Bændablaðið - 20.10.2022, Qupperneq 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
Málþingið Græn framtíð á degi landbúnaðar:
Fæðuöryggi, orkuskipti og aðfangamál
Málþingið Græn framtíð var
haldin á Hilton Reykjavik Nordica,
föstudaginn 14. október frá kl.
10–12. Það voru Bændasamtök
Íslands sem blésu til málþingsins,
sem markaði upphafið á degi
landbúnaðarins. Síðar um daginn
var landbúnaðarsýningin Íslenskur
landbúnaður sett í Laugardalshöll,
sem stóð yfir alla helgina.
Húsfyllir var á málþinginu,
sem helgað var framtíð íslensks
landbúnaðar og umhverfismálum
tengdum landbúnaði.
Fyrirlesarar voru Ingólfur Frið­
riks son, úr utanríkisráðuneytinu,
sem ræddi um ytri vídd fæðuöryggis,
Rúnar Þór Þórarinsson, yfirmaður
sjálfbærni og nýsköpunar Landeldi,
sem talaði um fiskeldisúrgang
sem öflugan áburð, Eygló Björk
Ólafsdóttir, bóndi í Vallanesi, fjallaði
um matvælaframleiðslu í skjóli
skóga og lífræna ræktun, Karvel L.
Karvelsson, framkvæmdastjóri Ráð­
gjafar miðstöðvar landbúnaðarins,
gerði grein fyrir hvernig upplýsingar
koma að notum í baráttunni
við loftslagsmál, og Sigurður
Ingi Friðleifsson, sviðsstjóri
loftslagsbreytinga, orkuskipta og
nýsköpunar Orkustofnunar, sagði frá
orkunni sem býr í sveitinni.
Í lokin ávarpaði Guðlaugur Þór
Þórðarson, ráðherra umhverfis­, orku­
og loftslagsmála, gesti málþingsins.
Líflegar pallborðsumræður
Í pallborðsumræðum á eftir
fyrirlestrunum tóku þátt þau Guðlaugur
Þór, Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bændasamtaka Íslands, Helgi E.
Þorvaldsson, formaður starfshóps
um kornrækt, Hlédís Sveinsdóttir,
meðhöfundur skýrslunnar Ræktun
Íslands, Svanhildur Hólm,
framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs, og
Erna Björnsdóttir, fagstjóri matvæla
og náttúruafurða hjá Íslandsstofu.
Sköpuðust þar líflegar umræður um
margvísleg málefni landbúnaðarins í
fortíð, nútíð og framtíð. Í umræðum
um fæðuöryggi vakti Helgi E.
Þorvaldsson athygli á þeirri staðreynd
að engar plöntukynbætur væru
stundaðar á Íslandi í dag.
Hann skýrði þá stöðu í því sögulega
ljósi að þegar áföll dundu á þjóðinni,
pestir, plágur og náttúruhamfarir, hafi
áhersla verið lögð á kvikfjárrækt til
að hámarka nýtingu á starfsfólki.
Enda varð gjarnan veruleg fækkun
mannfjölda á Íslandi í slíkum
hamförum. Þá varð það hlutskipti
til dæmis kornræktar að vera lögð til
hliðar. Kerfið hafi síðan að vissu leyti
verið byggt á þessari forsögu.
Helgi sagði einnig að sagan hafi
líka sýnt okkur að hægt væri að rækta
korn á Íslandi með góðum árangri
– til þess að það geti orðið þurfi
hins vegar að byggja upp innviði til
kornræktar.
Bændur fá ekki
nægilega mikið greitt
Guðlaugur Þór sagði að íslenskir
bændur geti borið höfuðið hátt. Það
væri í raun bara eitt atriði í ólagi í
íslenskum landbúnaði; bændur fengju
ekki nægilega mikið greitt fyrir
sínar vörur. Íslenskur landbúnaður
gæti bara keppt við aðrar vörur í
gæðum, ekki verðlagi. Bændur væru
harðduglegt fólk sem fengi alls ekki
það sem þeir ættu að bera úr býtum.
Helgi tók undir með Guðlaugi
Þór og benti á að afkomuskilyrði
bænda væru víða orðin mjög slæm,
hann heyri það á bændum að ástandið
hafi sjaldan eða aldrei verið þyngra.
Það hafi einmitt verið eitt aðalmálið
í fæðuöryggisskýrslunni sem gefin
var út í byrjun síðasta árs, að tryggja
afkomu bænda.
Hann sagði einnig að eitt
brýnasta málið við endurskoðun
rammasamnings búvörusamninga
á næsta ári eigi að vera að sækja
meira fjármagn til verkefna eins og
plöntukynbóta, þannig að ekki þurfi
að vera að bítast um það fjármagn
sem stjórnvöld leggja þegar til
landbúnaðarins.
Góð ímynd landbúnaðarins
Erna ræddi um hina góðu
ímynd ar stöðu sem íslensk land­
búnaðarframleiðsla byggi við. Eitt
af hlutverkum Íslandsstofu væri að
aðstoða erlenda fjárfesta sem vilja
koma til Íslands.
Reynsla þeirra af samskiptum
við fjárfesta væri sú að þeir séu
mjög meðvitaðir bæði um hagstætt
orkuverð á Íslandi, en einnig ímynd
hinnar vistvænu orku.
Góð tækifæri séu því til staðar
fyrir Íslendinga að nýta sér þessa
stöðu, með því annaðhvort að
sækja fjárfesta til landsins eða fleiri
neytendur erlendis frá.
Upptökur frá málþinginu eru
aðgengilegar í gegnum Facebook­
síðu Bændasamtaka Íslands.
/smh
FRÉTTIR
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bændasamtaka Íslands, setur
málþingið og þar með formlega
dagskrá á degi landbúnaðarins.
Líflegar pallborðsumræður sköpuðust, en þeim stjórnaði Guðmundur
Gunnarsson, fréttastjóri Markaðarins.
Orkuskipti sem möguleiki okkar til aðfangaöryggis
Ingólfur Friðriksson, frá utan­
ríkisráðuneytinu, ræddi um það
í sínu erindi hvaða möguleika
Íslendingar hefðu sjálfir til að
bæta aðfangaöryggi sitt – sem
væri eitt af lykil atriðunum í átt
að fæðuöryggi.
Hann bendir á að með orku­
skiptum, frá jarðefnaeldsneyti
yfir í vistvænt eldsneyti, megi
taka stórt skref í þá átt. Einungis
eitt til tvö prósent af núverandi
innlendri raforkuframleiðslu
þyrfti til að standa straum af allri
áburðarnotkun í landinu.
Hann sagði að mikil vinna
hefði farið í það á undanförnum
árum að safna upplýsingum
um fæðuöryggismál á Íslandi.
Fyrst í gegnum vinnu við mótun
matvælastefnu fyrir Ísland til 2030
og svo við gerð fæðuöryggisskýrslu
sem skilað var til atvinnuvega­ og
nýsköpunarráðuneytisins í febrúar
á síðasta ári – auk þess sem skýrsla
var gefin út nýlega um birgðahald.
Ytri og innri ógnir
Hann benti á að bæði væru
ytri ógnir og innri sem
ógnuðu íslensku fæðuöryggi,
náttúruhamfarir, efnahagsáföll,
stríð og þess háttar áhrifavaldar.
Innri ógnirnar fælust einnig í
innlendri matvælaframleiðslu
og nefndi Ingólfur í því
sambandi fjóra áherslupunkta úr
fæðuöryggisskýrslunni, fjórar
forsendur þess að fæðuöryggi geti
hér verið tryggt. Að auðlindir til
framleiðslunnar séu til staðar, einnig
þekking og tæki til framleiðslu, auk
þess sem aðgengi að aðföngum
sé tryggt og birgðir nægar af
nauðsynlegum fæðutegundum.
Sagði hann að ljóst væri að þarna
birtist nokkuð sterk undirliggjandi
innflutningsþörf, til að styðja við
þessar fjórar forsendur. Birgðir
væru ónógar á Íslandi af ýmsum
aðföngum – sem væri ein af helstu
áskorunum innlendrar framleiðslu.
Nefndi hann sérstaklega eldsneyti
á skip og vélar, áburð og fóður
til fiskeldis og landbúnaðar.
Aðrir mikilvægir þættir væru
baggaplast, vélar og tæki. Innfluttir
aðfangaliðir ættu það sumir hverjir
sameiginlegt að vera upprunnir úr
jarðefnaeldsneyti.
Vék Ingólfur því næst tali að
þeim úrræðum sem Íslendingar
hafa í hendi sér til að lagfæra
þessa stöðu. Sérstaklega tiltók
hann orkuskipti sem möguleika
okkar til betra aðfangaöryggis.
Í stað jarðefnaeldsneytis verði
skipt yfir í vistvænt eldsneyti –
vetni, ammoníak, rafeldsneyti
og rafmagn – að í stað innflutts
tilbúins áburðar gætu að einhverju
leyti komið grænir orkugjafar til
framleiðslu á ammoníaki auk þess
sem hægt væri að nota græna orku
til ræktunar.
Eitt til tvö prósent raforkunnar
dugi til áburðarframleiðslunnar
Ingólfur telur að einungis þurfi eitt
til tvö prósent af núverandi innlendri
raforkuframleiðslu til að standa
undir allri áburðarframleiðslu
sem þörf sé fyrir á Íslandi –
og að jafnvel gætu skapast
tækifæri til útflutnings á áburði.
Slíkur útflutningur gæti orðið
Íslendingum mjög mikilvægur liður
í átt að fæðuöryggi þar sem styrkari
stoðum væri með því skotið undir
okkar eigin framleiðsluþætti.
Tækifæri væru einnig í
nýsköpun við framleiðslu á fóðri
og plasti, dæmi væru um það nú
þegar í fiskeldi og spurning hvort
hægt væri að nýta sér þau fordæmi
að einhverju leyti við þróun á fóðri
fyrir landbúnaðinn. /smh
Ingólfur Friðriksson, úr utanríkisráðuneytinu, ræddi um ytri vídd fæðu­
öryggis á málþinginu.
Sigurður Ingi Friðleifsson, frá
Orkustofnun, fjallaði eins og
Ingólfur um orku­ og fæðuöryggi.
Fjölmenni var í fundarsal Hilton Reykjavik Nordica, föstudaginn 14. október. Myndir / smh