
... ja það sem hugurinn girnist, t.d. laxynju,
sautján punda. Makar félaganna (allt kven-
menn) ætla að stofna með sér félagsskap til
þess að efla áhugamál sín meðan karlarnir
eru á dýraveiðum ... og væntanlega munu
frýrnar ætla sér annars konar bráð, því þær
munu kalla félagsskapinn „Hvorki fugl né
fiskur“.
EGGLEIKHÚSIÐ
VERPIRÁ NÝ
Leikhússtjóri Eggleikhússins, Woody Egg,
sem gerði garðinn frægan fyrir fáeinum
árum, m.a. á Edinborgarhátíðinni og sýndi
leikrit Árna Ibsens Ekki ég heldur ... en við
fádæma undirtekir, fór með eina hlutverkið í
þeim leik. Leikarar og skemmtikraftar hafa
að vísu verið að troða upp „sóló“ öldum
saman en það sem einkum þótti athyglisvert
og frumlegt við uppfærslu Eggleikhússins
var að aðeins var leikið fýrir einn áhorfanda
í einu. Mæltist þetta mjög vel fýrir og munu
margir, sem að öllu jöfnu fara ekki í leikhús
vegna krónískrar fjölmennisfælni, hafa skellt
sér í Eggleikhúsið og séð Ekki ég heldur... en.
Nú undirbýr Eggleikhúsið uppfærslu á nýju
leikriti eftir Árna Ibsen, sem mun bera heitið
Ekki þú heldur... ég. Sem fyrr fer Woody Egg
með eina hlutverk leikritsins en að þessu
sinni verður gengið lengra en síðast, því nú
verða engir áhorfendur: Woody Egg mun
leika einn á sviðinu fyrir tæp fimm hundruð
auð áhorfendasæti í Gamla bíói.
ANNA LÍSA SITUR FYRIR
SVÖRUM
Ödipus? Ja, var hann ekki fyrstur manna til
þess að brúa kynslóðabilið.
Hvað er Framúrstefnuleikhús? Leikhús
þar sem áhorfendur á fremsta bekk fá að
halda á ljóskösturunum.
Hvað er Tilraunaleikhús? Leikhús sem
gerir tilraunir með þolinmæði áhorfenda.
Hvað er Frjáls leikhópur: Leikararnir fá að
leika kauplaust.
Áhorfendur: Fólk sem fer aldrei í leikhús
nema þegar það er kvefað.
Avantgarde-leikhús? Leikhús sem hefur
ekki efni á leikmynd.
ARFGENGI í ÍSLENSKU
LEIKHÚSI
Miðaldra kona (ein þeirra sem halda lífinu í
leikhúsi hér á landi og listum yfirleitt) tyllti
sér hjá hnakkakerrtum karlmanni í hléi á
leiksýningu.
- Ósköp var hún ólíkindaleg þessi unga
leikkona þarna í aðalhlutverkinu, stundi
konan.
- Þetta er dóttir mín, svaraði karlinn.
- Já, þetta skrifast auðvitað á leikstjórann.
- Það er konan mín, segir hann.
- Nú, já, en það er nú líka ósköp ómerki-
legur texti sem hún fer með stúlkugreyið.
- Hann er eftir mig.
- En er þetta ekki byggt á bók?
- Jú, hún er eftir fyrri konu mína.
39