Ársrit Torfhildar - 01.04.1989, Page 37

Arsrit Torfhildar
hefur sig á stall gagnvart Jahúunum því hann er skynsemisvera.
Þessi staða veitir honum jafnframt rétt til að drepa bæði
fullorðna og börn, til þess að þjóna markmiðum sínum. Hann er
æðri en þeir. Stöðu sinni viðheldur hann með því að læra að
hata Jahúana. Þetta lærða hatur, byggt á mælikvarða
skynseminnar, yfirfærir Gulliver á meðbræóur sína þegar hann
snýr aftur til heimalands síns. Hann hefur jafnvel viðbjóð á
konu sinni og börnum.
Við sjáum fáránleikann í afstöðu Gullivers. Hann er vesæll
Jahú, sem vill verða Hestlendingur. Hann skilur ekki hvers
vegna skynsemisverurnar vinir hans gera hann brottrækan úr
landi sínu. Sjálfsagt finnst honum það ekki rétt gagnvart sér.
Hann áttar sig ekki á því að spurningin snýst ekki um neitt
þvíumlíkt heldur eingöngu: Hvað er skynsamlegt fyrir
skynsemisverurnar? Fáránleikinn við val Gullivers er
undirstrikaður með því að láta hann brokka og hegða sér
undarlega í heimalandi sínu. Valið skaðar Gulliver augljóslega
því hann getur hvergi lifað. Sem Jahú er hann ótækur í
samfélag Hestlendinga, sem siðferðisvera er hann ótækur í
samfélag Jahúa og sem sjálfupphafin skynsemisvera fellur hann
ekki að því samfélagi sem hann kom úr.
HLUTVERKASKIPTINGIN
Það stílbragð Swifts að láta hestana vera hinar skynsömu
verur og mennina skepnurnar þjónar mjög ákveðnu hlutverki.
Með þessu er Swift að rífa manninn niður af þeim stalli, sem
hann hefur hafið sig á. Við erum minnt á uppruna okkar og
lesti. Jahúarnir eru tákn alls hins versta í manninum, hvatir og
langanir manndýrsins. Þessum spegli heldur Swift
miskunnarlaust uppi fyrir okkur.
Þessi sérstæða staða undirstrikar einnig fáránleika þess
35