Mímir - 01.09.1968, Qupperneq 8

hvatsson honum til hlífðar (ísl.s. 435).* Hann
er með Gissuri í Skálholti 1242 gegn Orækju
og er fyrir einum fylkingararmi í liði Gissurar.
Ekki segir nánar frá honum þar (Isl.s. 461—2).
Olafur var tengdasonur Flosa Bjarnasonar, er
fór með Flóamannagoðorð um tíma. Aðrir
tengdasynir hans voru Vilhjálmur og Filippus
Sæmundssynir Jónssonar í Odda. Sonur Ólafs
var Erlendur sterki, lögmaður og riddari og son-
ur Erlendar Haukur lögmaður, riddari og Land-
námuritari. Olafur hlýmr að hafa verið mikils-
háttar maður, og er þá furðulegt, að uppruni
hans skuli ókunnur. Spyrja má, hvort hann hafi
þá ekki verið Austmaður. Þess er hvergi getið,
en það litla, sem um hann er vitað, bendir í þá
átt, en ekkert á móti. Mætti ekki skýra frama
afkomenda hans að einhverju leyti með því, að
þeir hafi verið norskrar ættar?
Sama ár og Þórir kvæntist, síðar um sumarið,
þröngvuðu biskupar Gissuri Þorvaldssyni af
landinu (Isl.s. 181. kap. textaskýr. 3 og 182.
kap. textaskýr. 1). Gissur fékk Þóri tott föður-
leifð sína (Hák.s. 369) og skyldi hann vera
Oddi Þórarinssyni til aðstoðar, en hann hélt
Skagafjörð í umboði Gissurar. Táknar þetta þá
líklega, að Þórir færi með goðorð Haukdæla.
Hann var með Oddi í bardaganum í Geldinga-
holti í byrjun næsta árs. Þar féll Oddur, en Þór-
ir slapp með einhverjum hætti. Síðan er hans
ekki getið, enda virðast dagar kaupmanna í
þjónustu konungs taldir, er hér er komið sögu.
Þorgils skarði réðst til utanfarar átján vetra
1244 og Bergur vinur hans á skipi með Eiríki
* Sá grundvallarmunur var á vopnabúnaði Islend-
inga og NorSmanna, að Norðmenn beittu mjög
bogum og öðrum skotvopnum, en Islendingar
börðust nær eingöngu í návígi og beittu högg-
vopnum og lagvopnum. Þessu var svo samfara,
að Islendingar létu sér nægja buklara (smáskildi)
til varnar á meðan Norðmönnum voru nauðsyn-
legir eiginl. skildir. Skildir voru ekki almenn-
ingseign á Islandi, og virðist sem mikið hafi þótt
til skjaldareignar koma. Það eykur mjög líkur
fyrir því, að um Austmann sé að ræða, ef ein-
hver ókunnur maður í heimildum frá þessum
tíma hefur skjöld, svo að ekki sé talað um boga.
skarða, Austmanni. Komu þeir til Björgvinjar.
Fýsti Þorgils mjög til Brynjólfs sonar Jóns stáls
í Sogni. Brynjólfur var einn helzti fyrirmaður í
Noregi á þessum tíma. Eiríkur hafði vinaveizlu,
er hann kom úr hverri kaupferð og bauð grönn-
um sínum. Hann bauð Brynjólfi. Brynjólfur
vissi góð skil á ætt Þorgils og bauð þeim Bergi
til sín til vistar og fagnaði þeim geysivel. Með
Brynjólfi var íslenzkur maður Gunnar nokkur
skáld. Brynjólfur bað Þorgils fara ferð fyrir sig.
Þorgils segir „at þess eins sendimaður eða lest-
reki viil hann vera í Noregi, er enn væri ríkari
en Brynjólfr". Brynjólfur flutti mál Þorgils við
konung. Þau atriði, sem nú hafa verið tínd til
(smbr. Þ.s. skarða 106—11), virðast benda
mjög til þess, að Brynjólfur hafi haft talsvert
samband við ísland og líklega átt skip í förum.
Ekki er þess getið, að Eiríkur skarði ætti skip
það, er Þorgils fór á, og ekki hefur Eiríkur ver-
ið efnaður (Þ.s. skarða 106). Hins vegar er sam-
band með honum og höfðingjanum Brynjólfi
Jónssyni og er líklegt, að Eiríkur skarði hafi
verið lestreki Brynjólfs (smbr. orð Þorgils um
lestreka). Um Jón stál föður Brynjólfs er þess
getið í Hák.s. (147), að hann færi á eigin búzu
til Englands, en búzur voru notaðar mjög til
kaupferða. Jón stál gæti hafa átt kaupskip í
föriun til Islands og hefur þá átt hlut að máli,
er Sæmundur Jónsson í Odda tók upp fé Björg-
vinjarkaupmanna. Hvernig sem því víkur við,
þá er þess getið, að Jón stál hafi komið vorið
1219 með skip til Björgvinjar „þat er hann
hafði gera látit konunginum, hálfþrímgt að
rúmatali. Þat skip hafði konungr lengi síðan ok
var skipa bezt" (Hák.s. 67). Engin skýring fylg-
ir á því, hvers vegna Jón gaf skipið, en næsta
vor er undirbúin herferð til íslands. Kon.ann.
getur við árið 1199 skipatjóns Jóna tveggja og
árið 1209 rak skip Jóns ríka til Grænlands. Ein-
hver þessara þriggja(?) Jóna, gæti verið Jón
stál. (Langt er frá að girt sé fyrir, að Jón stál sé
sami maður og Jón ríki. Bárður garðabrjótur,
sem svo er nefndur í Isl.s. er ætíð nefndur Bárð-
ur af Guðreksstöðum í Hák.s. Jón stál gæti
hafa nefnzt Jón ríki á Islandi, enda var hann
8