Víðförli - 01.09.1947, Blaðsíða 33

HVAÐ ER MAÐUEINN?
15!)
Vegna hvers? Hvað er maðurinn? Keppinautur eða bróðir?
Takmark í sjálfum sér eða tilgangslaus tilviljun? Gáta, sem
á einhverja hinztu ráðningu, eða grátbroslegt spurningar-
merki? Hvað er maðurinn, hvað er líf hans? Er allur fjöld-
inn til annars borinn en að vera þrælar, nafnlaus hjól í
stórri vélasamstæðu, sem slcapar auð, til þess að einhverjir
geti notið lífsins, til þess að menningin geti blómgazt, til
þess að þjóðin geti orðið voldug, til þess að verða nokkurs
konar teðsia jarðvegsins, svo að ofurmennið eða ofurþjóð-
in geti notið sín? Hverju hefði Nietzsche svarað, átrúnaðar-
goð síðustu aldar? Og hverju væri hér til að svara út frá
sjálfri sér samkvæmri lífsskoðun á grundvelli darwinism-
mans? Stefnir ekki þróunin að því að hinn hæfasti lifi, hinn
sterkasti verði ofan á? Lúta mennirnir ekki lögmáli alls
lífs, sem berst blóðugum klóm og tönnum í grimmum sjón-
leik, sem engínn veit, hver hefur fært á svið og því síður
hvers vegna, — líklega þó til þess, að einhverntíma í hul-
inni framtíð rísi eitthvert enn furðulegra afbrigði upp úr
dufti jarðar en þetta tvífætta skrímsli, sem heitir maður.
Tað gerir aðeins nokkurt strik í reikningana, ef náttúru-
valið skyldi verða svo víxlað, og það einmitt á þessari
frægu öld, að hinn sterkasti slysist á að sprengja undan sér
höttinn.
II.
I innganginum að grundvallarlögum hinna Sameinuðu
þjóða segir svo: Vér viljum „aftur leggja áherzlu á hin
grundvallandi réttindi einstaklingsins, á tign og gildi hins
einstaka manns“. Góð er þessi yfirlýsing. En er ekki slík
stefnuskrá sem þessi andvanafædd, ef hiín á ekki stoð í
lífsskoðun mannanna, ef hún getur ekki skírskotað til vit-
undar, sem sé a. m. k. talsvert almenn og töluvert sterk?
Þessi yfirlýsing eins og fleiri góðar undanfarið, er auðvitað
beinlínis stíluð gegn hinum sigraða óvini, nazismanum. Því