Bændablaðið - 20.10.2022, Qupperneq 12

12 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
Erfiðlega gengur að manna
útkallsstöð slökkviliðsins á
Hofsósi, ítrekað hefur verið
auglýst eftir mannskap en þær
ekki borið árangur.
Á annarri útkallsstöð, Varmahlíð,
er staðan þannig að slökkvibíllinn
er ónýtur. Tvær útkallseiningar
slökkviliðsins eru því svo að segja
óstarfhæfar. „Það getur svo farið
að leggja þurfi útkallseininguna
niður,“ segir Svavar Atli Birgisson,
slökkviliðsstjóri hjá Brunavörnum
Skagafjarðar.
Svavar Atli segir að tveir menn
séu um þessar mundir skráðir í
útkallseininguna á Hofsósi og annar
starfi utan svæðis. „Það hefur verið
að kroppast af liðinu á nokkrum
árum, þetta er ekki að gerast allt
í einu, en vissulega eru harla fáir
eftir,“ segir hann.
Óskað hefur verið eftir fólki til
að manna slökkviliðið en hvorki
auglýsingar né símtöl til álitlegra
kandídata hafa skilað árangri.
Slökkviliðsstjóri segir að margar
ástæður liggi að baki því að staðan sé
sú sem raunin er. Fólki hafi fækkað á
þessu svæði, þó almennt hafi staðan
hvað fólksfjölgun í Skagafirði varðar
verið þokkaleg undanfarin ár. „Við
verðum líka vör við að fólk er ekki
í sama mæli og áður tilbúið að gefa
sig í þessi samfélagslegu verkefni
í dreifbýlinu, eins og að manna
slökkvilið eða björgunarsveitir,“
segir Svavar Atli.
Ekki bara að klæða sig í búning
Liðsmenn slökkviliðs í dreifbýli fá
greitt fyrir útköll og æfingar, en eru
að öðru leyti ekki á launum. Svavar
Atli segir að einnig séu gerðar
ríkar kröfur til þeirra sem skrá sig
í slökkviliðin.
Liðsmenn þurfa að standast
þrekpróf og stunda æfingar til
að halda líkamlegu atgervi sínu
við. Allir þurfi að gangast undir
læknisskoðun, fara á námskeið og
æfingar. „Þetta er aðeins meira en
að klæða sig bara í búning og setja
upp hjálm þegar eitthvað kemur upp
á,“ segir hann. „Það er margt sem
gerir að verkum að erfitt er að manna
slökkviliðin á þessum litlum stöðum
um landið.“
Svavar segir að um 20–25
mínútur taki fyrir slökkviliðið að aka
frá Sauðárkróki við bestu aðstæður,
en þar er mönnuð dagvakt og fólk
á útkallslista. „Það er langur tími ef
um er að ræða atburð sem ógnar lífi
og heilsu fólks,“ segir hann.
Í raun búi fólk á þjónustusvæðinu
við falskt öryggi. Samningur er í
gildi við Slökkvilið í Fjallabyggð
um að aðstoða ef upp koma tilvik
þar sem þjónustu slökkviliðs er
þörf í Sléttuhlíð og Fljótum og það
muni miklu.
Hægt að skipta um bíl
eða kaupa nýjan
Á öðrum þéttbýlisstað í Skagafirði,
Varmahlíð, er slökkviliðið
ágætlega skipað en sú staða uppi
að slökkvibíllinn sem liðið hefur
yfir að ráða er ónýtur.
„Þetta er afleit staða líka, en
annars konar,“ segir Svavar Atli. Ein
lausn væri að færa bíl frá Hofsósi yfir
í Varmahlíð og gera þá útkallsstöð
starfhæfa, en einnig sé hægt að festa
kaup á nýjum bíl fyrir Varmahlíð.
Þessa dagana er verið að fara
ítarlega yfir þá stöðu sem við sé að
glíma á útkallseiningum Brunavarna
Skagafjarðar og leita lausna, en því sé
ekki að neita að ástæða sé til að hafa
áhyggjur af þessari stöðu. / MÞÞ
FRÉTTIR
ActivePure® er einstök hreinsunartækni
sem leysir fjölmörg vandamál vegna mengunar
í lofti og á yfirborði innanhúss.
Frekari upplýsingar í síma 774-6220
og á sales@kskulason.is
K. Skúlason ehf.
S: 774 6220
www.kskulason.is
sales@kskulason.is
Í gegnum upplýsingakerfið
Afurð, stafrænt stjórnsýslukerfi
Matvælastofnunar, fara lög-
bundnar stuðningsgreiðslur frá
stjórnvöldum til landbúnaðarins,
stuðningsgreiðslur til þúsunda
framleiðenda í landbúnaði árlega
í samræmi í búvörusamninga.
Kerfið fær lofsamlega umsögn í
nýlegri óháðri úttekt, þar sem því er
lýst meðal annars sem „snilldarkerfi“
– að uppbygging þess sé fremur
einföld og högun vel útfærð.
Það var ráðgjafarfyrirtækið
Framnes sem gerði úttektina
fyrir matvælaráðuneytið, sem
hefur umsjón með og rekur
upplýsingakerfið.
Verið í þróun frá 2015
Afurð í núverandi mynd hefur verið
í þróun frá 2015, en þörf var talin
á innleiðingu slíks kerfis vegna
gerð búvörusamninganna árið
2016 sem tóku svo gildi árið 2017.
Gagnagrunnur Afurðar byggir hins
vegar á grunni kerfa og gagnagrunna
sem Framleiðsluráð landbúnaðarins
byggði upp á sínum tíma við
framkvæmd búvörusamninga.
Í niðurstöðum úttektarinnar
kemur meðal annars fram að þær
upplýsingar sem er að finna í kerfinu
eigi fullt erindi til almennings, en
þær eru aðgengilegar í gegnum hið
veflæga Mælaborð landbúnaðarins.
Þar liggi margvíslegar upp-
lýsingar um landbúnað og
matvælaframleiðslu. Tiltekið er að
kerfið sé skilvirkt og formfast – og
allir ferlar vel rekjanlegir.
Afurð hefur á undanförnum árum
færst á milli aðila. Fyrst þurfti að
aftengja kerfið frá Bændasamtökum
Íslands með því að byggja upp
sjálfstæða rekstrareiningu innan
Bændasamtakanna. Síðan var
starfsemin flutt í janúar 2016 lögum
samkvæmt til Matvælastofnunar með
stofnun Búnaðarstofu og loks undir
atvinnu- og nýsköpunarráðuneytið
um áramótin frá 1. janúar 2020, en nú
tilheyrir Afurð matvælaráðuneytinu.
Kostnaður við rekstur og viðhald
kerfisins er metinn óvenju lágur,
þrátt fyrir stöðuga þróun í átt að
stafrænni stjórnsýslu, sem og í
tengslum við tilfærslu milli aðila
og endurskoðun búvörusamninga.
Að mati skýrsluhöfundar er talið
að kerfið muni lifa í nokkur ár til
viðbótar í óbreyttri mynd, en ljóst
er að breytingar í tækni, umhverfi –
og hugsanleg útvíkkun á verkefnum
kerfisins, sem og að fyrirhuguð er
endurskoðun búvörusamninga
– kalli á hægfara og markvissa
uppfærslu kerfisins á næstu árum. Í
skýrslunni er lögð áhersla á að brýnt
sé að marka stefnu um hvaða leið
eigendur vilja fara með kerfið til að
tryggja viðhald þess og þróun.
Stjórnsýsla um 95% stafræn
með Afurð
Áætlað er að stjórnsýsla í tengslum
við framkvæmd búvörusamninga og
samskipta bænda við stjórnvöld sé
um 95% orðin stafræn. Þetta hafi í
för með sér mikla hagræðingu fyrir
alla aðila þar sem lögð er áhersla
á að einfalda stjórnsýslu og gera
hana gagnsæja.
Fyrir utan að þjóna því hlutverki
að vera greiðslumiðlunarkerfi, er
þar haldið utan um margþættar
upplýsingar sem tengjast land-
búnaðarframleiðslu á Íslandi, svo
sem um hjarðbækur, bújarðir,
bústofn, framleiðslutölur, upp-
lýsingar um ræktað land og margt
fleira. Kerfið tengist fleiri opinberum
kerfum, eins og Hagstofunni,
Fjársýslunni og gagnagrunnum um
afurðaskýrsluhald sem er hýst hjá
Bændasamtökum Íslands. / smh
Afurð:
Lofsamleg umsögn
Gögnin sem finna má í upplýsingakerfinu Afurð eiga fullt erindi til almennings,
þau eru aðgengileg í gegnum hið veflæga Mælaborð landbúnaðarins.
Liðsmenn Brunavarna Skagafjarðar að störfum. Mynd/ Aðsend
Svavar Atli Birgisson, slökkviliðs-
stjóri í Slökkviliði Skagafjarðar.
Brunavarnir:
Erfitt að manna útkallseiningu Hofsóss
og slökkvibíll Varmahlíðar ónýtur
Garðyrkja:
Opnar huga íslenskra neytenda
með ræktun á seljurót
Á bás Samtaka smáframleiðenda
og Beint frá býli á Land búnaðar-
sýningunni í Laugardals höll
stóð nýútskrifaði garðyrkju-
fræðingurinn Sigrún Oddgeirs-
dóttir og seldi fyrstu uppskeru
sína af seljurót á litlar 500 krónur
fyrir kílóið.
Sigrún er að byggja upp lífræna
útiræktun á grænmeti í Holta- og
Landsveit. Hún telur framleiðslu
sína frumraun útiræktunar á seljurót
á Íslandi.
„Þetta er fyrsta sumarið sem ég er
með seljurótina. Ég þurfti að leigja
gróðurhús til að forrækta, var með
tvær sáningar í mars og apríl. Svo
plantaði ég þeim út í byrjun júní sem
var heldur seint. Þá urðu plönturnar
fyrir smá skakkaföllum, þannig að
stærstu rófurnar sem ég tók upp í
haust voru 8 cm í þvermál. Ég tel
að mér muni takast að rækta stærri
rætur ef ekkert kemur fyrir þær á
næsta ári.“
Seljurót er nokkuð pipraður
rótarávöxtur, sem lyktar og bragðast
smá eins og steinselja. Hún eldar
hana gjarnan eins og annað
rótargrænmeti en einnig þykir hún
góð í súpur og kartöflumús. „Mér
finnst hún góð og veitingamenn eru
mjög hrifnir af henni. Íslendingar eru
svolítið feimnir við að prufa eitthvað
nýtt. Það á sér menningarlegar rætur
sem nær langt aftur og getur gert það
að verkum að fólk sé lokað fyrir því
hvað er virkilega hægt að rækta hér
á landi. Mig langar að ýta á þessi
mörk og fá íslenska neytendur til að
opna hugann fyrir því hvað er hægt
að framleiða hér.“
Sigrún notast við sérstakt yrki,
keypt frá Póllandi, sem tekur um
90 daga að vaxa en hefðbundin yrki
taka að jafnaði 150 daga til að ná
fullum þroska, sem er of langur tími
fyrir íslenskar aðstæður. / ghp
Sigrún Oddgeirsdóttir með fram-
leiðslu sína, seljurætur.