Bændablaðið - 03.11.2022, Síða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
HAGTÖLUR LANDBÚNAÐARINS
12 mánaða
verðbreyting
9,4%
Vísitala neysluverðs
9,6%
Matur&drykkjarvörur
17,7% Kjöt
11,2% Fiskur
14,5%
Egg
4,9%
Grænmeti
4,2%
Kartöflur
8,1%
Brauð og kornvara
2,7%
Ávextir
14,2%
Mjólk
Ef skoðuð er framleiðsluaukning sérhverrar grænmetistegundar þá
sést að í raun hefur framleiðsla aukist á sumum þeirra umfram 25%. Sú
aukning er aðallega á meðal minnstu tegundanna sem hafa takmörkuð
áhrif á heildarframboð íslensks grænmetis til neytenda. T.d. var uppskera
rauðkáls árið 2021 350% af því sem hún var á viðmiðunartímanum en þó
var hún ekki nema rétt 172 tonn og hefur því lítil áhrif á heildarframboðið.
Samdráttur var í uppskeru mest ræktaða grænmetisins á árunum 2020 og
2021 frá viðmiðunartímabilinu.
Markaðshlutdeild innlendrar grænmetisframleiðslu af þeim
afurðum sem framleiddar eru á Íslandi (íslensk framleiðsla og beinar
samkeppnisvörur erlendis frá) var 65% árið 2021 og er það sú sama og
meðaltal undanfarinna 20 ára. Markaðshlutdeildin hefur þó minnkað
á þeim tíma en á fyrri hluta tímabilsins, 2002-2012, var meðal
markaðshlutdeildin 68,4%. Ef litið er til heildarframboðs grænmetis
og grænmetisafurða (kafli sjö í tollskránni) var innlend markaðshlutdeild
rúm 43% og lækkar hún um 0,7% á ári að meðaltali.
Í gildandi samningi um starfsskilyrði í garðyrkju frá 2019 eru tekin fram markmið um að á samningstímanum aukist framleiðsla grænmetis á Íslandi
um 25% og mun það knýja aukna markaðshlutdeild grænmetis. Er sú aukning miðuð við meðalframleiðslu áranna 2017-2019. Ef rýnt er í tölurnar sést
að markmið um framleiðsluaukningu náðust hvorki árið 2020 né 2021. Í grafinu sem sýnir breytingu í markaðshlutdeild frá meðaltali ´17-´19 sést hvaða
grænmetistegundir hafa aukið við markaðshlutdeild sína frá viðmiðunartímabilinu. Þrátt fyrir minnkandi framleiðslu jók innlend framleiðsla markaðshlutdeild sína
í flestum tegundum. Meðalaukning á markaðshlutdeild tegunda var 6,9% á árunum 2020 og 2021.
Áhugavert er að sjá að beinar
samkeppnisvörur við íslenska
framleiðslu eru að minnka sem hlutfall
af öllum innflutningi grænmetis.
Með öðrum orðum, eftirspurn eftir
vörum sem ekki fást hjá íslenskum
bændum er að aukast. Ef vörur sem
íslenskir garðyrjubændur eru ekki
að rækta halda áfram að auka við
sig markaðshlutdeild beinast sjónir
að öðru markmiði í samningnum, um
að treysta tekju og starfsgrundvöll
framleiðenda garðyrkjuafurða.

Ef íslenskir grænmetisfram-
leiðendur framleiða aðrar vörur
en spurn er eftir mun staða þeirra
versna. Mögulegt væri að spyrna
gegn þessari þróun með hliðrun í
íslensku vöruframboði til að mæta
breyttri eftirspurn eða öðrum
markaðsaðgerðum til að ýta undir
löngun Íslendinga í það sem íslenskir
grænmetisframleiðendur bjóða upp á.
Mikilvægt er að nánara samtal eigi
sér stað um hver næstu skref eru í
grænmetisframleiðslu á Íslandi.
Framboð og eftirspurn á
íslensku grænmeti