Helgarpósturinn - 11.05.1979, Blaðsíða 3

—he/garpósturinn Föstudag
ur 11. maí 1979
HVERJIR ERU A
SVARTA LISTANUM?
Það fá ekki allir, sem vilja fara fil Bandaríkjanna, vegabréfsáritun umyrðalausf
..og fólk sem er eöa hefur
verið meðlimir i sérstökum sam-
tökum, þar með taldir kommún-
istaflokkar og samtök tengd
þeim.”
Þannig hljóðar hluti upphafs
umsóknar um vegabréfsáritun til
Bandarikjanna. Þeir sem teljast
til einhverra „sérstakra
samtaka” fá sérstaka
meðhöndlun og rannsókn i banda-
riska sendiráðinu áður og ef þeir
fá vegabréfsáritun og þar með
heimild til að sækja heim land
lýðræðis og dollara, Bandaríkin.
En hvaða reglur gilda um vega-
bréfsáritun til stórveldanna
þriggja, Sovétrikjanna, Kina og
Bandarikjanna? Hvaða skilyröi
þurfa menn að uppfylla og hvaö
gæti mögulega staðið I vegi fyrir
vegabréfsáritun til viðkomandi
landa.
Bandarikin voru rannsökuð
sérstaklega I þessari athugun og
það er vegna frásagnar ungu kon-
unnar hér á siðunni.
USSR: ,/Einfalt mál"
Fyrst var haft samband við
talsmann sovéska sendiráðsins og
hann hafði þetta um málið að
segja:
„Þetta er einfalt. Þú þarft
aðeins að koma og fylla út
umsóknareyðublað, leggja inn
þrjár myndir og siðan tekur tvo
eða þrjá daga að ganga frá
málum. Það á ekki að vera nein-
um vandkvæöum bundið að fá
vegabréfsáritun til Sovétrikj-
anna.”
KINA,„Stundum haft
samband við föðurlandið"
1 kinverska sendiráðinu
fengum við þessi svör:
„Þú þarft að koma I heimsókn i
sendiráðið og ræða við manninn,
sem hefur með vegabréfsáritanir
að gera og slðan fylla út
umsóknareyðublað. Biðin tekur
frá örfáum dögum upp i viku —
það fer allt eftir aðstæðum.
Stundum er haft samband við
föðurlandið — Kina. Talsverður
fjöldi Islendinga fer til Kina á ári
hverju, sem ferðalangar.”
USA
I bandariska sendiráðinu
náðum við sambandi viö Law-
rance M. Grossmann ræðismann.
Hann sagði að mikill meirihluti
Islendinga fengi vegabréfsáritun
til USA þegjandi og hljoðalaust.
Þaö tæki venjulegast þrjá daga
að afgreiða slikt. Hins vegar væru
til lög sem kvæðu á um óæskilega
ferðalanga til Bandarikjanna. Þá
mætti til að mynda ekki veita
þeim vegabréfsáritun sem
haldnir eru smitandi sjúkdómum,
eða hafa þjáðst af alvarlegum
geðsjúkdómum, þeim sem neyta
eiturlyfja og svo framvegis. Þá
væru þeir sem.væru meðlimir I
sérstökum samtökum, svo sem
kommúnistasamtökum háðir tak-
/ mörkunum varðandi áritun.
Grossmann sagði að 5200
íslendingar hefðu á siðasta ári
fengið áritun til USA og flestir
þeirra án rannsókna eða athug-
ana.
Hver eru
„sérstöku samtökin"?
Þá var Grossmann að þvi
spuröur hvaða „sérstöku sam-
tök” átt væri við. Hann svaraði
þvl til að t.d. þeir sem væru með-
limir I Alþýöubandalaginu fengju
ekki vegabréfsáritun umyröa-
laust. Þeir yrðu að fá sérstakt
leyfi. Nanast alltaf fengju þeir
Fólk að sækja um vegabréfsáritun I bandarlska sendiráðinu. Skyldi þetta fólk fá áritun umyrðaiaust,
eða tilheyrir það „svarta lista’ samtökum og þarf að athugaþað og rannsaka nánar? . Innfellda myndin
er af Lawrence Grossmann ræðismanni. Hann ásamt fleirum tekur ákvörðun um það hver er óæski-
legur til Bandarikjanna og hver ekki.
áritun, en það tæki lengri tima og
yrði að athugast vel. Þeir fengju
aðeins áritun fyrir eina ferö I
einu, en aðrir fengju áritun I
vegabréfið þar til það væri út-
runnið.
Hvaða fleiri „sérstök samtök”
er átt við? Grossmann sagði I
fyrstu, að það væri athugunarmál
hverju sinni, en honum var þá
bent á að sagnir hefðu borist af
þvi að ákveðinn listi „sérstakra
samtaka” væri fyrir hendi I
sendiráðinu. (Svartur listi).
Grossmann kvaðst ekki kannast
við lista af þessu tagi, en sagðist
skyldi kanna málið og hafa sam-
band við blaöamann daginn eftir.
Grossmann hringdi og sagði list-
„Það var sem veríð værí
mig um
minnar
Helgarpósturinn hafði sam-
band við konu sem lenti i
erfiðleikum með að fá vega-
bréfsáritun til USA. Konan vildi
ekki láta nafns sins getið þar
sem hún er á förum til Banda-
rikjanna ogkvaðstviljaíoröast
frekari vandræöi.
„Það var i aprll siðastliönum
sem ég sótti um vegabréfs-
áritun tilBandarikjanna. Egfór
upp í sendiráö og fyilti út þar til
gert eyðublað, skildi eftir vega-
bréfið mitt og var sagt að ég
mætti koma eftir þrjá daga, þá
yrðialltklappaö ogklárt. Ollum
þeim spurningum sem eru á
eyðublaðinusvaraði ég skýrt og
skilmerkilega. Sagöist ætla að
heimsaakja vin minn I USA og
gaf upp ákveðiö heimilisfang
hjá honum. Þá svaraði ég
spurningunni varðandi það
hvort ég væri meölimur i sér-
stökum samtökum, þ.á.m.
kommúnistaflokknum alfarið
neitandi.”
„Slðan kom ég aftur I sendi-
ráðiö að þremur dögum liðnum.
Þá sagði stúikan á afgreiðslunni
að umsókn min hefði enn ekki
verið afgreidd og þeir hjá sendi-
ráðinu vildu spyrja mig ein-
hverra spurninga. Var mér
siðan vlsaö inn I nærliggjandi
herbergi og þar sat bandarlskur
embættismaður, sem ekki
kynnti sig, íslensk kona sem
túlkaöi og vopnaður bandarisk-
ur öryggisvöröur. Einnig var I
herberginu vinkona mln sem
haföi komiö með mér til að
sækja passann.”
„Síðan fóru spurningarnar aö
dynja yfir. Fyrst var ég spurð
hvers vegna ég vildi fara til
Bandarlkjanna. Ég endurtók
það sem ég hafði áöur tekið
fram á umsóknareyöublaðinu,
þ.e. að ég færi til að heimsækja
vin minn. t framhaldi af þvl
komu spurningar viðvikjandi
þessum vini minum. Hvað hann
væri að gera úti, hvort hann
væri pólitiskur og svo fram-
vegis.”
Unga konan sem stóð f mánaðar
striði við bandariska sendiráöið
ræðir við blaðamann.
Afinn mdtmælti
30. mars 1949
„Þvi næst sögðu þeir að ég
heföi lent I lögreglumáli ekki
alls fyrir löngu. Mig rak I roga-
stans. Það var að visu satt að ég
hafði lent í leiðindamálirengú
sakamáli — en leiðindamáli
sem haföi komið upp á vinnu-
stað. Rannsóknarlögreglan kom
nálægt þvl máli, en að mitt nafn
hafi einhvers staðar verið gert
opinbert I þvl sambandi var af
ogfrá. Þaðvita örfáir um innsta
eðli þessa máls og mér er þvl
hulin ráðgáta hvernig þeim
hefur tekist að grafa upp, að ég
kom óbeint nálægt þvi. En þaö
var ekki allt búið enn. Mér var
tilkynnt að faðir minn væri
meðlimur I Alþýðubandalaginu.
Þetta var f fyrsta skipti sem ég
hafði heyrt það. Ef faðir minn er
pólitiskur maður þá fer hann
mjög leynt meö það og ef hann
er flokksbundinn einhvers
staðar þá hefur það fariö fram-
hjá mér — en greinilega ekki
þeim hjá bandariska sendi-
ráðinu. En siðan kom rúsínan i
pylsuendanum. Mér var sagt að
þessiumsókn min væri dularfull
vegna þess að afi minn hefði
tekið þátt i mótmælunum gegn
inngöngu Islands i Nato, þann
30. mars 19490gsetið tvo daga i
fangelsi fyrir hlutdeildina i mót-
mælunum.”-
„Það var sem bandarlska
sendiráðið væri að úpplýsa mig
um llfshlaup fjölskyldu minnar.
Ég var að frétta hluti sem ég
hafði aldrei heyrt áður. En sem
sagt ég var óæskileg til Banda-
rlkjanna vegna þessaöafi minn
tók þátt I mótmælaaðgerðum
fyrir 30 árum.”
„Eftir margar fleiri spurn-
ingar og allar þessar persónu-
upplýsingar var mér sagt aö ég
mætti fara. Eg skyldi athuga
með vegabréfsáritunina eftir
viku, þeir þyrftu að athuga
þetta mál frekar.”
„Ég kom upp I sendiráð einu
sinni I viku næstu þrjár vikur og
leitaði frétta. Enn var málið i
rannsókn og enginn passi til-
búinn. Var mér farið að leiðast
þófiö og hafði þess vegna sam-
band viö góðan kunningja minn
sem er framarlega I flokki
Heimdellinga og sagöi honum
sólarsöguna. Lofaði hann að
hafa samband við „rétta menn”
þannig aö málinu yröi kippt i
liðinn. Fékk ég passann og árit-
unina umyrðalaust daginn eftir,
þá eftir tæplega mánaöar bið.
ann til, en tjáði blaðamanni að
hann hefði ekki leyfi til að upp-
lýsa um nöfn samtaka á listanum.
Alls kyns*samtök
á //svörtum lista"
Helgarpósturinn hefur
upplýsingar um það að á þessum
lista eru nöfn 40 eða fleiri
islenskra samtaka. Eins og fram
hefur komið eru þar samtök eins
og Alþýðubandalagið, Fylkingin,
marxistasamtök ýmiskonar, 21.
ágústsamtökin, sem stofnuð voru
vegna innrásar Sovétrikjanna i
Tékkóslóvaklu, auk fjölda ann-
arra. Sum eru ekki byggð á póli-
tiskum grunni, en hluti meðlima
með pólitiskan stimpil. Samtök
herstöövaandstæðinga eru ekki á
þessum lista.
eftir Guðmund Árna Stefánsson
„Engar persónunjósnir"
Þvi næst var Grossmann
spurður um mál konunnar sem
fékk ekki sina vegabréfsáritun
fyrr en eftir dúk og disk og þá eft-
ir langt þóf og mikið, enda þótt
konan væri allsendis ópólitisk og
ekki meðlimur neinna samtaka
(sjá annars staðar á siðunni).
Um þetta mál sagði Larry
Grossmann: „Ég kannast ekki
við þetta mál eða önnur sambæri-
leg. Ég þekki það ekki hér á
Islandi að fortið manna og fjöl-
skyldna þeirra sé rannsökuð. Við
tökum fólk trúanlegt og enda þótt
einstaklingar eigi foreldra sem
séu kommúnistar þá á þaðekki að
hamla vegabréfsáritun til
viðkomandi einstaklings. Við
stundum engar persónunjósnir.”

ÖRYGGIÐ ÖLLU OFAR!
Líftryggingar, sjúkra- og slysatryggingar.
Líftryggingafélagið ANDVAKA varð
30 ára 9. mai s.l.
í tilefni þess ákvað stjórn félagsins,
að fólki, sem gengur í hjónaband frá
og með þeim degi, verði gefin kostur
á fyrstu milljón krónu tryggingar-
upphæðar í HJÓNATRYGGINGU
til eins árs án greiðslu iðgjalds,
enda standist umsækjendur þær kröfur,
sem gerðar eru við töku liftrygginga hjá félaginu.
Enn ein nýjung frá Andvöku
Við þessi tímamót hefur félagið einnig hafið
sölu á FRÁVIKSLlFTRYGGINGUM.
Þannig eiga nú flestir að geta fengið
sig tryggða, jafnvel þótt þeir hafi fram
að þessu ekki talið sig það hrausta,að
þeir áræddu að sækja um líftryggingu.
Hér er bætt úr brýnni þörf, og ástæða er
til að ætla, að þessi nýja trygging fái
jafn góðar móttökur og HJÓNATRYGG-
INGIN, sem Andvaka tók upp árið 1976.
Allar tryggingar okkar eru verðtryggðar.
Iðgjald líftrygginga
er frádráttarbært
til skatts
iútrwui nuvféiai ;m
ANDVAKA
Gagnkvæmt vátryggingafélag
Lif tryggingar, sjukra - og slysatryggmgar
Ármúla 3 Reykjavik sími 38500