Bændablaðið - 03.11.2022, Qupperneq 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
FRÉTTIR
Eigendur eina sérhæfða
grisjunarbúnaðar Íslands eru
ósáttir við Skógræktina þar sem
vinnuflokkur frá Lettlandi var
fenginn til að sinna mikilli grisjun
í þjóðskógum.
Verktakarnir Jens Líndal og
Guðmundur Geirsson, eigendur
íslenska grisjunarbúnaðarins,
segjast vera tilneyddir til að selja
tækjabúnaðinn sinn úr landi ef
verkefnin verða áfram sett í hendur
erlends vinnuafls. Þröstur Eysteinsson
skógræktarstjóri segir eðlilegt að
samkeppni sé á þessum markaði
og að erlendi vinnuflokkurinn hafi
verið á vegum íslensks aðila. Forsaga
málsins er sú að umræddar vélar
voru keyptar til landsins árið 2014
af Kristjáni Má Magnússyni og gerði
Skógræktin samning við hann um að
tryggja þeim verkefni við grisjun.
Jens og Guðmundur keyptu þessar
vélar af Kristjáni árið 2021 og gerði
Skógræktin eins samning við þá og
hafði verið gerður við fyrri eiganda.
Guðmundur og Jens túlka samninginn
sem svo að markmiðið hafi verið
að byggja upp innlenda þekkingu
og markað fyrir grisjun hér á landi.
Umræddur samningur var forsenda
þess að þeir fengju lán fyrir vélunum.
Sett af sérhæfðum vélum
Vélarnar sem um ræðir eru af gerðinni
Gremo og eru tvær aðskildar einingar
– skógarhöggsvél annars vegar og
útkeyrsluvél hins vegar.
Jens á skógarhöggsvélina sem sér
um að höggva trén, hreinsa af þeim
greinar og saga niður í meðfærilegar
einingar. Útkeyrsluvélin er í eigu
Guðmundar og sér um að safna
timbrinu og flytja úr skóginum.
Þessi búnaður er það sérhæfður að
hann nýtist ekki í neitt annað og
notkun þeirra krefst mikillar þjálfunar.
Kaupverðið á vélum sem þessum er
hátt og segja þeir allt viðhald krefjast
mikils fjármagns.
Erlendur vinnuflokkur
í þjóðskógum
Núna í haust heyrðu félagarnir af
því að erlendur vinnuflokkur og
grisjunarbúnaður sambærilegur þeirra
hafi komið til landsins og fengið
verkefni í þjóðskógum á vegum
Skógræktarinnar.
Þeir segja að Skógræktin hafi
ekki haft samráð við þá áður en
umræddir aðilar komu til landsins,
og á meðan hafi þeirra búnaður verið
verkefnalaus. Þeir segjast hafa fengið
álit lögfræðings sem hafi tjáð þeim
að með því að Skógræktin hefði ekki
gefið þeim kost á að bjóða í verkið hafi
áðurnefndur samningur verið brotinn.
Nú horfir svo við að þeir sjá fram á
að þurfa að flytja sínar vélar úr landi,
þar sem ekki séu næg verkefni til að
standa undir kostnaði við að eiga þær.
Með því vilja þeir meina að sú
reynsla og þekking sem reynt er
að byggja upp hér á landi hverfi
og aðgengið að vélum sem þessum
verði verra. Eins og staðan er núna
hefur mikið verið plantað af skógi, en
grisjun sé að þeirra mati í skötulíki.
Verktakinn íslenskur
Bændablaðið setti sig í samband við
Þröst Eysteinsson skógræktarstjóra.
Hann sagði að þetta hefðu
ekki verið erlendir aðilar, heldur
hefði verið samið við fyrirtækið
Tandrabretti um grisjun. Hann
staðfestir að verkefnið hafi kostað
meira en 20 milljónir króna, en þar
sem enginn verkþáttur fór yfir 50
millj. kr. segir hann Skógræktina
ekki hafa verið skylduga til að
fara í útboð. Varðandi áðurnefndan
rammasamning um verkkaup sem
Skógræktin gerði við Jens og
Guðmund þegar þeir keyptu vélarnar
segir Þröstur að sá samningur hafi
ekki útilokað að Skógræktin semdi
við aðra aðila um grisjun.
Skógræktin gerir ekki
einokunarsamninga
Þröstur segir því að ekkert ólöglegt
hafi átt sér stað og að Skógræktin
geri ekki einokunarsamning við
nokkurn verktaka. Hann bætir við að
Tandrabretti sé innlendur verktaki,
rétt eins og Jens og Guðmundur.
Hann segir að Skógræktinni beri
ekki að skipta sér af því hvaðan
starfsfólkið sem vinni verkið komi.
Í þessu tilfelli hafi starfsfólkið verið
frá Lettlandi og þeim sé heimilt að
vinna hér þar sem þeir búa innan
Evrópska efnahagssvæðisins.
Mikil reynsla í Lettlandi
Magnús Þorsteinsson hjá Tandra-
brettum segir erlendu aðilana hafa
sýnt mikla fagmennsku, enda sé
mikil hefð fyrir skógarhöggi í
Lettlandi. Klár þörf sé á vélum sem
þessum, enda sé komið að grisjun
víða. /ÁL
Skógrækt:
Deilt er um grisjun
– Ísland gæti endað án innlendra skógarhöggsvéla
Skógarhöggsvél af gerðinni Komatsu sem hefur verið við grisjun hér á landi
með lettneskum vinnuhópi. Mynd / Aðsend
Garðar Eiríksson hefur látið af
störfum sem framkvæmdastjóri
Auðhumlu, sjötugur að aldri, en
hann hefur gegnt því starfi frá
ársbyrjun 2016.
Áður starfaði hann sem skrifstofu-
og fjármálastjóri Mjólkurbús
Flóamanna frá 1996 og kom
meðal annars að mótun núverandi
fyrirkomulags Auðhumlu og
Mjólkursamsölunnar varðandi
móttöku og vinnslu mjólkur.
Hann hefur því starfað um árabil
í starfsumhverfi mjólkursamlaga
og -vinnslu. „Ég hef nú fyrst og
fremst bara reynt að sinna mínu
þjónustuhlutverki sem best,“ segir
Garðar hæverskur þegar hann er
spurður um þau fingraför sem
hann hefur sett á „mjólkurkerfið“ á
undanförnum árum. Hann játar því
þó að hafa ásamt öðrum unnið að
því að móta núverandi fyrirkomulag,
fyrst með sameiningu gömlu
Mjólkursamsölunnar og Mjólkurbús
Flóamanna árið 2005 og síðan
stofnun Auðhumlu árið 2007.
Tvískipt hlutverk í móttöku og
meðferð mjólkur
Breytingarnar fólust meðal annars
í því að Auðhumlu var ætlað það
hlutverk að taka við mjólkinni frá
bændum af öllu landinu fyrir utan
Skagafjörð og annast greiðslur
til þeirra, en Mjólkursamsölunni
úrvinnsluhlutann, framleiðslu á
sjálfum mjólkurvörunum. Auðhumla
selur einnig mjólk áfram til annarra
mjólkurvinnslufyrirtækja, eins og
Kaupfélags Skagfirðinga, Örnu og
Biobús. „Ég held að þetta hafi verið
fremur farsælar breytingar á kerfinu,
það hefur sparað mikla fjármuni með
hagræðingu. Íslenskir neytendur
hafa notið beins ávinnings af þessu
hagræði, sem áætlað er að nemi um
tveimur milljörðum króna árlega. Þá
er áætlað að einn milljarður króna
renni árlega til íslenskra kúabænda
í formi afurðaverðs, vegna þessara
breytinga og hagræðingar. Þar skiptir
71. grein búvöru laga sköpum, sem
heimilar afurðastöðvum að starfa
saman til lækkunar á kostnaði,“ segir
Garðar og játar því að okkar kerfi
sé líklega alveg einstakt. „Ég held
að það þekkist ekki annars staðar.
Það eru auðvitað alltaf áhöld um það
hvað teljist ásættanlegt afurðaverð,
en gagnvart neytendum held ég að
það sé óhætt að segja að kerfið hafi
skilað miklum ávinningi
Ragnar Árnason hagfræðingur
gerði úttekt á kerfinu og skilaði
í byrjun árs 2021 skýrslu til
Mjólkursamsölunnar, þar sem þetta
kemur fram.“
Ánægjulegt þjónustuhlutverk
Spurður um hvað sé eftirminnilegast
frá þessum árum sínum í
mjólkuriðnaði, segir Garðar að
það sé nú bara ánægjan við það
að sinna þessu þjónustuhlutverki
við framleiðendur í tæp þrjátíu ár.
„En jafnframt hafi orðið miklar
breytingar á þessum árum, bændum
hefur fækkað, einingarnar orðið
stærri, sjálfvirkni aukist og nú er
svo komið að um 70 prósent allrar
mjólkur er mjólkað með róbótum,
eitthvað sem ekki var til þegar ég
hóf störf í mjólkuriðnaðinum. Ég
hef reynt að sinna þessu eftir fremsta
megni með hag umbjóðenda minna
að leiðarljósi,“ segir hann.
Garðar er samvinnuskólagenginn
og starfaði um skeið í bankageiranum,
aðalleg hjá Samvinnubankanum.
Hann var útibústjóri í um 12 ár áður en
hann sneri sér að mjólkuriðnaðinum,
í Grundarfirði, Reykjavík og á
Selfossi, sínum heimabæ. /smh
Mikill ávinningur með
núverandi kerfi
Garðar Eiríksson hefur látið af störfum hjá Auðhumlu, eftir að hafa í tæp 30
ár sinnt ánægjulegu þjónustuhlutverki við mjólkurframleiðendur. Mynd / ghp
Vöruþróun:
MS vann til verðlauna
Mjólkursamlagið á Sel ­
fossi sigraði í flokki neyslu­
mjólkurvara í keppninni
International Dairy Contest í
Herning, Danmörku.
Tilkynnt var um úrslitin
þriðjudaginn 1. nóvember
síðastliðinn. Keppendur komu
frá Íslandi, Noregi, Svíþjóð og
Danmörku og voru 1.500 vörur
skráðar til leiks. Keppt var í
þremur flokkum. Í flokki osta
sigraði útibú Arla í Taulov í
Danmörku með Maasdammer
ost. Í flokki smjörs og blandaðra
vara vann Arla í Götene í Svíþjóð
fyrir Bregott Havsalt viðbitið. Að
lokum var MS á Selfossi sigurvegari
í flokki neyslumjólkurvara fyrir
áðurnefnt skyr. Bændablaðið
ræddi við Svend Jörgenssen,
aðstoðarrekstrarstjóra MS á Selfossi
og mjólkurtæknifræðing. Hann sagði
að Mjólkursamlagið hefði sent út
nálægt 70 vörur og mörgum þeirra
hefði vegnað vel í keppninni. Að
auki við að verðlauna sigurvegara
í hverjum flokki var vörum sem
sköruðu fram úr veitt gull-, silfur-
og bronsviðurkenningar.
Svend segir að MS hafi oft keppt
í þessari keppni og átt velgengni að
fagna í áðurnefndum flokki. Árið
2017 sigraði MS fyrir Ísey skyr
með bökuðum eplum og árið 2012
var Kókómjólkin hlutskörpust
neyslumjólkurvara.
Níu manns fóru sem fulltrúar
MS á keppnina og var hluti þeirra í
dómnefndum. Þau sem lögðu mat á
gæði varnings þurftu að framkvæma
prófanir án þess að sjá umbúðir eða
vita hvað fyrir þau var lagt. /ÁL
Skógarhöggsvél af gerðinni Gremo. Sú eina í eigu íslenskra aðila. Mynd / Aðsend