Ársrit Torfhildar - 01.04.1989, Page 9

Arsrit Torfhildar
ímagisminn var áhrifamikill meðal ensk-amerískra skálda á
árunum 1910-1920 og auk þess að vera undir sterkum áhrifum
frá symbólismanum sóttu þeir í tækni sinni ýmislegt til
austrænnar ljóðagerðar, einkanlega japanskrar. Enda minnir ljóð
Pounds á japanskar hækur, en það form einkennist af þrem
línum og svipmyndum, oft ekki í rökréttum tengslum við fyrstu
sýn.8 Áhrifin af Ijóði Pounds minna um margt á upplifun af
tónlistarhlustun sem ekki er túlkuð nema með svipmyndum af
tilfinningum en verður, ef vel tekst upp, feyki áhrifamikið.
Brýtur sér leið að kviku mannsins. Platar takmarkanir orðsins,
þenur sig út fyrir getu þeirra, með því að hundsa reglur um
rökréttar tengingar, með því að nota aðferðir tónlistarinnar og
freista þess ekki að skýra tilganginn með tónunum - í þessu
tilviki myndunum.
Það sem Poe sá ekki fyrir var einmitt það sem einkennir
öðru fremur moderníska ljóðagerð. Nefnilega brotakennd
skynjun ljóðmælandans á heiminum og sjálfum sér.
Kvæðabálkar modernista eru ekki samdir með það fyrir augum
að segja sögu af e-m atburðum, skáldin leggja ekki af stað með
ákveðið markmið og kjölfasta vissu. Bálkarnir eru miklu fremur
tilraunir skáldsins til að átta sig á stöðu sinni. Milton hefði
aldrei komið til hugar að spyrja: hver er ég? Hvað þá: afhverju
er ég? Heimur hans var rökföst heild, himininn var einbýlishús
guðs og allt var tilganginum háð.
Aftur á móti eru það þvílíkar spurningar sem herja á
modernista.
En það var ekki breytt þjóðfélagsskipan sem gerði aðferðir
og orðræðu fyrri skálda ómerka. Öllu heldur ætti maður að
segja breytt heimsmynd.
Áður höfðu vísindin sýnt fram á að jörðin væri ekki sá nafli
sem allt snérist um. En í kringum aldamótin 1900 helltust nýjar
og ógnvekjandi staðreyndir yfir manninn; Raunvísindin með
7