Helgarpósturinn - 11.05.1979, Blaðsíða 11

__he/garpásturinn._
n
myndsegulböndum.
Kominn er timi til aB marka
þá stefnu aB islenzk Utvarps-
leikrit verBi ekki undir 50% af
útsendingartima og erlend leik-
rit verBi valin meB þaB i huga aB
vikka sjóndeildarhringinn og
opna potta heimsmenningar-
innar.
A öllum sviðum
* 1 rauninni ætti þessi stefna aB
sitja i fyrirrúmi á öllum sviBum
menningarlifsins. Grundvallar-
réttlæting þess aB hér er starf-
rækt sinfóniuhljómsveit ætti aB
vera aB flytja islenzk tónverk,
og örva islenzka tónsköpun. ÞaB
er frumsköpunin sjálf, sem er
undirstaBa alls, túlkunin er af-
leiBing frumsköpunarinnar. í
heimi tækni sem býöur sinfóniu-
hijomsveit Lundúna inn i stofu
hjá hverjum og einum á hi-fi-
stereógræjum, hljóta islenzk
tónverk aB skipta meginmáli
fyrir Islenzka áheyrendur og
sinfónluhljómsveitina.
Ný fjölmiBlunartækni hefur
breytt þýBingu og hlutverki
hverrar menningarstofnunar á
eftir annarri, og aukiB þær kröf-
ur sem viB gerum á hendur
þeim. Ég held aB flestir vilji
frekar hlusta á niuna hans Beet-
hoven á fullkomnum hljöm-
flutningstækjum i friBi og ró
heima hjá sér, heldur en fara
upp i Háskólabió. Hins vegar er
aöeins ein leiö opin til aö kynn-
ast nýjum islenzkum tónverk-
um, þ.e. aö hlusta á Islenzku
sinfóniuna flytja þau, enda
ætt( þaö aö vera aöalsmerki
sveitarinnar aö flytja islenzka
tónlist.
Ég á sömuleiöis afskaplega
erfitt meö aö trúa á islenzka
óperu, nema aö samdar séu is-
lenzkar óperur sem ástæ&a er til
aö flytja. Framtak islenzku
óperunnar var gott, en nú vant-
ar bara efni aö vinna úr: höf-
unda sem hafa eitthvaö aö segja
okkur. öflugt listalif byggir á
þvi aö fram komi verk sem eiga
erindi viö samtiöina og eiga þvi
heimtingu á aö veröa flutt.
Listalifiö má aldrei breytast i
forngripasafn þar sem dregin
eru fram gömul verk og dustaö
af þeim rykiö, aöeins vegna
þess að ekkert nýtt er aö gerast.
Menningarpólitik
Stefnan hlýtur að vera sú, aö
lögö sé megináherzla á frum-
sköpunina sjálfa, þá fylgir hitt
á eftir, annars er allt byggt á
sandi.
Ég hef nefnt útvarpsleikrit og
sinfóniuna sérstaklega i þessari
hugleiöingu, út frá breyttri fjöl-
miðlunartækni, en auövitaö á
þetta viö um öll sviö menning-
arlifsins.Viö veröum aö átta
okkur á þvi, aö timarnir eru að
breytast.
A siöari árum hefur oröið
mikil breyting á tækifærum
fólks til aö njóta góörar leiklist-
ar frá útlandinu, þvi sjónvarpiö
sýnir aö jafnaöi fjöldan allan
af sjónvarpsleikritum og kvik-
myndum sem er bútur af þvi
bezta sem gert er á þessu sviði.
Fyrir örfáum árum voru út-
varpsleikrit og sviösetningar
leikhúsanna, auk fáeinna kvik-
mynda i bió, þeir einu gluggar
sem fólk gat horft út um til að
aö þau skandinavisku verk sem
berast hingaö til sýningar i
sjónvarpi eru miklu betur unnin
og útfærð, heldur en viö eigum
nokkra von til að gera, og þá enn
siður i hljóövarpi.
Islenzk útvarpsleikrit
Aöaltilgangur útvarpsleiklist-
ar hlýtur aö vera aö stuðla aö
aukinni grósku i islenzkri leik-
ritun. tslenzk útvarpsleikrit,
ættu að vera hin eina og sanna
réttlæting þess að hér sé rekiö
útvarpsleikhús.Það er samt allt
of sjaldgæft aö flutt séu islenzk
HVERNIG
MENNINGARPOLITÍK?
og leikritahöfunda er ekkert
leikhús til. Þetta vill þó æriö oft
gleymast og séu útvarpsleikrit-
in skoöuö sérstaklega, viröist
látiB gott heita aö þýöa i griö og
erg „einhver” verk, bara til að
fylla upp i útsendingartima.
sjá hvað var að gerast I leikrit-
un og leiklist erlendis. Tilkoma
sjónvarpsins ætti þvi aö hafa
haft afgerandi áhrif i þá veru aö
breyta efnisvali leikhúsanna og
vali á útvarpsleikritum, en sú
þróun hefur orðið hægari og
önnur en viö heföi mátt búast.
Ef útvarpsleikritin eru skoöuð
sérstaklega, er hægt aö benda á
margar forsendur fyrir leikrita-
vali sem hafa breytzt meö til-
komu sjónvarpsins og eölilegt
er aö taka mið af.
Stór hluti þeirra útvarpsleik-
rita sem frændur okkar á
Norðurlöndum taka upp, eru
verk sem hefur verið hafnaö
bæöi af sjónvarpi og leikhúsum,
þvi oftast leita höfundar fyrst á
önnur miö, áöur en leitaö er til
hljóövarps. Aö leikrit sé samiö
beinlinis, eöa sérstaklega fyrir
útvarp er fremur sjaldgæft, og
sé svo, f jallar það þá oft um svo
staöbundin mál, aö ógerningur
er að þýöa þaö öörum þjóöum til
ánægju.
Nú er þaö staöreynd aö til-
koma norrænnar sjónvarps-
samvinnu hefur haft i för meö
sér, aö hingaö berst rjóminn af
þeim leikritum og sjónvarps-
upptökum sem frændur okkar
gera.
Það er þvi spurning hversu
mikilli orku á að eyöa I aö hita
upp skandinavisk útvarpsleikrit
i Islenzka hljóövarpinu á meöan
rjóminn berst hingaö til sýning-
ar i sjórivarpinu, og tengsl okk-
ar viö menningarsvæði eins og
t.d. Suöur-Ameriku, Austur-
Evrópu, Asiu og aðra heims-
hluta eru svo til engin. Hafi er-
lend útvarpsleikrit einhverju
hlutverki aö þjóna I nútimanum,
liggur beinast við aö álykta aö
útvarpsleikritin geti fyllt upp i
þaö menningarlega skarö sem
drepið hefur verið á.
Auk þess er rétt að hafa I huga
útvarpsleikritog hlutur höfunda
i þeim fjármunum sem Leiklist-
ardeild útvarpsins eyöir er aö-
eins örfá prósent. Bróöurpart-
urinn af þvi fé sem variö er til
útvarpsleikrita fer til leikara,
sem stunda útvarpsleik sem
igripavinnu. Leikara sem er
borgaö hvort sem hann stendur
sig vel eöa illa og þá eftir linu-
fjölda, en höfundar eiga sifellt
undir högg aö sækja, semjandi
leikrit upp á von og óvon.
Allar þjóöir sem hafa ein-
hvern metnað til að bera i út-
varpsleikhúsi leggja megin-
áherzlu á innlenda útvarpsleik-
ritagerö. Ef Otvarpinu berast
ekki leikrit, á þaö aö efna til
námskeiös i útvarpsleikritagerö
og örva höfunda til að skrifa
sérstaklega fyrir útvarp.
Þegar talaö er um fjármagn
er ekki veriö aö telja eftir þá
fjármuni sem eytt er til greiöslu
á kaupi leikara, siöur en svo.
Spurningin er bara þessi, hvert
á aö beina fjármagninu og i
hvaöa tilgangi. Eiga höfundar
stöðugt aö vera utangarösmenn.
Menn veröa lika aö hafa þaö i
huga aö ef höfunda nyti ekki viö
væri engar linur aö velja fyrir
leikara.
Nú er þaö staöreynd aö án
leikrita er ekki hægt aö leika.
Leikhúsiö varö endanlega til
þegar leikskáldin skrifuðu
fyrstu leikritin, þ.e. án leikrita
VæFi ekki nær aö fækka útsend-
ingarminútum og setja markiö
hærra :örva Islenzka leikritun og
leggja alla áherzlu á að fá fram
innlend leikrit sem fást viö sögu
og samtima og flytja erlend
verk frá fjarlægum menhingar-
svæðum. Ekki vantar framboö á
góöri skandinaviskri menningu
i sjónvarpi. Astæöan fyrir öllum
skandinavfsku útvarpsleikrit-
unum getur þvi ekki verið sú, aö
norrænt samstarf sé leitt á stall,
heldur miklu fremur aö auö-
veldara er um þýöingu úr máli
frændþjóöanna, hvernig svo
sem efnið er. Hér vantar meiri
metnaö, þvi hvaöa tilgangi
þjónar þaö aö leika þýdd verk i
hljóövarp, sem hægt er aö fá frá
erlendum sjónvarpsstöövum á
Heigi Sæmundsson — Hrafn Gunnlaugsson — Jónas Jónasson
Páll Heiðar Jónsson — Pétur Gunnarsson — Steinunn
Sigurðardóttir — Þráinn Bertelsson
hringbordid
i dag skrifar Hrafn Gunnlaugsson
■• , ;
„ «... I \<
: i '•> - • : >»
.i ! ’ ' "
, > ■ > :
.:■ >,.!.)
i ; f •: i •
•v > > ' ' r<
: i ' ■ ,
< >: , ÍH
>■>.» > >» >f J
Leður eða áklæði eftir
FTmíð sjálf hve þægilegt það
Fæst í helstu húsgagnaverslunum
Framleiðandi
Model-húsgögn hf.
Dugguvogi 2 •>— Sími 36955
Ríkisútvarpið
auglýsir stöðu dagskrárstjóra lista- og
skemmtideildar sjónvarps lausa til umsóknar.
Starfið er veitt til fjögurra ára.
Umsóknum sé skilað til Sjónvarpsins, Lauga-
vegi 176, á eyöublöðum sem þar fást, fyrir 1.
júní nk.
Auglýsingasími
Helgarpóstsins er
8-18-66