Bændablaðið - 20.10.2022, Side 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
UTAN ÚR HEIMI
Vagnhöfði 7, 110 Reykjavík | Sími: 517 5000 | stalogstansar.is
stalogstansar.is
VARAHLUTIR Í
KERRUR
2012
2021
Bandaríkin:
Þurrkar ógna sáningu
Mikil þurrkatíð hefur verið á
sunnanverðum hluta Sléttanna
miklu í Bandaríkjunum.
Á þessu svæði, sem hefur verið
kallað „brauðkarfa Bandaríkjanna“,
stefnir í samdrátt í framleiðslu
hveitis. Ef bændur vilja ná öruggri
uppskeru á næsta ári er tíminn að
renna út. Ekki er mælt með að sá
vetrarhveiti eftir 15. nóvember
þar sem óvíst er að plönturnar nái
nægum þroska til að lifa af veturinn
ef sáð er síðar. Tryggingafélög sem
bæta uppskerubrest byrja einnig
að skerða bætur ef sáð er eftir
áðurnefnda dagsetningu. Reuters
greinir frá.
Bandaríkin eru meðal fimm
stærstu útflytjenda hveitis í
heiminum. Þar í landi eru tveir þriðju
alls ræktaðs hveitis af vetraryrkjum
sem sáð er í byrjun vetrar. Því má
gera fyrir miklum alþjóðlegum
áhrifum af væntanlegum samdrætti
í framleiðslu.
Í venjulegu árferði eru bændur
yfirleitt búnir að sá öllu sínu
vetrarkorni á þessum tíma. Þar
sem tíminn er að renna út stefna
sumir að því að setja fræið niður
í þurran jarðveginn og vonast eftir
regni. Þrátt fyrir að verð korns sé
í hæstu hæðum eru bændur ragir
við að leggja út í þann kostnað sem
fylgir sáningunni þegar hún er svona
ótrygg, enda eru áburður og útsæði
dýrari en nokkru sinni.
Ef flögin standa auð og þurr yfir
veturinn eykst hættan á jarðvegsfoki.
Margir bændur þora því ekki öðru en
að koma út fræinu og vonast til að
spírunin verði komin af stað í tæka
tíð. Samkvæmt veðurspám má gera
ráð fyrir áframhaldandi þurrki fram
í desember.
Ástæður þurrksins sem skekur
svæðið núna er hið svokallaða La
Niña, veðurfyrirbrigði sem kemur
alla jafna upp á fimm ára fresti.
Fyrirbærið hefur víðtæk alþjóleg
áhrif og varir frá nokkrum mánuðum
upp í örfá ár. La Niña kerfið sem er í
gangi núna er á sínu þriðja ári.
/ÁL
Miklir þurrkar ógna framleiðslu á vetrarhveiti. Ef ekki næst að sá á næstu
vikum minnkar spírunarhlutfall verulega. Mynd / Loren King
Starfsmaður kjúklingabús á Spáni
greindist með fuglaflensu í lok
september.
Þar með hefur þetta afbrigði
tvisvar greinst í mönnum í Evrópu,
en fyrra skiptið var á Bretlandi í
desember 2021. Í báðum tilfellum
hafa hinir smituðu fengið veiruna
við meðhöndlun á sýktum fuglum.
Starfsmaður spánska búsins var
með mjög lítið magn smitefna, án
einkenna og er nú laus við veiruna.
Málið má rekja til þess að plágur
komu upp á tveimur kjúklingabúum
í Guadalajara, skammt frá Madrid á
Spáni. Mikið smitálag fuglaflensu
hefur verið í Evrópu undanfarin
misseri og er afbrigðið sem gengur
núna bráðdrepandi fuglum.
Með þessum tveimur faröldrum
hefur fuglaflensa greinst á
spænskum kjúklingabúum 36
sinnum á árinu. Yfirvöld á svæðinu
telja ástandið ekki áhyggjuefni
eins og er. Mjög sjaldgæft er að
fuglaflensa smitist milli manna.
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin hefur
áhyggjur af að með fjölgun tilfella
fuglaflensunnar í villtum og tömdum
fuglum komi fram stökkbreytt tilfelli
sem berist milli manna.
Nokkrir litlir faraldrar hafa
komið upp undanfarna áratugi og
hefur dánartíðni verið há. /ÁL
Annað tilfellið af nýju afbrigði H5N1 fuglaflensunnar greinist í manni í Evrópu.
Mynd / Egor Myznik
Fuglaflensa greinist í
starfsmanni kjúklingabús
Á vettvangi Evrópusambandsins:
Aðgengi að orku ræður úrslitum
Á fundi þjóðhöfðingja Evrópu-
sambandsins í Prag í Tékklandi
á dögunum var til umræðu
yfirstandandi orkukrísa í
Evrópu ásamt áhrifum hennar
á landbúnaðargeirann og mat-
vælaframleiðslu.
Samverkandi þættir hækkandi
orkukostnaðar og áhrif þess á verð
á raforku, gasi, eldsneyti, áburði og
öðrum aðföngum til landbúnaðar,
hafa sett aukið álag á bændur og
samvinnufélög bænda. Margir
framleiðendur er á barmi hruns og
eru að endurskoða áframhaldandi
starfsemi sína. Jafnvel þó að verð
til bænda hafi hækkað hefur það
ekki staðið undir miklu meiri
hækkun framleiðslukostnaðar með
afleiðingum af vaxandi verðbólgu.
„Það að borða í vetur verður
jafn stefnumótandi eins og að hita
eða lýsa upp heimili fólks. Við
þessar óvenjulegu aðstæður, með
stríði í Evrópu, er nauðsynlegt að
hafa skilvirk, sameiginleg evrópsk
viðbrögð sem tryggja þarfir
lykilgeira Evrópusambandsins og
þegna þeirra ásamt vel starfhæfum
innri markaði,“ undirstrikar forseti
Evrópusamtaka bænda, Copa
Cogeca, Christiane Lambert.
Í kjölfar fundarins í Prag tóku
Evrópusamtökin saman sjö atriði sem
send voru til Evrópusambandsins og
stofnanir þess:
1. Forgangsraða málefnum bænda og
aðfangakeðju landbúnaðarmatvæla
bæði í gasskömmtunaráætlunum
aðildarríkjanna í sam ræmi
við yfirlýsingu framkvæmda­
stjórnarinnar í júlí og í ráðstöfunum
til að draga úr orku.
2. Undanþiggja framleiðslukeðju
landbúnaðarmatvæla frá kröfunni
um að draga úr orkunotkun
á álagstímum, þar sem það
síðarnefnda gæti haft í för með sér
alvarlegar truflanir fyrir bændur,
alla aðfangakeðjuna, dýravelferð
og viðhald matvælaöryggis.
3. Vissu um aðgengi greinarinnar að
orku og minni sveiflur í orkuverði.
Framkvæmdastjórnin ætti að skoða
leiðir til að tryggja orkuframboð og
gas á vettvangi ESB á sanngjörnu
verði. Sameina þarf eftirspurn ESB
eftir gasi í gegnum orkuvettvang ESB
til að auka sameiginlegt pólitískt
og markaðslegt vægi sambandsins.
Við tökum mark á tilkynningu
forseta framkvæmdastjórnarinnar
um að hann sé tilbúinn til að ræða
þak á verði á gasi sem notað er til
raforkuframleiðslu og við bjóðum
framkvæmdastjórn ESB að koma
með brýnar árangursríkar tillögur
um hvernig tímabundið gasverðþak
gæti unnið að því að lækka orku/
gas/rafmagnsreikninga en trufla ekki
framboð og orkumarkað til lengri
tíma litið.
4. Nauðsynlegt er að auka fjöl­
breytni og orkuframboð með lykil­
hlutverki líforku/lífeldsneytis fyrir
ræktun og möguleika á dreifðri
endurnýjanlegri orkuframleiðslu
á býlum. Framleiðsla á lífgasi
og notkun þess til framleiðslu
á raforku og hita ætti að styðja
enn frekar. Við þurfum einnig
sjálfbært og fjölbreytt framboð af
CO2 með því að bæta gagnsæi í
magn­ og verðupplýsingum á CO2­
markaði til að bæta aðferðir fyrir
bæði viðskiptalegt og áhættustýrt
framboð. Við þurfum meiri stuðning
við fjárfestingar í endurnýjanlegri
orku á bæjum til að draga úr
ósjálfstæði á jarðefnaeldsneyti
og gasi og minna skriffinnsku á
sjálfbærnivottun lífeldsneytis.
5. Styðja fjárhagslega lausa­
fjárstöðu evrópskra bænda og
samvinnufélaga með nýjum
aðgerðum ESB. Við þurfum að
nota ónotað fé frá ESB sem ætlað
er bændasamfélaginu, sveigjanleika
til að uppfæra og aðlaga landshluta­
og viðnámsáætlanir og leitast við
að fá aðgang að lánsfé með litlum
tilkostnaði. Umframhagnaðurinn
sem stafar af jarðefnaeldsneyti
ætti að nota einnig til að styðja
landbúnaðargeirann.
6. Aðlaga viðmiðanir og lista yfir
geira bráðabirgðarammans um
ríkisaðstoð á meðan viðhalda þarf
góðri starfsemi innri markaðarins
í ESB.
7. Um áburð fara Copa Cogeca
fram á tafarlausar aðgerðir til að
takast á við skortinn í ESB með
gagnsæi á markaði með því að
setja upp markaðsathugunarstöðvar
fyrir áburð til að bæta þekkingu og
upplýsingar um framboð og verð í
gegnum mælaborð. /ehg
Margir bændur og matvælaframleiðendur endurskoða starfsemi sína í ljósi
hækkandi orkukostnaðar. Mynd / Randy Fath
á bbl.is, Facebook & Instagram