Goðasteinn - 01.09.2009, Side 38

Goðasteinn 2009
að tekið yrði saman enn viðameira verk um íslenska verkmenningu til sveita
heldur en þó var komin fram með Islenskum þjóðháttum Jónasar frá Hrafnagili
sem fyrst komu á prent 1934. Umræðunni hafa hann og margir áhugamenn haldið
vakandi og stórvirki Lúðvíks Kristjánssonar um íslenska sjávarhætti varð hér
hvatning og doktor Jón Helgason prófessor á að hafa látið svo um mælt að eini
maðurinn sem burði hefði til verksins væri Þórður í Skógum.
Þó liðu enn ár að málinu væri í nokkru hreyft eða fram til ársins 1990. Þá fékk
bókarhöfundur styrk frá landbúnaðarráðuneytinu til að safna saman efni í rit um
íslenska búskaparhætti. Miklu starfi var þá hrundið af stað og það var ekki í fyrsta
sinn sem Þórður vann að því að koma upp viðamiklu heimildasafni. Þórður hafði
30 árum fyrr komið að gagnasöfnun fyrir þjóðháttadeild Þjóðminjasafnsins. Öll
þessi vinna bíður úrvinnslu komandi kynslóða og hér er á ferðinni það sem Þórður
sjálfur kallar ófaefni.
Þórður rekur í inngangi hvernig vinna að riti um íslenska búskaparhætti dagaði
uppi á mesta góðæristíma íslensku þjóðarinnar. Sú saga verður ekki rakin hér og
fer ef til vill að verða seint fyrir þjóðina að fá Þórð Tómasson til að ljúka þar við
en þó er svo að það er fráleitt að telja Þórð Tómasson frá borði fyrir aldurdóm,
svo síungur sem hann er í verkum sínum og skrifum.
Hér gefst takmarkað rými til að gera þessari nýjustu bók Þórðar skil en hún ber
í senn látlaust og stórt nafn, íslensk þjóðfræði. Hér er víða borið niður og ritið
stendur vel undir þeirri nafngift að vera ágrip fræðanna á breiðum grunni. Við
kynnumst hér þjóðtrú sem tengist landbúnaði, tengslum þjóðfræðinnar við
fornleifafræði og hugleiðingar Þórðar Tómassonar um þjóðsögur verða lesnar af
þjóðfræðinemum og áhugamönnum langt fram yfir daga okkar sem nú stígum hér
spor. Þá er þriðjungur bókar áður óbirt þjóðsagnaefni og aðeins þeim sem les
inngang Þórðar Tómassonar að bókinni skilst hvernig það má vera að þessi
höfundur lumi alltaf á nýmeti í fræðunum. Nýmeti í þeim skilningi að sífellt birtist
okkur nýr og nýr vitnisburður frá horfnum öldum Islandssögunnar eins og
bókarhöfundur eigi sér þann sagnaranda sem ferðast geti aftur í tímann. Því
hlutverki gegnir í reynd hið viðamikla heimildasafn Þórðar Tómassonar. Safn sem
efnt er til á langri ævi og þjóðin fær seint fullþakkað.
36