Fréttablaðið - 23.02.2023, Blaðsíða 4

Sífellt fleiri laxar
drepast í sjókvíunum.
Jón Kaldal, tals-
maður Íslenska
náttúruverndar-
sjóðsins
Þetta er atvinnugrein
sem er að læra.
Jens Garðar
Helgason, að-
stoðarforstjóri
Laxa hf
Talsmaður Íslenska náttúrverndarsjóðsins segir velferðarvanda í sjókvíaeldi á laxi vera gríðarlegan hér við land.
Mynd/aðsend
Aldrei hafa jafn margir laxar
drepist í sjókvíum hér við
land og í fyrra. Aðstoðarfor­
stjóri Laxa hf. segir atvinnu­
greinina vera að taka á vand­
anum, en talsmaður Íslenska
náttúruverndarsjóðsins segir
fyrirtækjunum ekki treyst­
andi til þess.
ser@frettabladid.is
fiskeldi Afföll í sjókvíaeldi hér við
land hafa aldrei verið meiri en á
síðasta ári samkvæmt mælaborði
Matvælastofnunar, og sló þó árið
þar á undan met í fjölda fiska sem
drapst í kvíum.
Afföllin voru um 19 prósent á síð­
asta ári, sem er nærri 27 prósentum
meira en gerist í norsku sjókvíaeldi,
„sem þykir algerlega óásættanlegt
þar í landi,“ eins og Jón Kaldal, tals­
maður Íslenska náttúruverndar­
sjóðsins, kemst að orði en þau
samtök berjast gegn erfðablöndun
eldisfisks og villta laxastofnsins á
Íslandi.
Hann segir velferðarvanda í
sjókvíaeldi á laxi vera gríðarlegan
hér við land. „Tökum sem dæmi
ástandið hjá Arctic Fish í Dýra­
firði fyrir vestan. Það fyrirtæki
meðhöndlaði eldisdýrin sín með
þeim hætti að um einn af hverjum
þremur eldislöxum í sjókvíum í
firðinum drapst í janúar og febrúar
í fyrra af völdum vetrarsára og líf­
færabilunar,“ segir Jón.
Og nú í desember hafi lúsasmit
í sjókvíum Arctic Fish verið svo
hrikalegt að viðlíka tölur hafi aldr­
ei áður sést hér við land. „Þær voru
margfalt yfir þeim mörkum sem
heimilt er samkvæmt norskum
reglum,“ bendir Jón jafnframt á.
Jens Garðar Helgason, aðstoðar­
forstjóri Laxa hf. á Austurlandi
viðurkennir að vaxtarverkir hafi
fylgt hraðri uppbyggingu í grein­
inni. „Þetta er atvinnugrein sem er
að læra,“ útskýrir hann.
Fyrir vestan hafi f löskuháls­
inn til dæmis verið í slátruninni,
framleiðslugetan hafi verið meiri
en sláturgetan. „Við sjáum fyrir
endann á þeim vanda með nýju
fjögurra milljarða króna sláturhúsi
í Bolungarvík,“ bendir hann á.
Jón Kaldal segir að allt of mikil
áhersla hafi verið lögð á vöxt þessa
iðnaðar af hálfu hins opinbera. „Það
kemur niður á velferð eldisdýranna.
Sjókvíaeldi er óboðleg aðferð við
matvælaframleiðslu,“ segir tals­
maðurinn.
Hann bendir jafnframt á að „þessi
hræðilegi dýravelferðarvandi,“ eins
og hann orðar það, hafi lengi verið
mikið hitamál í norsku sjókvía­
eldi. Á hverju ári segi forsvarsfólk
iðnaðarins í Noregi að þetta ástand
sé óviðunandi og heiti því að bæta
ráð sitt.
„Ekkert breytist þó. Vist eldislax­
anna er jafn ömurleg og sífellt fleiri
laxar drepast í sjókvíunum. Hér á
landi er eldislaxinn svo í enn þá verri
málum,“ segir Jón.
Hann telur að íslensk stjórn­
völd hljóti að bregðast við þessum
manngerðu hamförum. „Fyrirtækj­
unum er augsýnilega ekki treystandi
sjálfum til að bæta ráð sitt,“ segir Jón
Kaldal.
Jens Garðar er ekki á sama máli.
„Varnir hafa verið bættar og aðgrein­
ing aukin á milli kvía, auk þess sem
bólusetning gegn kvillum er nú leyfi­
leg, ólíkt því sem var í byrjun. Svo
höfum við fengið til okkar færustu
sérfræðinga í heimi til að lágmarka
tjón og það er að skila sér,“ segir Jens
Garðar Helgason. n
Upp undir þriðji hver fiskur drepst
í sjókvíaeldi í fjörðum landsins
kristinnpall@frettabladid.is
samfélag  Miðgildi aldursdreif­
ingar Íslendinga hefur hækkað um
1,4 ár upp í 36,7 ár á síðastliðnum
áratug en er áfram með því lægra
í Evrópu. Með því hefur miðgildi
aldursdreifingar hérlendis hækkað
um ellefu ár frá því að mælingar
hófust árið 1960. Samkvæmt því
er helmingur þjóðarinnar yngri en
36,7 ára og hinn helmingurinn eldri.
Þetta kemur fram í nýrri saman­
tekt Eurostat, tölfræðiveitu Evrópu­
sambandsins. Til samanburðar er
miðgildi aldursdreifingar hæst á
Ítalíu þar sem það mælist 48 ár og
meðaltal innan Evrópusambands­
ríkjanna 27 er 44,4 ár. n
Miðgildi aldursbils
Íslendinga hækkar
Hækkunin er ellefu ár
frá árinu 1960.
ÍÞRÓTTAVIKAN
MEÐ BENNA BÓ
FÖSTUDAGA KL. 21.00
kristinnpall@frettabladid.is
samgöngur Bæjarstjórn Akur­
eyrarbæjar kallar eftir því að Vega­
gerðin leggi án tafar fram lausn á því
vandamáli sem kemur upp á næstu
vikum þegar Sæfari, ferjan sem
siglir til Grímseyjar, fer í slipp í vor.
Líklegt er að viðgerðir taki frá sex
til átta vikum og hafa íbúar ekki
fengið neinar upplýsingar um stað­
gengil.
Í bókun bæjarstjórnar Akureyrar­
bæjar er minnst á að um 60 íbúar
séu með lögheimili í Grímsey auk
árstíðabundinna íbúa sem dvelja
tímabundið í eyjunni. Nauðsyn­
legt sé fyrir þetta fólk að tryggar
og áreiðanlegar samgöngur séu til
og frá eyjunni, auk þess sem flytja
þarf þangað tæki, tól og varning. n
Krefjast lausna
fyrir Grímseyinga
lovisa@frettabladid.is
samfélag Íbúi í blokk við Austur­
brún 6 gekk síðustu helgi berserks­
gang í inngangi og á gangi við íbúð
sína. Valur Pálsson, íbúi í húsinu,
segir íbúa skelkaða og ósátta við lítil
viðbrögð Félagsbústaða en íbúðir
hússins eru í þeirra eigu. Málið
hefur verið kært til lögreglu.
„Við fáum ekkert að heyra. Það
komu fjórir lögreglumenn en tóku
hann ekki því þeir sögðust ekki hafa
heimild til þess,“ segir Valur og að
íbúar vilji að maðurinn verði látinn
fara úr húsinu.
Í húsinu eru 76 íbúðir og segir
Valur marga hafa áhyggjur.
Félagsbústaðir segja að þeim hafi
borist tilkynning frá íbúum fjöl­
býlishúss og öryggisfyrirtæki að
einstaklingur hafi um síðastliðna
helgi valdið skemmdum á íbúða­
hurðum og sameign í húsinu sem
er í eigu Félagsbústaða.
Sigrún Árnadóttir, framkvæmda­
stjóri Félagsbústaða, segir að brugð­
ist hafi verið við málinu.
„Brugðist hefur verið við með því
að afla frekari upplýsinga um málið,
meta skemmdir og ræða við aðila
sem kunna að hafa upplýsingar
um málið. Unnið er að því að afla
upplýsinga, svo sem myndefnis úr
öryggismyndavélum, sem munu
liggja til grundvallar hvernig brugð­
ist verður við þessum atvikum,“
segir Sigrún og að stórfelld brot á
húsreglum, leigusamningi og húsa­
leigulögum geti valdið því að leigu­
samningi viðkomandi sé rift. n
Uggur í íbúum eftir að maður gekk berserksgang
Viðgerðir á ferjunni munu taka frá 6
til 8 vikum. Fréttablaðið/auðunn
Miklar skemmd-
ir voru á inn-
gangi hússins.
Fréttablaðið/
ernir
kristinnhaukur@frettabladid.is
jonthor@frettabladid.is
k jar amál Verkbann Samtaka
atvinnulífsins gegn Ef lingarfólki
var samþykkt með yfirgnæfandi
meirihluta, eða tæplega 95 pró­
sentum atkvæða. Þetta var til­
kynnt snemma í gærkvöldi eftir að
atkvæðagreiðslu lauk klukkan 16.
Mun verkbannið hefjast fimmtu­
daginn 2. mars.
„Auðvitað verða áhrif þessa verk­
banns mjög víðtæk. Þetta er mjög
breiðvirk aðgerð og sannarlega til
þess fallin að valda miklum áhrifum
á samfélagið,“ segir Halldór Benja­
mín Þorbergsson, framkvæmda­
stjóri Samtaka atvinnulífsins.
Segir hann aðeins tvo valkosti í
stöðunni. Annaðhvort að bíða og
sjá þunga verkfalla Eflingar aukast
hægt og bítandi. Eða stíga niður fæti.
„Hingað og ekki lengra, þessa deilu
þarf að leysa,“ segir Halldór.
Efling hefur ákveðið að bíða með
þriðju hrinu verkfalla sem áttu að
hefjast á þriðjudag, það er hjá starfs­
fólki öryggisfyrirtækja, ræstingar­
fyrirtækja og þeim hótelum sem
verkföll voru ekki þegar hafin hjá,
vegna verkbannsins. Stjórn Eflingar
hugðist funda um stöðuna í gær­
kvöldi.
Fyrr um daginn tilkynnti Ást­
ráður Haraldsson, settur sáttasemj­
ari í deilunni, að hann myndi ekki
skjóta miðlunartillögu Aðalsteins
Leifssonar til Hæstaréttar, og halda
þar með samkomulagið sem Aðal­
steinn gerði við Eflingu. Sagði hann
lagalegar þrætur ekki liðka til fyrir
lausn deilunnar. n
Verkbann SA á Eflingarfólk var samþykkt
Halldór
Benjamín
Þorbergsson,
framkvæmda-
stjóri SA
4 fréttir FRÉTTABLAÐIÐ 23. FeBRúAR 2023
fiMMtUDAGUr