Heima er bezt - 01.03.2006, Side 31

Tilgátumynd afhaugsetningu Hjalta Þórðarsonar landnámsmanns. I baksýn er
jjallið Þríhyrningar suður frá Hofi. Olíumálverk Bjarna Jónssonar listmálara
frá árinu 2004, í eigu Hjalta Pálssonar.
þær minjar verið eyðilagðar að hluta
til. Um bæjarhólinn á Hofi I virðist
hafa verið virki og kemur heim við
það sem um er talað í fomum sögum,
Bolla þætti Bollasonar. Þótt sá þáttur sé
talinn eiga við lítil rök að styðjast er þó
sýnilegt að höfundur hefur haft einhverja
staðþekkingu í Hjaltadal. Hafa fundist
rninjar um miklar hleðslur umhverfis
hólinn. Haustið 1955 var gömlum torfbæ
á bæjarhólnum mtt niður og átti að lækka
sjálfan hólinn nokkuð. Var þá flett ofan
af nokkrum beinagrindum sem komu
í ljós í hólbrúninni að vestan og kom
Gísli Gestsson fornleifafræðingur og
rannsakaði svæðið að nokkm.
Árið 1981 var lögð hitaveita um
framhluta Hjaltadals og þá einnig heim
að Hofí. Var grafíð gegnum bæjarhólinn
skammt sunnan við íbúðarhúsið á Hofí
I og fundust þá enn grafir. Virðist ljóst
að þama hafí kirkja verið og væntanlega
grafíð í íyrstu kristni áður en kirkja reis
á Hólum. Seinni tíma aldursgreining á
beinunum á Hofí segir þó að þau séu
yngri en talið var, eða frá seinni hluta
13. aldar.
Menn höfðu talið að Hof byggðist
ekki að nýju fyrr en 1827, en sú
ályktun fær ekki staðist með tilliti til
aldursgreiningar beinanna og einnig
þeirri staðreynd að getið er landskuldar
á Hofí í Sigurðarregistri, árið 1550.
HLAÐVARPINN - framhald af bls. 100
Átti ég að taka hann upp í rúmið og reyna að pissa í hann,
líkt og gert er með þvagflöskur í dag, eða bara setja hann út
á gólfíð og pissa síðan í hann með tilheyrandi glamri og von
um að hitta nú í hann. Þetta hafði mér alveg láðst að spyrja
húsmóðurina unr kvöldið áður. Það er stundum sagt aó eldra
fólkið eigi í basli rneð að nota ýmis tæki og áhöld sem yngra
fólkið tekur upp og tileinkar sér, en svona geta nú einföldustu
áhöld fyrri kynslóðar vafist fyrir þeirri næstu.
Morguninn eftir safnaði svo húsmóðirin öllum koppum
undan rúmunum og fór með þá út og tæmdi þá sem þurfti.
Svona hafði þetta tíðkast á heimilum um aldir, og fólki að
sjálfsögðu ekki fundist þetta neitt tiltökumál, frekar en annað
sem til siðs var.
En tímarnir breytast og mennirnir með, í takt við aukna
tækni og tækjaframleiðslu breytist þetta allt saman og í dag
heyra þessar aðstæður algerlega sögunni til, nema á einstaka
ferðamannastöðum, eins og íyrr greinir. Og ég þykist vita að
mörgum þyki það hálfgert neyðarbrauð að þurfa að notfæra
sér slíka aðstöðu sem kamarinn er, þó í dag sé hann að mörgu
leyti fullkomnari en áður var. Það er allt orðið svo flott og
fínt í þessum efnurn, eins og lög gera ráð fyrir.
Útikamrarnir eiga sína sögu, en eitt með því sérkennilegra
sem ég hef heyrt, og til er erlendis, eru menn sem tíðka það
að leita uppi gömul kamarstæði, grafa þau upp og leita að
gömlum hlutum í þeim. í fyrstu getur maður nú ekki látið
sér detta í hug að þar sé margt að fínna annað en það sem
þangað átti að fara, en það mun þó ekki vera svo. Algengast
er að þeir sem eru að leita að gömlum og sérkennilegum
flöskum, stundi þetta. Einn slíkur var spurður að því hvemig
í ósköpunum hann gæti hugsað sér að stunda það að vera að
grafa í gamla kamarhauga, og svaraði hann því til, að þegar
haugurinn væri orðinn kannski 100 ára gamall, svo ekki sé
nú talað um eldri, þá sé hann í rauninni ekkert frábrugðnari
jarðveginum í kring, þar hafí flest umbreyst í hefðbundinn
jarðveg. Og hann vildi meina að það væri meira að segja
hægt að lesa margt úr þeim jarðvegi, hvernig viðkomandi
hefði lifað, hvort hann var ríkur eða fátækur, o.s.frv., út frá
því hverju hann henti niður í kamarinn sinn. Þarna getur verið
að finna t.d. gamlar lyfjaflöskur, lampagler, gamla peninga,
jafnvel gamla koppa, sem fólk hefur nrisst ofan í hauginn,
við tæmingu. Og það mun stundum vera eftir nokkru að
slægjast í þessum gömlu kamarhaugum, t.d. nefndi þessi sarni
maður að hann hefði einn dag, fundið skrautflöskur og áhöld,
sem á fornmunamarkaði var hægt að selja fyrir um 200.000
krónur. Sagðist hann gjarnan hefði viljað sjá framan í þann
sem kamarinn byggði, ef einhver hefði sagt honurn að um
200 árum síðar myndi koma þama rnaður og grafa upp úr
haugnum slík verðmæti, á tæpum 6 klukkutímum.
En svona er þróun alls í okkar heimi, og allt hefur sinn tíma
og gagn. Síðan taka við vatnssalernin, sem allir þekkja, snjöll
lausn og einföld, sem líka hefur þróast og tekið framförum.
| Það er önnur saga, sem við kannski skoðum síðar.
Heima er bezt 127