Goðasteinn - 01.09.2009, Page 84

Goðasteinn 2009
ráðabrugg, um að koma Norðmönnum inn á báða biskupsstólana, voru því reistar
þær tálmanir móti kosníngi biskupsefnis, að hann fékk aldrei biskupsvígslu.
Páfabréf þetta ... hefir varla komið út til íslands að Magnúsi biskupi lifandi, því
hann andaðist þetta ár að áliðnu sumri, næsta dag fyrir Maríumessu fyrri (þ.e. 14.
August 1237), en árið eptir voru fyrst vígðir hinir norrænu biskupar, og komu ekki
út til íslands fyr en um vorið 1239.“ Annar þeirra var Sigvarður Þéttmarsson sem
varð biskup í Skálholti en hinn var Bótólfur biskup á Hólum. Ekkert er að finna í
heimildum um það, hvar Magnús biskupsefni hefir dvalizt þau þrjú ár sem hann
var ytra og ekkert bendir til að hann hafi flutt Gregor níunda bréf Magnúsar
Gizurarsonar.
Jón Viðar Sigurðsson segir að í tilraunum sínum við að fá Island undir Noreg
hafi Hákon konungur látið norsku biskupana á íslandi ganga erinda sinna. Arið
1238 tryggði dómklerkaráðið (domkapitlet) í Niðarósi sér réttinn til þess að velja
biskupa á íslenzku biskupsstólana; rétt sem íslenzkir höfðingjar höfðu áður haft.
Ráðið hafi notað tækifærið til þess að velja tvo norska biskupa. Astæða þess að
norsku biskuparnir á íslandi studdu útþenslustefnu Hákonar konungs hafi verið
það góða samband sem þegar var milli konungs og erkibiskups. (Norsk historie
800-1300).
Meðal þeirra íslendinga, sem fóru til Rómaborgar á þrettándu öld voru Magnús
Gizurarson biskupsefni (1202-1203), Björn Hjaltason (1213-1214), Kálfur Gutt-
ormsson um 1215, Þorvaldur Snorrason Vatnsfirðingur (1215-1218), Ingimundur
Jónsson um 1220, Guðlaugur Eyjólfsson 1221, Sturla Sighvatsson (1233-1235),
Kolbeinn ungi Arnórsson (1235-1236), Órækja Snorrason (1236-1238), Gizurr
Þorvaldsson (1247-1249), Halldór Bergsson og Þorbjörn Vermundarson um
miðja þrettándu öld og Ásgrímur Þorsteinsson (1259-1261).
/
Islenzkir höfðingjar berjast...
Gizurr Þorvaldsson bjó að Reykjum í Ölfusi þau misseri er þeir önduðust
Magnús byskup og Guðmundur byskup [1237]. Hann gerðist höfðingi
mikill, vitur maður og vinsæll. Þá hafði hann átta vetur og tuttugu. ... I
þennan tíma var svo mikill ofsi Sturlu Sighvatssonar, að nær engir menn hér
á landi héldu sér réttum fyrir honum. Og svo hafa sumir menn hermt orð
hans síðan, að hann þóttist allt land hafa undir, ef hann gæti Gizur yfir
komið. ...
Gizurr var ... skýrlegur í viðbragði, betur talaður en flestir menn hér á
landi, blíð-mæltur og mikill rómurinn, enginn ákafamaður og þótti jafnan
hinn drjúglegasti til ráðagerðar. En þá bar svo oft til, þá er hann var við
82