Goðasteinn - 01.09.1968, Blaðsíða 40

ur vatnamaður, sem gjörþekkir eðli þeirra og háttu, hefur mögu-
leika á að verjast þeim. Ef vatnamaðurinn er nægilega eftirtöku-
samur, sér hann að niður álinn kemur til hans dálítið sléttur
blettur, ef um logn er að ræða, en í vindi er þarna ekki um
annað að ræða, en lítilsháttar straumbreytingu. Þessir jakar sá-
ust aldrei, fyrr en þeir voru komnir nálægt ferðamanninum. Þurfti
því skjótra úrræða við. Annað hvort að bíða í álnum, meðan jak-
ann eða jakana rak framhjá, eða hraða förinni, ef þess var kost-
ur og láta þá reka fyrir aftan sig. Nú kom það sér vel, að fylgdar-
maðurinn var undantekningarlaust með langa og sterka vatna-
stöng, sem honum var jafn nauðsynleg og ræðaranum árin. Ef
jakarnir voru ekki stærri en svo, að maður treysti sér til þess
að stjaka þeim frá, var til stangarinnar gripið og hættunni bægt
frá með hcnnar hjálp. Það skal tekið fram í þessu sambandi, að
gagnvart cngri hættu fannst mér að góðir og athugulir vatna-
hestar væru jafn varbúnir og blindjökum þessum. Annars voru
þeir ekki síður fljótir að átta sig á aðsteðjandi hættu en maður-
inn, og kom það sér oft vel, einkum gagnvart sandbleytu og veik-
um ís. Vatnamennskan finnst mér að verulegu leyti byggjast á
því, að fylgjast daglcga með rennsli og ásigkomulagi vatnsins.
Það skipti ekki svo litlu máli, hvort um var að ræða venjulega
vatnavexti af völdum úrkomu eða hvort óvenjulegur jökulvöxt-
ur var í fljótinu. Ef um hann var að ræða, þurfti venju fremur
að hafa gát á sandbleytunni, en henni veldur mjög hægt grunn-
vatnsstreymi. En vatnið er þó nægilegt til að halda sandkorn-
unum sundur, svo að það er eins og hver sandögn sé svífandi í
vatninu en um leið og kippa á fæti upp, sem sloppið hefur í,
þjappast sandkornin saman með þeim afleiðingum, að loftlaust
holrúm myndast undir fótinn og hann situr fastur í bili. Hestar,
sem vanir voru sandbleytunni, lágu grafkyrrir augnablik, meðan
festist í kringum þá, en rifu sig svo lausa með snöggu átaki, með-
an hinir, scm óvanir voru, brutust um í örvæntingu og tættu af
sér það, sem á baki þeirra var. Venjulega vissi maður, hvar
sandbleytunnar var von, cn það var, þar sem vatnið hafði breytt
um farveg og komnar voru sandeyrar, þar sem fyrir einum eða
tveimur dögum höfðu verið djúpir álar. Einnig í eyraroddunum,
38
Goðasteinn