Læknablaðið - 01.12.2022, Side 31

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 559
F R É T T I R
aðgerð. „Þetta er fólk sem við hefðum talið
að þyrfti undirbúning.“ Spítalinn geri fáar
valaðgerðir nú um stundir og bregðist við
því með því að senda sjúklinga til íslensks
skurðlæknis í Malmö í Svíþjóð, sem reki
viðurkennda klíník þar.
„Eftir að þeir eru komnir á biðlista á
Landspítala er nú tveggja ára bið eftir
aðgerð,“ segir Hildur. „Biðlistinn á líklega
eftir að lengjast.“ Erfitt sé að vinna áfram
með venjur og nýja rútínu þegar algjör
óvissa sé um tímasetningu aðgerða. „Oft
gefst einstaklingurinn upp og fer í gamla
farið.“ Hjá henni einni séu 80 á bið.
En hvað þarf fólk sem fer sjálft í aðgerð,
án læknisráðs, að gera? „Fólk þarf strax að
byrja að vinna að breyttum venjum.“ Nýtt
mataræði, hreyfing, borða fimm sinnum
á dag litla næringarríka skammta. „Fólk­
ið getur ekki lengur nærst eingöngu á
næringarsnauðum, einhæfum mat, því þá
verður það veikt,“ leggur hún áherslu á.
Hún segir alla háskólaspítala með kröf­
ur um undirbúning fyrir svona aðgerðir.
„Það er ekki svo á einkastofum og við vit­
um ekki hver útkoman er. Við þyrftum að
sjá rannsókn á 5­10 ára eftirfylgd hjá þeim
sem fara þessa leið.“
Góður árangur efnaskiptaaðgerða
Árangur efnaskiptaaðgerða er þekktur, segir Hildur Thors, læknir offituteymis
Reykjalundar, og vísar í fræðigrein í Læknablaðinu 2016; 102: 426­32. „Árangur
magahjáveituaðgerða á Íslandi 2001­2015.“ Hún tók til 772 sjúklinga, eða meginþorra
þeirra sem fóru í aðgerð.
„Það gengur vel fyrstu 18­24 mánuði eftir aðgerð, en svo kemur að þeim tíma að
þyngdartap hættir og nýr þyngdarstöðugleiki finnst. Þá þyngjast flestir aðeins aftur,“
segir Hildur og eftirfylgnin því afar mikilvæg til að stöðva þá þróun.
Hún bendir á að eftir að magaermisaðgerðir hafi verið kynntar til leiks hér á landi
finnist mörgum sem inngripið sé minna en í magahjáveitu. „En það er jafnmikið inn­
grip og það þarf nákvæmlega sama eftirlitið á eftir.“ Hættulegt sé að gera lítið úr því.
„Vinna þarf með allar venjur fólks svo það haldi árangrinum,“ segir hún. „Svona
aðgerðir eru ekki töfralausnin, eins og margir vilja trúa, ef eftirfylgnin er engin.“
Hildur Thors hefur áhyggjur af fólki sem sjálft fer í
efnaskiptaaðgerð án aðkomu heilbrigðisstarfsfólks að
ákvörðuninni og eftirlits í kjölfarið. Fólk sé eitt með
ábyrgðina á að halda árangrinum eftir þyngdartap
í kjölfar aðgerðanna og óljóst hvernig því reiðir af.
Mynd/gag
hafa útskrifast frá háskólanum frá 2012.
„Þessi skóli er því orðinn mikilvægur
hluti af menntun íslenskra lækna,“
segir heilbrigðisráðherra. Spurður hvort
hann teldi þörf á sérstökum aðgerðum
til að fá þessa læknanema heim þegar
náminu lýkur, bendir hann á að sem
betur fer hafi þessir efnilegu læknar
sótt heim að námi loknu.
„Því má helst þakka eflingu sérnáms
á Íslandi undanfarin ár sem er áfram
í mikilli sókn.“ Læknanemar sem út­
skrifist úr grunnnámi frá erlendum
háskólum, eins og í Slóvakíu, eigi nú
auðveldara með en fyrr að hefja sér­
nám á Íslandi. Ástæðan séu breytingar
sem veiti ótakmarkað lækningaleyfi
að loknu 6 ára læknanámi við Háskóla
Íslands.
„Það er viðvarandi verkefni að stuðla
að bættu starfsumhverfi lækna og heil­
brigðisstarfsfólks. Við viljum að þeir
læknar sem halda utan til grunnnáms
eða sérnáms komi aftur til Íslands og að
læknar sjái almennt hag í því að starfa á
Íslandi,“ segir Willum Þór.
Sama lyfið geti
læknað og skaðað
„Það sama getur læknað mig og skaðað,“
sagði Jennifer Stevenson, klínískur lyfja­
fræðingur við King’s College London og
Guy’s and St Thomas’ NHS Foundation
Trust í London, á málþinginu Lyf án skaða
um mikilvægi þverfaglegs samstarfs til að
draga úr lyfjatengdum skaða. Málþingið
var haldið í lok októbermánaðar í húsa­
kynnum Læknafélags Íslands. Það var vel
sótt.
„Hvað sjúklingur gerir við lyfin skiptir
öllu máli um útkomuna, því það sem við
ákveðum á spítölum gerist í samfélaginu,“
sagði hin skoska Stevenson á málþinginu.
Hún sagði við Læknablaðið að hún teldi
mörg tækifæri til umbóta hér á landi. Það
hve margir mættu og sýndu málinu áhuga
væri merki um að hægt væri að taka
höndum saman og setja stefnu í mála­
flokkum til að takmarka skaðsemi lyfja.
„Hér er greinilega þverfaglegt starf
í gangi og mikilvægt að byggja á því,“
sagði hún. En vill hún gefa ráð? „Já, ekki
vera hrædd við að prófa ykkur áfram.
Prófa lítið framtak. Það þarf ekki að vera
stórt. Gæti til að mynda verið að fókusa á
ákveðinn sjúklingahóp, jafnvel þann sem
tekur segavarnarlyf (anticoagulant). Þar
geta afleiðingarnar verið miklar sé notk­
unin röng,“ sagði hún.
Skoski lyfjafræðingurinn Jennifer Stevenson var aðal-
gestur á málþinginu Lyf án skaða sem haldið var í lok
októbermánaðar. Mynd/gag