Læknaneminn - 01.03.1970, Blaðsíða 17

LÆKNANEMINN
15
Mynd 3. Fenýlbútazon
Önnur dæmi um niðurbrot lyf ja
í virka metabólíta eru PROTON-
SIL yfir í sulfaniiamíð og imi-
pramín í desmethylimipramín,
sem hefur geðörfandi áhrif. Dæmi
um myndun eitraðra metabólíta
við niðurbrot lyfja er acetýlering
á sulfathiazoli. Móðurlyfið er auð-
leysanlegt í vatni, en eftir acetýl-
eringuna er lyfið 15 sinnum tor-
leystara í vatni og skaðar nýrun
með því að falla út í nýrnapíplun-
um.
Sú vitneskja, að acetylsulfathia-
zol er torleysanlegt í vatni, varð
svo til þess, að leit var hafin að
súlfonamíðum, sem eru acetýleruð
in vivo í metabólíta, er auðleysan-
legir eru í vatni. Nú eru mörg slík
lyf á markaðnum.
Sum lyf, svo sem klórprómazin
og imipramín, eru brotin niður í
marga mismunandi metabólíta.
Meira en 12 mismunandi meta-
bólítar eru myndaðir frá hvoru
þessara lyfja. Heildaráhrif klór-
prómazins og imipramíns í ákveðn-
um einstaklingi byggist því á bío-
logískri virkni og afstæðum hraða
á myndun og útskilnaði þessara
mismunandi metabólíta.
III. Niðurbrot lyfja í
nýfœddum
börnum
Nýfædd börn eru viðkvæmari
fyrir lyfjum heldur en fullorðnir.
Barnalæknar og fæðingarlæknar
eru því sérlega varfærnir í lyfja-
gjöfum til kornbarna og kvenna í
fæðingu. Barbítúröt, narkótíka og
önnur lyf, sem komast gegnum
fylgjuna, geta valdið súrefnis-
skorti, öndunarbilun og jafnvel
dauða. Skýringin á þessu næmi
kornbarna fyrir lyfjum er sú, að
þau skortir svo til alveg míkro-
sóm hvatana, sem brjóta niður
mörg lyf, svo sem barbítúröt,
amíopýrin, fenacetín, acetanilíð,
L-amfetamín, klórprómazin o. s.
frv.
Sýna má fram á þetta in vitro
með því að bera saman starfsgetu
míkrosómanna frá nýfæddum og
fullorðnum tilraunadýrum. Sama
gildir að sjálfsögðu in vivo. Sé ný-
fæddum músum gefið 10 mg/kg
af enhexymali, sofa þær lengur en
6 klst., en fullorðnar mýs með 10
sinnum stærri skammt sofa minna
en 1 klst.
Aukning þessara míkrosóm
hvata með aldrinum helzt í hend-
ur við aukinn niðurbrotshraða
lyf ja in vivo.
Meðhöndlun kornbarna með
klóramfenikóli hefur, eins og
kunnugt er, valdið alvarlegum
eitrunum og dauða, þegar gefnir
eru skammtar (miðað við mg/kg
líkamsþunga), sem óhætt er að
gefa eldri börnum og fullorðnum.
Þessar eiturverkanir klóramfeni-
kóls eru samfara mjög hárri og
langvarandi þéttni lyfsins í
plasma. Helmingunartími klór-
amfenikóls í kornabörnum er 26
klst., en í börnum 4—5 ára er
helmingunartíminn aðeins 4 klst.
Þessi hægi útskilnaður klóram-
fenikóls í kornabörnum er fyrst
og fremst vegna mjög lítillar
starfsgetu þeirra lifrarhvata, sem
breyta lyfinu í glúkúroníð, en van-