Læknablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 27

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 555
meðan ævilengd arfbera lækkar hratt. Sé meðalævilengd arfbera á
hverjum fæðingaráratug skoðuð, sést greinilega hvernig ævilengd
þeirra styttist hratt upp úr 1840 (mynd 3) en ævilengd maka þeirra
stendur svo til í stað á sama tímabili (mynd 4).
Breyting í mataræði
Fæðuvenjur þjóðarinnar breyttust gríðarlega á 19. öld. Í upphafi
aldarinnar var bændasamfélag á Íslandi þar sem flestir störfuðu
við öflun matar. Kornyrkja lagðist af á 15. öld og eftir það þurfti
R A N N S Ó K N
að flytja inn allt kornmeti. Það má álykta að innflutningstölur gefi
nokkuð góða mynd af neyslunni. Í heild má segja að aðalfæði fólks
hafi verið harðfiskur (skreið), súrt smjör og aðrar mjólkurafurðir,
aðallega skyr og mysa.11 Sé leiðrétt fyrir fólksfjölda sést að sykur­
innflutningur, sem væntanlega endurspeglar innanlandsneyslu,
50­faldaðist frá 1840 til 1940 (mynd 5). Í kringum 1840 var inn­
flutningur á sykri/sírópi 900 g á mann á ári en var orðinn 50 kg í
lok tímabilsins.12 Á 19. öld jókst innflutningur kolvetnaríkrar fæðu
(mynd 5 og 6).11,12 Innflutningur á korni þrefaldaðist milli 1840 og
Mynd 3. Meðalævilengd arfbera miðað við fæðingaráratug og fjöldi arfbera á áratug. Mynd 4. Meðalævilengd maka miðað við fæðingaráratug og fjöldi maka á áratug.
Mynd 5. Sykurinnflutningur á mann/ári. Mynd 6. Korninnflutningur á mann á mann/ári.
Innflutningur á sykri á mann á ári Innflutningur á korni á mann á ári
Meðalævilengd arfbera miðað við fæðingaráratug Meðalævilengd maka miðað við fæðingaráratug