Úrval - 01.06.1976, Síða 68

66
ÚRVAL
þræla ævilangt í fátækt til að standa
undir auði yfirstéttarinnar. Og eng-
inn gat þokað þar neinu um.
Þrælahald og leiguliðabúskapur var,
líka af þrælunum, álitið náttúrulög-
mál. Það voru vísindin — sem sökuð
eru um að vera svo tillitslaus og
ómannúðleg — sem opnuðu augu
mannanna fyrir ranglæti þrælahalds-
ins. Það var ekki fyrr en vísindi og
tækni höfðu tamið orkulindir náttúr-
unnar, fyrst þegar kol, gufa og
rafmagn voru farin að vinna fyrir
fólkið, sem það var mögulegt að vera
án takmarkaðs vöðvaafls mannsins,
og þá fyrst var farið að útrýma
þrælahaldi.
Það var sama með hina andlegu
menningu. Hún var einnig forrétt-
indi fárra, þar til nútíma tækni
myndaði nýja möguleika. Fyrst
prentlistina, sem gerði bókina að
almenningseign ogstuðlaði að því, að
flestir lærðu að lesa og skrifa. Og
seinna hafa kvikmyndir, útvarp og
sjónvarp flutt hið besta, sem manns-
andinn hefur fram að færa (að
viðbættum ósköpunum öllum af
ómcrkilegu sorpi) til ailra, líka ninna
fátækustu og fávísustu.
Vitaskuld hafa vísindin líka valdið
okkur vanda, meira að segja mjög
alvarlegum vanda. En öll reynsla
bendir ti! þess, að þennan vanda
megi ieysa með breytingu vísind-
anna. Ef við snerum nú af brautinni,
ef ung og faliega hugsandi kynslóð
mölvaði vélar í uppreisn gegn efnis-
hyggjunni, hvað gerðist þá? Án
iðnþúnaðarins hyrfí samfélagið aftur
til þrælastigsins.
MISKUNARLEYSI borgarlífsins,
orkuvandræði og atvinnuleysi hefur
komið mörgum til að dreyma um
afturhvarf til náttúrunnar, til ein-
faldara og hamingjusamara lífs í
skauti landsins. En við getum
ekki stöðvað framþróunina. Það
hefur aldrei í sögunni verið mögu-
legt.
Þegar maðurinn tók eldinn í
notkun, fyrir kannski 50 þúsund
árum, vareldurinn honum vörr, gegn
rándýrum næturinnar og möguleiki
ti! að nýta matinn betur. Elduri.nn
var líka vörn gegn næturkuldanum
og þar mcð tæki til þess að auðvelda
manninum að yfirgefa hlý jarðsvæði
og setjast að á hinum kaldari. En ekki
einu sinni þessi ævaforna tækniþróun
var laus við galla. Ef eldurinn kulnaði
á vetrarnótt, átti maðurinn á hættu
að krókna, en reykurinn eyðilagði
augun oglungun.
Hvers vegna var þá ekki snúið aftur
til hlýrri staða og einfaldara lífs án
elds og áhyggna? Það var ekki hægt.
Maðurinn hafði fært út kvíarnar og
aukið kyn sitt, það var ekki lengur til
matur handa öllum á hlýju svæðun-
um. Þess vegna varð maðurinn að
vera þar sem hann var kominn og
annað hvort að láta sér lynda ókosti
eldsins eða leita nýrra uppgötvana:
Ofnsins, eldavélarinnar, reykháfsins.
Engri grundvallaþróun tækninnar