Læknaneminn - 01.03.1970, Blaðsíða 43

LÆKNANEMINN
87
af völdum margs konar baktería,
stundum fleiri en einnar í einu,
en einnig af völdum veira. Helztu
sýklar, sem til greina koma, eru:
Str. pneumoniae, Str. pyogenes,
Staph. aureus, H. influenzae, Kl.
pneumoniae, psittacosis veira,
Rickettsia burneti, Mycoplasma
pneumoniae. Líklegustu lyfin til
að verka á bronchopneumoníu eru
penicillín og ampicillín. Sé grun-
ur um klasasýkla, er meticillín
bezta lyfið. Gegn Mycoplasma
pneumoniae (Eaton agent) og R.
burneti (Q fever) verka tetra-
cyklín. Ekki skal fjölyrt hér um
berkla, heldur aðeins geta þess,
að gegn þeim eru yfirleitt notuð 3
lyf í einu: streptomycín, isoníazíð
og PAS.
Þvagfœri:
Bráð nýrnabólga orsakast af
Esch. coli í um það bil 80% til-
fella, Proteus í 10—12%, afgang-
urinn af Staph. albus, Str. fecalis
og öðrum enterobakteríum. Ampi-
cillín er því það lyf, sem oftast
er valið, en niðurstöður næmis-
prófs geta breytt því vali. Gefa
þarf góða skammta (500 mg x 4)
og helzt með innstungu fyrstu
dagana.
Við langvinna nýrnabólgu get-
ur ýmist verið um að ræða endur-
tekna sýkingu af völdum mismun-
andi sýkla eða uppblossun af völd-
um sama sýkils aftur og aftur.
Helztu sýklar, sem um er að ræða í
langvinnri nýrnabólgu, eru Esch.
coli, Proteus, Ps. aeruginosa og
Klebsiella. Algengt er, að þessir
sýklar myndi mótstöðu gegn lyfj-
um. Sumar (t.d. Proteus) geta ver-
ið urea-kljúfandi og myndast við
bað ammoníak, sem gerir þvag
basískt. Ekki þýðir að reyna að
sýra þvag með lyfjainngjöf við
slíkar sýkingar, og er þá lyf eins
og MANDELAMINE, sem verkar
aðeins við pH 5 eða neðar, gagns-
laust. Helztu lyf til meðhöndlun-
ar á langvinnri nýrnabólgu eru
súlfafúrazol, nítrofúrantoin,
MANDELAMINE og ampicillín.
Eru þau þá notuð í lágum skömmt-
um í margar vikur eða mánuði.
Helztu lyf gegn blöðrubólgu eru
súlfafúrazol, nítrofúrantoin og
nalidixín sýra.
Fleiri lyf en nefnd hafa verið
koma til greina við þvagfærasýk-
ingar skv. niðurstöðum næmis-
prófa, t. d. streptomycín, kana-
mycín og tetracyklín. Klóramfeni-
kól ætti helzt ekki að nota vegna
möguleika á lífshættulegum auka-
verkunum. Minnast ber þess, að út-
skilnaður lyf ja getur verið minnk-
aður hjá fólki með skemmd nýru
og ber að haga skömmtum í sam-
ræmi við það. Geta má þess, að
nú er ráðið frá notkun langverk-
andi súlfalyfja vegna hættu á
Stevens-Johnson syndrómi. Nýtt
lyf, TRIMETHOPRIM, er komið
fram, og hefur það reynzt vel gegn
þvagfærasýklum gefið með súlfa-
lyfjum. Það mun ekki fást hér á
landi.
Meltingarfœri:
Gegn bráðum gastroenteritis er
yfirleitt ekki þörf á lyfjum, a. m.
k. fyrir fullorðna, þar eð sjúkdóm-
urinn batnar oftast án lyfia á 1—
2 sólarhringum. Gegn Salmonella
typhi o g S. paratyphi verkar
klóramfenikól bezt á veikina
siálfa, en ampicillín er talið betra
til að lækna smitbera. Sýkingu
með saklausari tegundum af salm-
onellae er oftast ekki börf á að
meðhöndla með sýklalyf jum. Nýj-
ustu athuganir benda til, að lyfia-
meðferð á bráðum gastroenteritis
af völdum S. typhi murium lengi