Læknaneminn - 01.03.1970, Síða 32

28
LÆKNANEMINN
Oo O b
Mynd 1. Myndin sýnir sameindaþéttingarnar og — þynningarnar, sem verða
í efninu er hljóðið flyzt gegnum það. Miðað er við stöðu armsins. Væri hreyf-
ing kvíslararmsins rituð á móti tima, yrði ritið sinuskúrfa.
þéttni loftsameinda lítil, enda
verða menn að kalla þar til að
halda uppi samræðum. Borið sam-
an við rafsegulbylgjur eins og
röntgengeisla er um grundvallar-
mun að ræða. Þeir þurfa ekki nein-
ar sameindir til þess að berast
áfram í rúminu.
Hreyfist hljóðgjafinn eða hljóð-
viðtakinn, verða þéttingarnar og
þynningarnar mismiklar á hverju
augnabliki. Þetta er alþekkt fyrir-
bæri og nefnist „Doppler effect.“
Notkun fyrirbærisins er mjög
athyglisverð á sviði úthljóð-
bylgna. — Það gerir mönnum
kleift að mæla breytingar á starf-
semi inni í líkamanum eins og
f jallað verður nánar um í klíníska
hluta þessarar greinar, — t. d. að
meta hraðann á framblöðku mít-
urloku í hjartanu. Þessi eiginleiki
gerir líka kleift að mæla blóð-
hraða í æð, þ. e. Doppler eff-
ektinn.
Þrír eðlisfræðilegir eiginleikar
hljóðs eru umfram aðra mikil-
vægir í sjúkdómsgreiningu með
úthljóðbylgjutæki. 1 fyrsta lagi
tíðni hljóðsins, — hraði=öldu-
lengd X tíðni. I öðru lagi styrk-
leiki hljóðsins og í þriðja lagi
hraði þess.
Mismunandi tíðni nema menn
sem há og skerandi hljóð annars
vegar og djúp hljóð hins vegar.
Eins og ég kem betur að á eftir,
fæst betra endiu-kast frá skilum
ólíkra vefja, ef notuð er há tíðni.
Böggull fylgir þó skammrifi, því
að skrúfum við tíðnina mikið upp,
minnkar smug-kraftur (penetra-
ting force) hljóðsins, það berst
ekki eins vel gegnum vefina (res-
onanstíðni?). Hér verður því sem
oftar að hafa uppi tvö segl og
fara bil beggja. Samkvæmt til-
raunum hefur reynzt bezt að
beita tíðninni 1—15 millj. sveifl-
ur/sek., og fer þá valið eftir gerð