Læknaneminn - 01.03.1970, Blaðsíða 65

LÆKNANEMINN
55
með allri þessari sjálfvirkni sé
hæmodialysan, sem er mjög ein-
föld í sjálfu sér, gerð æ flóknari
og þar með aukist líkurnar á, að
eitthvað fari úrskeiðis.
Framkvæmd dialysu.
Sé um bráða dialysu að ræða,
verður að byrja á að koma fyrir
katheterum í æðum sjúklingsins,
er sjái fyrir blóðrennsli til nýrans
og skili sjúklingnum blóðinu á ný.
Er þá gjarna frílögð slagæð og
bláæð á sama útlim og komið fyrir
þar til gerðum kanylum úr gervi-
efni. Einnig má þræða katheter
inn í gegnum vena femoralis, inn
í vena cava, en þar er af nógu
blóði að taka. Þá er blóðinu ýmist
skilað aftur um annan femoral
katheter að stað í vena cava ofar
hinum fyrri, eða í aðra hentuga
stóra bláæð. Sé blóð tekið úr og
skilað í bláæð, verður að sjálf-
sögðu að nota blóðdælu til að
knýja blóðið um nýrað. Sé um end-
urtekna, langtíma dialysu að ræða,
hefur sjúklingurinn sín Scribners
tengsl, sem tekin eru sundur til
tengingar við vélina.
Áður en dialysan hefst, er skol-
vökvinn blandaður. Sía og blóð-
slöngur eru fyllt saltvatni eða
gjafablóði eftir atvikum. Er blóð-
sýni hafa verið tekin, er sjúkling-
urinn heparíniseraður og má nú
tengja hann vélinni og hefja dia-
lysuna. Meðan á henni stendur, má
með blóðdælu temnra blóðrennslið
og þar með hraða dialysunnar.
Auk þess má, með breytingu
þrýstings í blóði eða skolvökva,
tempra það magn vökva, sem ultra-
filtrerast úr blóði.
Varast verður að dialysera of
kröftuglega, ella er hætta á svo-
kölluðu ,,dysequilibrium synd-
rome“. Er það talið stafa af því,
að snögg breyting á efnasamsetn-
ingu blóðs geti valdið því, að önn-
ur vökvahólf líkamans fylgi ekki
eftir. Þannig geti t.d. mænuvökvi
(C.S.F.) orðið hyperosmoler miðað
við annan utanfrumuvökva (E.C.
F.), og kunni það jafnvel að valda
heilabjúg. Einkenni þessa syn-
dróms eru vanlíðan, höfuðverkur,
flökurleiki, jafnvel krampar og
meðvitundarleysi. Dæmi eru um
dauðsföll. Þá getur of hröð ultra-
filtration valdið svo minnkuðu
blóðmagni, að það valdi blóðþrýst-
ingsfalli.
Meðan dialysan stendur yfir,
þarf að viðhalda heparíniseringu.
Er það ýmist gert með stöðugu
irmrennsli heparínupplausnar eða
með slurkagjöf heparíns og er þá
storknunartími hafður til hliðsjón-
ar. Sé um blæðingarhættu að ræða,
er víða notuð svokölluð regional
heparínisering. Er þá heparíni dælt
í blóðið, áður en það fer gegnum
nýrað, en verkun þess upphafin
með protamíni, áður en blóðið berst
inn í sjúklinginn á ný. Allvanda-
samt er að ákvarða það magn
protamíns, er þarf til að títrera
heparínið.
Dialysan varir mislengi og er
dialysutíminn meðal annars kom-
inn undir gerð síunnar og ástandi
sjúklings. Séu spólunýru notuð, er
dialysutíminn yfirleitt styttri en ef
um plötunýru er að ræða. Dialysu-
tími getur þannig verið breytileg-
ur frá fjórum upp í tólf tíma.
Þegar hætta skal dialysu, er
reynt að skila sjúklingi aftur sem
mestu af blóði því, sem í vélinni
er, ef vélin hefur í byrjun verið
fyllt með saltvatni. Er það ýmist
gert með því að dæla inn í síuna
innrennslisvökva í stað blóðs, eða
með því að þrýsta blóðinu út úr
síunni með lofti. Blóðsýni eru
stundum tekin meðan á dialysu