Heima er bezt - 01.11.2005, Blaðsíða 69

Reykhólabærinn 1940. Ljósm.: Björn Björnsson.
olíuofni í miðstofunni. Önnur upphitun var ekki til staðar
hjá okkur. Vetrarkuldinn var ömurlegur, en einnig var
myrkrið í göngum og takmörkuð birta mjög svekkjandi
og síðar fannst okkur að þetta hvort tveggja hafí verið
alveg óþolandi.
Lýsing
Á hverju hausti voru keyptir 200 lítrar af steinolíu.
Dugði það vel til vetrarins og oft lengur. Til lýsingar inni
í bænum voru olíulampar. Dreifaralampi 18 til 20 “lína”
sterkur var í eldhúsinu. Þar var bjartast og dvalið mest
á kvöldin. 1 öðrum vistarverum voru 14 línu lampar, en
kertaljós á afmörkuðum svæðurn. Mikil varasemi var
ávallt viðhöfð gagnvart þessum opnu ljósum.
Við gegningar í ijárhúsum, hesthúsi og fjósi var höfð
olíulukt, sem hengd var upp á bita og gaf næga glætu
svo hægt væri að annast heygjöf og flórmokstur, mjaltir
og brynningu í íjósinu, en í ijárhúsum og hesthúsi
var ekki farið með luktina inn í heygeilina. Þar varð
maður að þreifa sig áfram í myrkrinu. Þessar luktir
þoldu töluverðan vind án þess að slokknaði á þeim,
þegar gengið var með þær úti. Grútartírur þekktust ekki
á þessum tíma en ég man eftir einni sem hékk uppi í
hlóðaeldhúsinu, til minningar um forna tíð.
stóreldun
Öll slátursuða, glóðarbrauðbakstur og reyking á
kjöti fór fram í hlóðaeldhúsinu. Einnig fór upphitun á
dúni og dúnhreinsun þar fram, en þó ekki síðustu árin.
Hlóðastæðin voru misstór. Stórir steinar mynduðu hólf
þar sem pottarnir gátu setið. Stærstu hlóðirnar voru fyrir
slátursuðupottinn, Hann hefur verið um 80 sentímetrar
í þvermál. I þeim potti var dúnninn hitaður. Einnig man
ég eftir þríhyrndri járngrind á þremur fótum, sem gat
staðið í eldhólfinu, en á þessa grind voru litlir potta settir.
Amma var lagin við að stilla glóðina þegar hún bakaði
glóðarbrauðið í þessum hlóðum
Steinunn Hjálmarsdóttir við þvotta í Grettislaug, 1961.
Meðan reykverkun á kjöti fór fram á haustin, þá lagði
reykinn inn um allan bæ. Það var illþolanlegt.
Suða á kjöti og rúgbrauðsseyðing
Hverirnir voru mikið notaðir. Það sparaði mikið eldivið
að nýta sér hverina, en það sparaði ekki sporin við
eldamennskuna. Þeir lágu í um 600 metra íjarlægð frá
bænum.
I Suðurhverunum var soðið í ílátum. Helst voru
það kinda- og nautgripasvið, sem voru soðin þar, en i
Kraflanda var kjötið haft í grisjupoka og lagt í saltvatn
að lokinni suðu. Rúgbrauð var seytt í emeleraðri fötu og
látið standa í sólarhring í hvernum. Einnig var hægt að
renna upp á kaffikönnuna beint úr hverunum.
Þessi hlunnindi Reykhóla voru ávallt talin til mikilla
forréttinda.
Ceymsla matvæla
Slátur og annar súrmatur var geymdur í gömlum olíu-
trétunnum, sem voru í útiskemmu. Þar voru kartöflur
í fyrstu, en síðar var gert jarðhýsi fyrir allan garðávöxt,
kartöflur, rófur og grænmeti. Til öryggis gegn frosti,
Heimaerbezt 501