Úrval - 01.07.1965, Síða 32

30
ÚRVAL
angri. Því eitri, sem bundizt hefur
taugakerfinu, er ekki hægt að eyða
og þær skemmdir, sem það hefur
orsakað, er ekki hægt að bæta. Talið
er að um 65% af þeim, sem sýkjast
af þessari eitrun, deyi. Meginatriði,
til að forðast bótúlínuseitrun, er
að fást ekki við niðursuðu á græn-
meti i heimahúsum, eða annars
staðar, þar sem ekki er aðstaða
til þess að ganga tryggilega frá því,
að bótúlínusgró séu eyðilögð í
hinni niðursoðnu fæðu. Svo vel vill
þó til, að þar sem bótúlínusbakter-
ían hefur vaxið og myndað eitur,
þá breytist bragð og lykt matarins
oftast og fram kemur rotnunarlykt
og ýidubragð. Venjulega bólgna
dósirnar nokkuð. Það skal tekið
l'ram, að oftast bólgna dósir vegna
loftmyndunar af öðrum ástæðum
og stundum geta matvæli í dósum,
sem hafa bólgnað, verið óskaðleg,
en þó ætti það að vera algild regla,
að neyta aldrei matar úr niður-
suðudósum, sem hafa bólgnað, og
henda allri niðursuðuvöru, sem
er grunsamleg á þennan hátt.
Matareitranir af völdum sýkla, sem
réttara er að nefna matarsýkingar.
Algengustu matareitranir eða
matarsýkingar í þessum flokki
stafa af sýklum, sem nefnast sal-
monella. í þeim flokki eru um
650 mismunandi tegundir. Skað-
legasta bakterían í þessum hópi
er salmonella typhi, taugaveikis-
bakterían, og salmonella paratyphi
eða taugaveikisbróðir, sem bæði
getur valdið sjúkdómi, er likist
taugaveiki eða í vægari tilfellum
matareitrun, svipað og aðrar salm-
onella tegundir. Þessar bakteríur
eru ekki eingöngu hundnar við
manninn, heldur lifa þær í þörm-
um ýmissa dýra og geta einnig vald-
ið sjúkdómum lijá þeim. í mót-
setningu við hinar raunverulegu
matareitranir, þurfa lifandi bakter-
iur að vera i fæðunni þegar hennar
er neytt, til að þessi sýking komi
fram. Mikið magn þarf af flestum
tegundum salmonella til þess að
valda matareitrun. Af taugaveikis-
bakteriunni og reyndar einnig
taugaveikisbróður, þarf að vísu ekki
nema mjög litið magn, til að valda
sýkingu. Venjulega er það svo, að
fáeinar bakteriur komast í mat-
inn, þær fá þar tækifæri til þess
að vaxa, og þá er hætta á að sá
matur valdi sýkingu eða matareitr-
un, eins og það er kallað. Venju-
lega koma sjúkdómseinkennin fram
7—72 klst. eftir að matarins hefur
verið neytt og lýsa sér með ógleði,
uppköstum, verkjum í kviði og nið-
urgangi. Samfara þessu er nokkur
hitahækkun. Þá getur einnig ver-
ið allmikill höfuðverkur og kulda-
hrollur, þegar hitahækkun er snögg.
Sjúkdómur þessi tekur mjög mis-
munandi langan tíma, stundum að-
eins nokkrar klukkustundir, likt
og matareitrun klasasýkla, en einn-
ig getur sjúkdómurinn dregizt á
langinn og staðið i nokkrar vikur.
Sá matur, sem oftast orsakar sal-
monella matareitranir er ógeril-
sneydd mjólk eða mjólkurmatur úr
ógerilsneyddri mjólk og kjötréttir.
í slíkum tilfellum eru dýr þau,
er þessar afurðir koma frá,
sýkt, en einnig geta matvæli sýkzt
frá mönnum, heilbrigðum smitber-