Goðasteinn - 01.09.2009, Page 83

Goðasteinn 2009
hins vegar Ámundi Þorsteinsson Síðu-Hallssonar. Guðmundur átti allsherjar-
goðorð í Kjalarnessþingi og Magnús eftir hann. Lúðvík Ingvarsson segir um
Magnús (Goðorð og goðorðsmenn) að hann hafi verið prestur og allsherjargoði og
hafi „líklega farið með goðorð til 1234 eða 1236, er hann fór til biskupsvígslu.“
Mun hann hafa afhent allsherjargoðorðið Árna Magnússyni óreiðu Ámundasonar
en þeir Magnús biskupsefni og Árni voru bræðrasynir.
/ / /
I Islendinga sögu er greint frá því að Orækja Snorrason tók sér far á Eyrum
1236 og þar segir: „Þá fór utan á Eyrum Magnús, sonur Guðmundar gríss, - hann
var kosinn til biskups í Skálaholti -, og Kygri-Björn, er Norðlendingar höfðu
körið til biskups.“
I Islenzkum annálum segir:
(1235) Magnus G[uðmundar] son kosinn til biskups. (1236) Byskupar
sendir utan Magnús prest[ur] Guðmunndar son og Kygribjörn prest[ur]
Hiallta son. (1239) Útkváma Magnús prestz Guðmunndar sonar. (1240)
Drvknan Magnús prestz Guðmunndar sonar (Annales regii) og ... druknun
Magnus prestz G[uðmundar] sonar byskups efnis (Skálholts annálar).
Páll Eggert Ólason segir í íslenzkum æviskrám að Magnús hafi farið utan til
biskupsvígslu 1236 en verið bægt frá af Hákoni konungi og dómklerkaráði að
Niðarósi. Nicholas Breakspear kardináli hafði stuðlað að stofnun ráðsins þegar
hann var þar í erindum páfa um 1152. Ráðin voru samfélög presta sem nefndust
kanokar (canonici). Þau störfuðu við dómkirkjurnar og þjónuðu biskupi en að þeir
réðu nú biskupskjöri var hluti af þróun innan kirkjunnar á tólftu og þrettándu öld.
Hákon Hákonarson, sonarsonur Sverris konungs Sigurðarsonar, hafði áður náð
yfirhöndinni í baráttunni um völdin í Noregi við Skúla Bárðarson jarl, síðar
hertoga. Árið 1233 hittust þeir í Bergen og gerðu samkomulag um skiptingu
ríkisins. Með bréfi dagsettu 11. október 1234 fól Gregor páfi IX Sigurði Eindriða-
syni erkibiskupi í Niðarósi og biskupunum í Bergen og Ósló að sjá um að báðir
aðilar fari nákvæmlega eftir sáttargerðinni.
I Fornbréfasafninu segir Jón Sigurðsson frá bréfi Gregors páfa IX frá 11. maí
1237 varðandi starfslok Magnúsar biskups Gizurarsonar: „Magnús biskup Gizur-
arson kenndi sjúkleika, sem kallaður er ... »lángvinnr heisubrestr og að ætlun
mann ólæknandi« [og] á alþingi 1236 lét hann þess vegna kjósa biskupsefni, og
varð fyrir þeirn kosníngi Magnús, son Guðmundar gríss á Þingvöllum; hann var
þá allsherjargoði; fór hann utan þá um haustið. I bréfi páfans er svo að sjá, sem
Magnús biskup hafi sent mann með bréf sitt beint til Róma-borgar, til að biðja um
lausn frá embættinu, en hvort sá sendiboði, sem hafði bréfið meðferðis, hafi verið
Magnús biskupsefni eða annar, höfum vér engar sögur af. Þá var í Noregi mikið
81