Bændablaðið - 03.11.2022, Qupperneq 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
Nú á haustdögum eftir uppskerutíma
sumarsins þurfum við að horfa á hvar
sóknarfærin liggja í frumframleiðslugreinum
landbúnaðar.
Mikið hefur gengið á í heimsmálum og óróa
gætir á mörkuðum sem hafa leitt af sér umtalsvert
hærri rekstrarkostnað í allri frumframleiðslu.
Kornverð hefur og mun hafa víðtæk áhrif á
framleiðslukostnað og einnig olíuverð sem
hefur komið fram, ekki einvörðungu í hækkun
á flutningi heldur einnig í umbúðum og tengdum
vörum. Áburðarverð á heimsmarkaði virðist
hafa náð einhverju jafnvægi í dag en verðið er
enn í hæstu hæðum og fyrirsjáanlegt að fyrra
verði sem var fyrir stríð verður ekki náð. Nú
liggur fyrir tillaga að hækkun á úrvinnslugjaldi
á rúlluplasti og umbúðum almennt, en hækkunin
á rúlluplastinu er fyrirhuguð úr 32 kr. pr. kg. og
stefnir í 85 kr. pr. kg. Þetta er enn einn pósturinn
sem hækkar framleiðslukostnað í landbúnaði
sem allt telur í afkomu bænda.
Viðbrögð BÍ
Mikil vinna hefur farið fram á vegum
Bændasamtakanna í verkefnum sem ætlað
er að efla hringrásarhagkerfið á Íslandi
atvinnugreininni til framdráttar. Eitt af þeim
verkefnum er samstarf landeldisstöðva og bænda
um nýtingu úrgangs frá laxeldi annars vegar og
húsdýraáburði hins vegar. Þetta verkefni er í
þróun og sótt hefur verið um styrk bæði í Live
hringrásarsjóð Evrópusambandsins og einnig í
tækniþróunarsjóð Rannís um stuðning til að láta
þetta verkefni raungerast. Það eru margir sem
koma að þessu verkefni með Bændasamtökunum
og landeldisbændum, þar má nefna Orkideu
sem er samstarfsverkefni á Suðurlandi um
orkunýtingu. Það er von okkar að með þessu
verkefni horfum við fram á nýtingu afurða til
áburðaframleiðslu sem vonandi dregur úr þeim
mikla kostnaði sem áburðarkaup eru í starfsemi
bænda. Afar mikilvægt er að standa vörð gegn
þessum miklu hækkunum í aðfangaverði til
bænda. Mikilvægt er að kanna alla fleti á
þessu verkefni sérstaklega í lagalegu tilliti og
reglugerðaverki sem undir þessa starfsemi falla.
Bændasamtökin fordæma vanrækslu
og illa meðferð dýra
Undanfarnar vikur hefur dýravelferð
og eftirlit með dýrahaldi verið talsvert í
umræðunni. Bændasamtök Íslands fordæma
vanrækslu og illa meðferð á dýrum í hvaða
birtingarmynd sem er, og hafa samtökin átt
fund, bæði með MAST og Ríkisendurskoðun
um fyrirkomulag eftirlitsins en nauðsynlegt
er að samræma lagatextann sem lýtur m.a. að
sveitarstjórnarstiginu um hvað heyrir til hvers
friðar í þessum málum. Tryggja þarf skýrar
boðleiðir innan eftirlitskerfisins og að þær
virki, en einnig þarf að tryggja forgangsröðun
fjármagns og eðlilegar valdheimildir svo hægt
sé að stíga inn í aðstæður fyrr en ella. Allt tal
um að skilyrða eigi starfsemi í búfjárrækt með
starfsleyfi er með öllu ótímabært enda þurfi
fyrst og fremst að skoða hvar skórinn kreppir
í þessum efnum sem áður.
Þá er samtökunum talsvert umhugað um
hvað gerist um áramót þegar hvorki verður
heimilt að urða né senda til brennslu lífúrgang,
auk þess sem starfsleyfin eru að breytast um
áramót hjá urðunarstöðvum. Hvaða lausnir eru
fyrir hendi innan viðkomandi sveitarfélaga til
að sinna þessum skyldum sveitarfélaganna
um móttöku á úrgangi hvaða nafni sem það
nefnist?
Af málefnum ráðherra
Bændasamtökin í samstarfi við búgreinadeild
sauðfjárbænda hafa óskað eftir því við
matvælaráðherra að viðbótarsamningur verði
gerður á þessu ári um að fresta niðurtröppun
greiðslumarks, en samtökin telja að þær
breytingar sem verða á tilfærslu milli liða í
samningnum á næstu árum færi stuðning frá
svæðum sem njóta svæðisbundins stuðnings og
hafa minni tækifæri til annarrar tekjuöflunar.
Þessi breyting vinnur því gegn þeim lið
samningsins sem markvisst var ætlað að styðja
við byggð á viðkvæmustu svæðum landsins.
Ráðherra hefur aftur á móti upplýst um að ekki
standi til að gera viðbótarsamning á þessu ári
heldur verði horft til endurskoðunar á næsta
ári. Þar höfum við reynt að koma til móts við
vilja bænda en niðurstaða ráðherra er afgerandi
í þessu máli.
Á fundi með fjármálaráðherra í sumar var
farið yfir ýmis mál er snýr að eftirliti með tollum
og skráningu afurða sem fluttar eru inn til
landsins og samræmingu tollskrár hér heima við
þær útflutningstölur sem birtar eru á grundvelli
útflutningsskýrslna frá ESB. Ráðherra setti
saman starfshóp innan ráðuneytisins til að
skoða hvað það væri sem gerði það að verkum
að þessar tölur væru ekki í samræmi og lofaði
að þessi niðurstaða yrði ljós í septembermánuði.
Nú er aftur á móti kominn nóvember og engar
fregnir hafa borist úr því ágæta ráðuneyti. Það
eru óneitanlega okkur mikil vonbrigði þar sem
tollvernd er hluti starfsumhverfis landbúnaðar
á Íslandi eins og öllum ríkjum ESB.
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar þá kr. 12.200 með
vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 8.000 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartúni 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
LEIÐARI
Í ritinu Ræktum Ísland! sem grundvallar
landbúnaðarstefnu Íslands, kemur fram
að nýir straumar verði ráðandi kraftar í
landbúnaði framtíðarinnar.
Í þessum straumum falla landnýting,
umhverfisvernd og tæknivæðing í einn
farveg. Því fyrr sem íslenskur landbúnaður
fellur að þessum straumum, þeim mun betur
tekst að efla hann og styrkja. Þar segir einnig
að árangursrík landbúnaðarstefna krefjist
þess að tekið sé mið af þróun nýrrar tækni
og áhrifum hennar á störf bænda. Virkja
beri þá þekkingu sem þegar er fyrir hendi
með notkun hátækni í ýmsum greinum
landbúnaðar og leggja áherslu á að kynna
bændum hvað hér sé í húfi.
Við eigum öll að vita hvað er í húfi, hvort
sem við erum bændur eða ekki. Miðað við
spár um fjölgun mannkyns telur Matvæla-
og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna
(FAO) að auka þurfi matvælaframleiðslu
um 70% fram til ársins 2050. Um leið er
því spáð að landbúnaðarland muni minnka
og að takmarkaðar náttúruauðlindir verði
fullnýttar. Við þessar aðstæður skiptir sköpum
að afrakstur af landbúnaðarframleiðslu
aukist án þess að gengið sé of nærri því
sem nýta má.
Því er það þjóðþrifamál að auka og
bæta landbúnaðarframleiðslu hér á landi
á grundvelli vísinda og tækniframfara.
Í tölublaðinu er snert á tveimur dæmum
beintengdum þessum áherslumálum
landbúnaðarstefnunnar.
Nýtt erfðamengisúrval sem nú hefur
verið innleitt í kynbótastarf íslensku
mjólkurkýrinnar markar þáttaskil í íslenskri
nautgriparækt. Um er að ræða gjörbyltingu
kynbótakerfisins sem mun stórauka og
hraða erfðaframförum. Ávinningurinn
er gríðarlegur og nemur tugum milljóna
á ári, bætir okkar frábæra mjólkurkúakyn
og minnkar framleiðslukostnað. Tryggir
enn fæðuöryggi landsins. Annað skref í
framförum nautgriparæktarinnar snýr að
kyngreiningu sæðis. Sú tækni getur bætt
enn frekar kynbótastarf búgreinarinnar, sér
í lagi með tilkomu erfðamengisúrvalsins.
Heyrst hefur að innan Ráðgjafarmiðstöðvar
landbúnaðarins sé unnið að því að skoða
þá framþróun sem hefur átt sér stað í þeirri
tækni og verið sé að leggja mat á kostnað og
ávinning þess að taka slíkt upp hér á landi.
Yrði það til þess að bæta enn nákvæmni í
kynbótastarfi og framlegð búgreinarinnar.
Íslandi gefst kostur á að taka þátt í
framsæknu sænsku plöntukynbótaverkefni
sem snýr að því að kynbæta plöntur á háhraða
svo þær verði aðlagaðar að einangruðum
umhverfisaðstæðum. Í fréttaskýringu
blaðsins kemur fram að Ísland er langt á
eftir nágrannaþjóðunum í kornrækt, að
því er virðist vegna andvaraleysis. Fyrir
tilstilli framsækinna eldhuga gefst okkur
nú kostur á að stíga inn í einhvers konar
tímavél, tæknibyltingu, sem gæti orðið
til þess að á innan við áratug yrðum við
með í höndunum frambærileg kornyrki
fyrir séríslenskar aðstæður. Þetta er ekki
síður brýnt umhverfismál en grundvallar
fæðuöryggismál að láta raunverulega verða
að því að efla kornrækt. Hik er það sama og
tap ef ekkert verður gert núna.
Í fregnum af tækninýjungum, eins og
háhraðahvelfingu fyrir plöntukynbætur
og skilvindu sem kyngreinir sæði,
kristallast fyrir okkur að landbúnaður sem
framleiðslugrein byggir á beinhörðum
vísindum, sem taka ber mark á. Mun
minna rými er fyrir tilviljanir og rómantík í
heiminum eins og hann er í dag. Fæðuöryggi
okkar og komandi kynslóða er í húfi.
Umhverfisaðstæður breytast, við því þarf
að bregðast. Fólki fjölgar, allir þurfa að
nærast. Við verðum að framleiða mat.
Vísindasamfélagið og tækniframfarirnar eru
lykilþættir í að láta hlutina ganga upp. /ghp
Af viðbrögðum og málefnum
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
GAMLA MYNDIN
Tækniframfarir
Ritstjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir (ábm.) gudrunhulda@bondi.is – Sími: 563 0339 – Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is
Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 563 0303
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Sigrún Pétursdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Kílplógur Þorsteins á Ósi. Þorsteinn Stefánsson á Ósi í Skilmannahreppi smíðaði plóginn um miðjan sjötta áratug síðustu aldar. Plógurinn var
kíll á sterku hnífsblaði sem tengt var á tannarboga beltavélar. Kíllinn mótaði lokræsið og auðvelt var að stýra vélinni við verkið. „Kílplógurinn
hefur reynzt sterkur og er hentugur og afkastamikill við kílræslu“ var niðurstaða verkfæranefndar á Hvanneyri sem prófaði tækið.
Mynd / Landbúnaðarsafn Íslands