Arkitektúr og skipulag - 01.09.1989, Blaðsíða 64

Gallar skipulags :
það er tímafrekt
" skrifræðislegt
" úreldist fljótt
fastbundið
Kostir skipulags:
það er langtímaáætlun
" samþættandi
" skapandi
" umræðu og
samningsgrundvöllur
" opið fyrir tilraunum
Mikilvægt er því að láta kostina njóta sín sem best og reyna að
draga úr þeim ókostum sem em á skipulagskerfmu.
LOKAORÐ
Það er von greinarhöfundar að þessi skrif geti orðið hvati að
því að hafist verði handa við gagngera endurskoðun skipu-
lagslaganna frá 1964. I nýjum skipulagslögum verður að færa
fmmkvæði, ábyrgð og vald í skipulagsmálum til sveitarfélag-
anna sjálfra. Það getur ekki talist eðlilegt að sveitarfélögum,
sem er trúað fyrir velferð þegna sinna frá vöggu til grafar, sé
ekki treystandi til að bera sjálf ábyrgð á skipulagsmálum.
Ráðherra, ráðuneyti og skipulagsstjóm ríkisins eiga ekki að
fjalla um einstök smáatriði í
skipulagi eins og kvista og
skjólveggi. Þeirra hlutverk
er að leggja línumar um
almenna stefnu í skip-
ulagsmálum og skera úr
ágreiningsatriðum milli
sveitarfélaga. HlutverkSkip-
ulags ríkisins er að vera
ráðgefandi fyrir sveitarfélög
og landshlutasamtök í skip-
ulagsmálum, t.d. að halda úti
upplýsingabanka og semja
leiðbeiningar (norm)
varðandi gerð skipulags svo
og að stunda rannsóknir
tengdar byggðaskipulagi.
Reyndar er Skipulag ríkisins
nú að láta vinna að
leiðbeiningaritum fyrir gerð
aðal- og deiliskipulags og er
að vinna að gagnagmnni fyrir
sveitarfélög.
Mikilvægt er við samningu nýrra skipulagslaga að tekið verði
tillit til þess að rúmur helmingur þjóðarinnar býr á
höfuðborgarsvæðinu og um 40% í Reykjavík. í fmmvarpi að
skipulagslögum frá 1986 er fyrst og fremst miðað við lítil
sveitarfélög, þar sem víðast hvar er engin sérfræðiþekking á
skipulagsmálum til staðar. Stærri sveitarfélög á höfuðborgar-
svæðinu, sérstaklega Reykjavík, hafa á að skipa fjölmennu liði
sérfræðinga sem em færir um að leysa skipulagsverkefnin
hjálparlaust.
Ekki má skilja túlkun mína á þróun skipulagsmála á
Norðurlöndum á þann hátt að allt vald í skipulagsmálum sé nú
fært til almennings og atvinnufyrirtækja. Því fer fjarri, en
mikilvægt er að skipulagstillögur séu kynntar hagsmunaaðilum
á fyrri stigum skipulagsvinnunnar. Skipulagsyfirvöld hér á
landi mættu gera meira að því að halda kynningarfundi fyrir
borgara þegar viðkvæm skipulagsmál koma upp og losna með
því við múgsefjun sem oft fylgir undirskriftalistum.
62

Ekki er heldur lagt til, að allir þættir skipulags verði opnir og
sveigjanlegir, heldur að meta þurfi nákvæmlega hvaða atriði
verði fastbundin til lengri tíma og hvaða atriðum verði haldið
opnum þar til komið er að ákvörðunartöku.
Eittmikilvægasta atriðið varðandi aðalskipulag erendurskoðun
í upphafi hvers kjörtímabils, þ.e. um leið og mótuð er fjárhags-
og framkvæmdaáætlun kjörtímabilsins.
Þetta ætti að tryggja sívinnslu skipulagsins.Við gerð deili-
skipulags í eldri hverfum er mikilvægt að hafa náið samráð við
hagsmunaaðila, sérstaklega þegar um er að ræða verulegar
breytingar á byggð. Deiliskipulagsvinnan verður þá raunhæfur
undanfari þeirra byggingaframkvæmda sem fyrirhugaðar eru.
„Skúffu-deiliskipulag“, sem ekki er unnið í samráði við
hagsmunaaðila og legið hefur lengi hjá skipulagsyfirvöldum,
er lítils virði nema sem talnagrunnur. Einnig verður að draga
úr því að einstök hús séu fullteiknuð í deiliskipulagi. Það þarf
að móta einfaldan ramma við gerð deiliskipulags, þar sem
aðeins er fjallað um lóðastærðir, byggingareiti, hámarkshæð
húsa, leiksvæði og aðkomu að
lóð og bflastæðum.
Við tryggjum ekki gæði með
ofstýringu, fjölbreytileiki fæst
aðeins ef hönnuðir fá nægjanlegt
svigrúm til að teikna innan ramma
deiliskipulagsins.
HEIMILDIR
BjamiReynarsson, 1988
PlanlægningOsló.NordpIan,
November 1988.
Christiansen, Ole, 1988:
Planlægningslover - forenkling
og modernisering. Plansty-
relsen.
Enmark, Stig o.fl., 1989: Slá en
firer: Spillet om kommune-
planlægningens funktion.
Byplan, 2.
Gardman, Ame, 1987: Norsk
forhandlingsplaniægning.
Byplan, 6
Guðrún Jónsdóttir, 1987: Stutt samantekt um meðferð skipu-
Iagsmála í Danmörku. Skipulag ríkisins.
Kjærsdam, Finn, 1989: Fremtidens planlægning: Om plan-
Iæggernes metoder. Byplan, 1.
Nordberg, Lauri, 1988: Översikt och jámförande analys av
plan och byggnadslagstiftninger í de nordiska lánderna.
Norræna ráðherranefndin. (Ingibjörg Guðlaugsdóttir og
Ólafur B. Halldórsson á Borgarskipulagi hafa þýtt valda
þætti úr þessari bók. Hægt er að fá Ijósrit af þýðingunni á
Borgarskipulagi.)
Rolf Jensen, 1986: „Bifokal forhandlingsplanlegging".
Fysisk planlegging. Fagbokforlaget.
Samband íslenskra sveitarfélaga, 1987. Frumvarp til skipu-
lagslaga. (Lagt fyrir Alþingi á 109. löggjafarþingi, 1986).
Sörensen, Peter, 1988: Barnet, badevandet og byplanlægn-
ing-en. Byplan, 5-6.
Östergard, Niels, 1988:DenstörstePlanlægningsudfordring
i 90’erne. Panelindlæg, Nordplan, Nóvember, 1988. •
ARKITEKTUR OG SKIPULAG