Harmonikublaðið - 15.05.2020, Blaðsíða 16

Saga harmonikumóta á íslandi
- Annar hluti -
Rómatískur skógardans á Breiðumýri
Guörnundur Jóhanns ogÞórir trommari taka lagið í Þverárrétt
Ása og Einar úti i móum við réttina
Elísahet, Hilmar og Óli Th stilla saman við réttina
í 3. tbl. 17. árgangs Harmonikublaðsins
birtist grein þar sem sagt var frá upphafi
harmonikumótanna á Islandi. Hér er annar
hluti þessa greinaflokks.
Það leið hins vegar ekki á löngu þar til
forystufólk harmonikufélaganna í landinu tók
að íhuga þennan möguleika, til viðbótar við
vetrarstarfið. Ekki síður með það í huga að auka
samskipti við önnur félög. Mörgum fannst það
fulllangur tími að hittast aðeins á þriggja ára
fresti. Eins og svo oft áður voru það Þingeyingar
og Eyfirðingar sem riðu á vaðið. Fram kemur
í viðtali við einn aðstandenda Breiðumýrar-
mótsins að: „Nokkrum sinnum var það rœtt í
stjórn félagsins að vera með útilegumót í líkingu
við það sem blaðið Harmonikan stóð fyrir í
Galtalœkjarskógi og var það fyrirmyndin að
þessum samkomum. Þessar samkomur voru
upphaflega hugsaðar sem fölskylduskemmtun og
voru þaðfyrstu árin, það var fólk á öllum aldri
frá börnum og uppúr. “
Þessi félög gerðu með sér lauslegan samning
veturinn 1991 að stefna fólki að Breiðumýri í
Reykjadal næsta sumar. Þetta fyrsta
Breiðumýrarmót fór fram dagana 19. - 21. júlí
1991. Þá voru liðin fjögur ár frá því að blaðið
Harmonikan hélt sitt fyrsta mót í Galtalæk. I
grein í Harmonikunni haustið 1991 kemur
fram, að í gestabók hafi 70 manns ritað nöfn
sín, en talið að á annað hundrað manns hafi
komið í heimsókn um helgina. Það þarf varla
að taka fram að mótið fór fram í þingeyskri
sumarblíðu, annað væri nú. Mótið á Breiðumýri
var haldið úti, með þeirri undantekningu að
gestir fengu að nýta sér salernisaðstöðuna í
anddyrinu á föstudagskvöldið. „A laugar-
dagskvöldiðfengum við afnot afdanssal hússins
og þá var haldin nokkurskonar kvöldvaka með
ýmsum uppákomun og síðan dansaðfram á nótt
við undirleik ýmissa félaga. A árshátíð félagsins
árið eftir flutti Svanhildur S. Leósdóttir
frumsamdar gamanvísur um fyrsta Breiðu-
mýrarmótið". Þingeyingum og Eyfirðingum var
ljóst frá upphafi að uppákomur af þessu tagi
áttu erindi til Norðlendinga og strax var farið
að huga að næsta móti. Smám saman breytist
það í það sem nú telst hefðbundið harmoniku-
mót, með dansleikjum föstudags- og laugar-
dagskvöld og samspili í sól og sumaryl um
miðjan daginn. Strax frá byrjun tóku móts-
haldarar upp þann sið að hafa eins konar
kvöldvöku á laugardag og var þar ýmislegt til
gamans gert, sem fyrir marga hefur verið eitt
aðalatriðið á þessum mótum. Það eru eldti alltaf
margir sem bera þungann af svona mótum. A
Breiðumýri urðu þær strax mjög atkvæðamiklar
Saga Jónsdóttir á Rauðá og Húsvíkingarnir
16
Þórgrímur Björnsson, Emhild
Olsen og Rósa Þórðardóttir frá
Þingeyingum og Filippía Sigur-
jónsdóttir og Númi Adólfsson frá
Eyfirðingunum. Hugmyndaauðgi
þeirra var með ólíkindum og
uppákomur á Breiðumýri urðu
fljótlega þekktar meðal harmoniku-
unnenda. Heilu leikþætdrnir voru
jafnvel samdir og leiknir. Breiðu-
mýrarmótið hefur verið fastur liður
í harmonikulífi landsmanna æ
síðan. Eitt skipti færðu félögin sig
um set og héldu mótið að Hrafna-
gili (Laugaborg) í Eyjafirði. Annars
hefur mótið farið fram á Breiðu-
mýri. Ekki var fastbundið í upphafi
hvaða helgi skyldi notuð í mótið,
en frá 1997 hefur síðasta helgin í
júlí verið Breiðumýrarhelgin og nú
síðustu árin Ydalahelgin. Fyrstu
árin var aðsóknin að mestu bundin
við norðanmenn, en með bættum
vegum og jákvæðri umfjöllun fór
að sjást fólk víðar að af landinu,
jafnvel alla leið frá höfuðborginni.
Ekki sakaði að þessa helgi hefur
mátt treysta á gott veður í
Reykjadalnum. Það var því með
miklum ólíkindum að í bæði
skiptin sem landsmót harmo-
nikuunnenda fór fram að Laugum
skyldi bresta á með norðan
hraglanda og nepjukulda. Fljótlega
varð aðsókn meiri en svo að litla
samkomuhúsið á Breiðumýri
dygði. Síðustu árin brugðu móts-
haldarar á það ráð að reisa tjald
suðvestur af húsinu. Þar gat fólk
dansað og var ekki síður fjör þar.
Sumarið 2017 var mótið flutt að
Ydölum í Aðaldal og er vonast til
að þar verði mótið í framtíðinni,
en í Ýdölum er aðstaða til fyrir-
myndar varðandi mótttöku á
ferðamönnum, þar með töldum
harmonikuunnendum.
Þó ekki sé langt um liðið, hafa
samgöngur batnað verulega á
þessum stutta tíma harmonikumóta
á Islandi. Það var því mun minna
um langferðalög á milli landshluta.
Innan þeirra var hins vegar talsvert
um ferðalög. Sunnlendingar og Vestlendingar
hittust í Galtalæk og síðar í Þrastaskógi,
Alfaskeiði og Þverárrétt. Norðlendingar voru
hins vegar á Breiðumýri og síðar í Húnaveri.
Meðan flestir notuðust við tjöld var ástand vega
minna vandamál, fólk setti tjaldið í skottið og
þar með var hægt halda af stað. Vegalengdin
milli Reykjavíkur og Breiðumýrar hefur sárlítið
breyst frá 1995. Það er hins vegar talsvert
flóknara að draga hjólhýsi á eftir sér 500
kílómetra en að hafa tjald í skottinu. Með
bættum samgöngum breyttist þetta síðan. Strax