Heima er bezt - 01.03.2006, Síða 25

Auðunn Bragi og Þóra systir hans, við Bessastaðakirkju,
1978.
í Lambanesi, vatn undir fót, svo og land, alla leið vestur
að prestssetrinu Barði. Hlýða skyldi á guðsþjónustu, sem
staðarklerkurinn, sr. Guðmundur Benediktsson, hafði boðað
til. Ekki var um annað að ræða en ferðast þetta á tveimur
jafnfljótum. Var þá ráðið að gera leiðina sem stysta, fara
yfír vatnið ísilagt, í stað þess að krækja fyrir það langt inn í
sveit. Veður var svalt og bjart. Sól sást ekki á þessum tíma
í Austur-Fljótum. Helst mun, að hún sjáist úti undir sjó, á
Hraunum. Við fórum öll, sem heima áttum á bænum, nema
Kristján, faðir húsbændanna, sem lá krepptur uppi í rúmi og
gat sig lítt hreyft. Hann var þá um áttrætt. Elstur í för þessari
var Valgarður, 33 ára, móðir mín, Elín Guðmundsdóttir, 31
árs, Gunnlaugurjafnaldra, Anna móðursystir, 27 ára, Jónas
24 ára og ég 11 ára. Alls sex manns. Mikið einvalalið. Þó að
sjaldan væri haldið til kirkju frá Lambanesi, þótti við hæfi
að sækja guðsþjónustur á stórhátíðum. Við hlökkuðum öll
til að sjá fólk og ná tali af því. Sannast sagna var fremur fátt
um gesti í Lambanesi á veturna. Oðru máli gegndi á sumrin.
Þá var heimilið eins og íjölmennt hótel. Hef ég greint frá
því í útvarpserindi, sem ég nefndi „Lambanesheimilið fyrr
á tíð”.
Við tókum með okkur nokkrar appelsínur, sem við hugðumst
hafa í nesti. A leiðinni hentum við þeim út á spegilsléttan
ísinn og spörkuðum þeim, líkt og fótboltum, á undan okkur.
Ekki munu þær hafa beðið skaða af. Öll vorum við ung og
létt í lund og spori. Móðir mín var þeirra léttlyndust. Kom
það sér eflaust vel fyrir hana, sem oft varð að þola mótlæti
heimsins.
Lítið man ég úr sjálfri guðsþjónustunni, nema hvað
ég man lítið hvað presturinn sagði. Meðhjálparinn í
Barðskirkju var lengi Sigurjón, móðurbróðir minn, sem
þá átti heimili sitt á Grindli, litlu koti vestan Miklavatns.
Gæti ég trúað, að hann hafi gegnt þessu starfí í 40 ár
eða lengur. Honunr var starf þetta rnjög kært, því að hann
var vinur kristni og kirkju. Síðar átti ég eftir að koma oft í
Barðskirkju, en það er utan sviðs þessara endurminninga.
Afi og amma á Grindli
Þegar þetta var, áttu móðurforeldrar mínir heima á
Grindli í Vestur-Fljótum, en þau hétu Lilja Kristjánsdóttir
og Guðmundur Þorleifsson, bæði við aldur, en hann
miklu meir, fæddur 1854, en hún 1873. Oft komum við
móðir mín að Grindli. Guðmundur var orðinn blindur, þá
um áttrætt. Hafði þá verið blindur í fimmtán ár. En þannig
missti hann sjónina í fáum orðum sagt: Hann bjó að Skollatungu
í Gönguskörðum. A hörðum vetri þurfti hann mikið að vera
úti í snjóbirtu. Þá fékk hann skemmd í bæði augun. Því rniður
mun hann ekki hafa notað neinar hlífar gegn snjóbirtunni, eins
og sólbirtugleraugu. Hann fékk óþolandi kvalir í augun og
leitaði til héraðslæknisins á Sauðárkróki, Jónasar Kristjánssonar.
Ekki gat læknirinn bjargað sjón afa míns, þar eð augun voru
orðin það skemmd eftir snjóbirtuna. Varð þá að taka augun
úr honum. Man ég, hversu mér fannst óhugnanlegt að sjá
afa ganga um bæinn með holar augnatóttirnar. En mikið var
hann mér góður, gamli maðurinn. Hann sá mig auðvitað
ekki, en með því að þreifa á mér, tókst honum víst að gera
sér hugmynd um stærð mína og útlínur. Tekið skal fram, að
ég var nrjög lítill vexti fram eftir árum.
Bærinn á Grindli var mjög hrörlegur, og langt frá því að
vera rúmgóður. Eldavélin var í eldhúsinu, og yljaði þar upp,
og einnig herbergið við hliðina, þar sem heimilisfólkið hélt til,
það er gömlu hjónin. Sigurjón sonur þeirra átti heima þarna,
og átti víst svo að heita, að hann væri fyrirvinna heimilisins.
Hann var í einu litlu herbergi út af fyrir sig. Held ég að hann
hafí staðið að byggingu þess, en hann var lagtækur, sem
kallað er.
Afi kunni margt af sögum, sem hann sagði mér; eins kunni
hann mikið af kveðskap, ekki síst vísum. Oft hafði hann yfir
þessa vísu, sem vel gat átt við ævikjör hans sjálfs, eins og
þá var komið:
Það er bágt að bjarga sér,
bilar mátt í leynum.
Svarta nátt að sjónum ber;
segir fátt af einum.
Þó að Sigurjón væri foreldrum sínum ekki nægilega ljúfur
sonur, var hann góður við mig. Hann stakk upp í mig brjóstsykri
og gaf mér vasaljós, af flötu gerðinni, sem þá var algeng. Eg
fór með Sigurjóni á næsta bæ við Grindil, Hamar. Þar bjó þá
Hermann Jónsson með konu sinni, Katrínu Jóakimsdóttur.
Um þetta leyti tók Sigurjón í nefið, sem hann gerði alla
ævi, en var nú að reyna að hætta því. Hafði fengið eitthvert
duft hjá Arthur Gook, trúboða á Akureyri, er átti að venja
menn af þessum óvana. Meðal þetta mun því miður ekki hafa
komið að neinu haldi þama. Sjaldgæft er að fólki takist að
losna úr greipum jafn hættulegs vana og tóbaksnautnin er.
Sigurjón lagði um þetta leyti stund á tungumálanám
í útvarpinu, sem hafði þá og lengi þar eftir, á boðstólum
Onámsgreinar eins og dönsku, ensku og þýsku. Þykist ég þess
fúllviss, að Sigurjón muni hafa haft mikið yndi af námi þessu,
þótt hann yrði aldrei feitur af því tjárhagslega. En menntun
má aldrei miða við ijárhagslegan ágóða einshliða, heldur þá
lífsfyllingu, sem hún veitir þeim, er leita hennar.
Heimaerbezt 121