Arkitektúr og skipulag - 01.03.1990, Qupperneq 27

H/tit dtf Sudu/yrfu /200
Hugmynd að íþróttahúsi Háskólans 1944, sem aldrei var byggt.
Hér var í raun um byltingu að ræða. Annar salurinn var
8,0 x 16,0 m en hinn 10,0 x 20,0 m og þar með stærsti salur
landsins. Sérstaklega var þetta mikil lyftistöng fyrir
Glímufélagið Armann, sem fékk að verulegu leyti afnot af
umræddum sölum.
Nú var t.d. hægt að allra dómi að taka af alvöru upp
æfingaríhandknattleik.en hannbarsttil Íslandsíbyrjun þriðja
áratugarins. Aður voru allir íþróttasalir svo litlir, að ekki var
talið hægt að æfa þessa ágætu íþrótt í þeim. Þá voru einnig
teknar upp æfingar í badminton.
Varð nú nokkurt hlé á, að hugsað væri um byggingu
íþróttahúsa. En öllum var ljóst, að vegna ört vaxandi
íþróttastarfsemi væri nauðsyn að fá stærri íþróttahús. Þá hafði
íþróttagreinum einnig fjölgað, sem æskilegt var að æfa
innanhúss að vetrarlagi. T.d. var tennis iðkaður úti að
sumarlagi allnokkuð á þriðja og fjórða áratugnum, bæði í
Reykjavík og á Akureyri.
Fjölgun íþróttagreina, sem iðkaðar voru innanhúss, og
gróskan í íþróttalífinu kallaði því á stærri og fleiri íþróttahús.
Iþróttalög voru samþykkt á alþingi árið 1940. I þeim
var kafli um 40% styrkveitingar til byggingar íþróttahúsa á
vegum sveitarstjórna og íþróttafélaga. Eftir samþykkt
laganna urðu allmiklar umræður um framtíðarþörf fyrir
íþróttahús, en minna varð úr framkvæmdum, m.a. vegna þess,
að þegar á reyndi var litlu fé varið í íþróttasjóð og
framkvæmdir hófust því ekki fyrr en löngu seinna.
En með tilkomu íþróttalaganna breyttist viðhorf hins
obinbera til íþróttastarfsins og viðurkennt, að stefna bæri að
bættri skipulagningu. I því skyni var ráðinn sérstakur
íþróttafulltrúi ríkisins. I það starf valdist Þorsteinn Einarsson,
sem vann ötullega að skipulagðri uppbyggingu
íþróttamannvirkja í rösk 40 ár.
Um svipað leyti og íþróttalögin voru samþykkt varð
Island hersetið. Allir sem vildu vinna gátu þá fengið vel
borgaða vinnu. Má því segja, að um þetta leyti aflétti
kreppuárunum sem höfðu staðið í 10-12 ár. Stórhugurmanna
og framfarir blöstu við.
Háskóli Islands var í örum vexti undir handleiðslu dr.
Alexanders Jóhannessonar, rektors. Hann taldi, að stúdentar
ættu að vera í fararbroddi íslenskra íþróttamanna. Hann hafði
fengið samþykkt lög unt skyldunám í íþróttum við Háskóla
íslands. Af sínum alkunna stórhug lagði hann á ráðin um, að
Háskólinn byggði veglegt íþróttahús fyrirnemendur sína. Það
átti að vera stórt í sniðum, því auk þess að geta þjónað sem
íþróttahús til æfinga fyrir nemendur, áttu einnig að geta farið
þar fram hverskonar landsleikir í öllum inni-íþróttum, sem þá
voru stundaðar hér.
Hann lét ekki sitja við orðin tóm, skipaði
byggingamefnd árið 1943, og réð arkitekt til að gera tillögur
að húsinu. Þær voru fullgerðar árið 1944, og voru lagðar fyrir
Háskólaráð, en því miður skildi ráðið ekki þennan stórhuga
rektor og synjaði að þessi bygging yrði reist.
í húsinu átti að vera íþróttasalur 18,0 x 40,0 m fyrir t.d.
tennis og handknattleik, svo og fyrir frjálsar íþróttir. í öðrum
sal 10,0x 12,0máttiaðveraaðstaðafyrirfimleika,badminton
og fleira. Þegar Háskólaráð synjaði um þessa byggingu var
samþykkt að byggja mun minna hús með einum sal, sem gæti
þjónað íþróttastarfsemi skólans, sem bundin var í lögum.
Varð það úr að nýjar teikningar voru gerðar og
núverandi íþróttahús Háskólans reist á árunum 1945 - 1947.
Stærð salar er 12,3 x 24,0 m og var þá þrátt fyrir allt stærstur
á landinu.
Um svipað leyti var íþróttasalur reistur við héraðsskólann við
Laugarvatn af sömu stærð. A þessum árum gekk of hægt að
byggja íþróttasali af þeirri stærð, sem nauðsynleg var fyrir
íþróttalífið.
Iþróttabandalag Reykjavíkur tók því fegins hendi að
kaupa herskála, sem notaður var á stríðárunum af hemum fyrir
íþróttahús. Salurinn var 11.0 x 31,0 m að stærð. Við salinn var
áhorfendarými fyrir 500 áhorfendur. Þótt þessi salur hafi ekki
verið stærri, þá er það staðreynd að hann er vagga nútíma
handknattleiks á Islandi. Húsið varnotað í 20 ár og fóru þarna
fram æfingar og keppni öll þessi ár, þ.á.m. keppni við aðrar
þjóðir. Það er ekki fyrr en Laugardalshöllin var reist, að hægt
var að rífa þennan gamla herskála.
A þessum árum var margt reynt til þess að byggja
veglegan íþróttasal, sem stæðist kröfur fyrir alþjóðakeppni í
handknattleik og öðrum innanhússíþróttum.
Stofnuð voru samtök til að hrinda þessu verkefni af
stað, sem hlutu nafnið Bandalag æskulýðsfélaga í Reykjavík.
Málið var komið svo langt árið 1952, að fyrsta skóflustungan
var tekin fyrir húsinu, en áður hafði byggingamefnd samþykkt
teikningar að því. I húsinu áttu að vera tveir salir, annar fyrir
handknattleik, en hinn nokkru stærri fyrir skautaiðkun. Því
miður stöðvuðust þessar framkvæmdir þegar lokið var við að
grafa fyrir húsinu vegna fjárskorts. Þessu máli var ekki hrint
af stað aftur, fyrr en borgarstjórn undir forystu Gunnars
Thoroddsen, borgarstjóra, tókst að sameina Sýningarsamtök
atvinnuveganna, I.B.R., B.Æ.R. og Reykjavíkurborg til að
standa fyrir byggingu Iþrótta- og sýningarhúss í Laugardal.
25