Heimili og skóli - 01.04.1963, Blaðsíða 14

guggni á því að sýna andstöSu og uppreisn-
arhug. ÞaS lætur undan, hlýSnast, beygir
sig undir vilja foreldranna aS minnsta
kosti í orSi kveSnu. I fljótu bragSi viröist
þá sem erfiSleikarnir hafi lagazt. En því
miöur er þaÖ ekki alltaf svo. Oft hefur bar-
áttan einungis skipt um vettvang: í stað
þess aÖ verða barátta við ytri öfl, verður
hún að innri baráttu. (Það sem Dr. Soddy
kallaði „in-turning reaction patt“, sjá síð-
ustu grein), sem bitnar mest á barninu
sjálfu.
Sé uppeldið hins vegar mildara og stefnu-
lausara og ef ónærgætnin og vankantarnir
stafa fremur af hirðuleysi og duttlunga-
kenndri óþolinmæði, og ef barnið fær
aldrei neina verulega ástæðu til að óttast
foreldra sína, eru meiri líkindi til að hegð-
unarvandkvæðin haldi áfram, en þróist
ekki í aðra tegund erfiðleika. Maður getur
velt því fyrir sér hvort hér kunni kannske
að vera fólgin einhver skýring á því hvers
vegna hegðunarvandkvæði eru svo algeng
hér nú á tímum. Óneitanlega er uppeldið
talsvert mildara núna og byggist minna á
óttablandinni virðingu fyrir foreldravald-
inu en áður tíðkaðist, en um leið hefur það
glatað hinni menningarbundnu stefnufestu
og hristizt sundur í ósamstæðar eindir í
þj óðfélagslegu umróti síðustu áratuga.
En einnig kemur til eðlisfar og atgervi
barnsins sjálfs. Vitað er, að börn eru mjög
mismunandi að þessu leyti. Sum eru við-
kvæm, fíngerð og sveigjanleg og þola lítinn
andblástur án þess að beygja af. Þeim börn-
um er vafalaust mun hættara við innhverf-
ari viðbrögðum en hegðunarvandkvæðum.
Á hinn bóginn eru svo önnur börn sterk og
þróttmikil, skapheit og með ríkar eðlis-
hneigðir. Þau glíma til þrautar og láta ekki
undan fyrr en í fulla hnefana. Þau börn
geta engu að síður verið viðkvæm í lund
og gædd ríkum tilfinningum bæði til ástar
og haturs og því ekki sýnt að þau þoli betur
mótlæti en önnur börn. En viðbrögð þeirra
eru fyrst og fremst hegðunartruflanir, sem
geta orðið býsna erfiðar viðfangs, einkum
þegar börnin fara að stækka. Er ég lít laus-
lega yfir þann hóp hegðunartruflaðra
barna, sem ég þekki, get ég ekki neitað því,
að langstærstur hluti þeirra er úr hópi þess-
ara barna. Og vissulega er það góður og
sterkur efniviður, sem orðið gæti að kjör-
viðum þjóðfélagsins, ef rétt væri unnið úr.
En hverjar eru þá horfur til úrbóta?
í rauninni ætti að vera fremur auðvelt
að hjálpa þessum börnum. Viðbrögð þeirra
eru heilbrigðari og rista grynnra en þar
sem erfiðleikarnir hafa innhverfzt og orðið
að innri baráttu. Það þarf alls ekki að vera
merki um mikinn sjúkleika, þó að atferli
barnsins sé hávaðasamt og óþægilegt fyrir
umhverfið. Önnur hljóðlátari einkenni geta
verið mun sjúklegri og erfiðari viður-
eignar (og er þar „autismus“ geðveikinnar
gleggst dæmi).
Þrátt fyrir þetta hefur okkur á Geð-
verndardeild Heilsuverndarstöðvarinnar
einungis tekizt að lagfæra hegðunarvand-
kvæði um 20% þeirra barna, sem haldin
hafa verið slíkum truflunum og leitað hef-
ur verið með til okkar. Er þetta mun lægri
tala en hjá hugsjúku börnunum, en hjá
þeim er hlutfallstala læknaðra tilfella 52%.
Ástæðan til þessara einkennilegu hlutfalla
er einfaldlega sú, að Geðverndardeildin er
heimangöngu-stofnun (ambulatorum)..
Börnin dvelj ast á heimilum sínum, en koma
í lækningatíma á deildina einu sinni til
tvisvar í viku. Þessi háttur hentar öllum
þorra hugsjúkra barna. En hann hentar
mun miður börnum með hegðunarvand-
kvæði, einkum ef þau eru farin að stálpast.
Hjá hugsjúkum börnum ber hæst vanlíðan.
34 HEIMILI OG SKOLI