Læknaneminn - 01.03.1970, Blaðsíða 6
6
LÆKNANEMINN
Mynd 1. Áhald til að mæla þykkt æðavegg-ja og vídd æða.
sega (thrombi) organiserast og
breytast í atheromaskellur. Á síð-
ustu tímum, með tilkomu rafeinda-
smásjárinnar, hefur reynzt mögu-
legt að finna frumur, er hafa
eiginleika sléttvöðvafruma og
liggja subendothelialt. Virðast
þær, auk þess sem fituefni sækja
til þeirra, eiga mikinn þátt í mynd-
un æðakölkunar.
Nú er því þannig háttað, að
mest hefur verið stuðzt við dýra-
tilraunir við rannsóknir á þessu
sviði. Er því ekki alltaf auðvelt
að ákveða, hvort breytingar, er
við það fást, eigi við í mönnum.
Má í þessu sambandi geta um til-
raunir með kanínur, er þeim var
gefin cholesterinrík fæða og ár-
angurinn varð atheromaskellur.
Áðaltilgangur þessarar greinar
er að minna stúdenta á, að gerðar
hafa verið tilraunir til að mæla
þrengsli í æðum af völdum kalk-
breytinga og einnig að áætla,
hversu mikið af innra borði æð-
anna er með kalkbreytingum. Með
hliðsjón af fyrra atriðinu hefur
verið gert áhald, einskonar mælir,
til að mæla þykkt æðaveggjarins
(sjá mynd 1) og um leið vídd æð-
anna. Er það einkum handhægt til
kransæðamælinga. Æðarnar eru
þverskornar með vissu millibili,
svo víðtækt, sem þurfa þykir, og
hvert svæði fyrir sig mælt. Með
hinni aðferðinni verður að dæma
um, hversu stórt svæði kalkflekk-
irnir taka yfir á innra borði æð-
anna.
Árið 1959 var gefinn út leiðbein-
ingarlisti á vegum UNESCO, er
nefndur var: „Collaborative Study
of Epidemiological Factors in
Cerebrovascular Disease". Ég
leyfi mér að taka hér 4 myndir úr
listanum til skýringar og leiðbein-
ingar í þessu máli, en þær eru af
bakslagæðinni (aorta). Skýring-
arnar eru birtar undir hverri