Helgarpósturinn - 08.02.1980, Qupperneq 13

13
holfjarpncrh irínn Föstudagur 8. febrúar 1980.
þrjár djassplötur sem voru til og
þar var ég heppinn, þvi þetta voru
úrvalsplötur. Fyrsta platan var
meö Red Nichols and his Five
Pennies. A annarri plötunni voru
öörum megin Duke Ellington og
hljómsveit hans og hinum megin
Harlem Footwarmers. Þriöja
platan hét Tiger Rag og var spil-
uö af hljómsveit sem hét Jungle
Band. SU var einna svakalegust.
Ég vissi ekki fyrr en seinna, aö
þetta var hljómsveit Ellingtons,
og Harlem Footwarmers lika, en
Red Nichols var hann sjálfur.
Þessi nöfn voru til komin vegna
þess, aö þeir voru aö svindla sér
undan samningum.
Þaö er ekki þar meö sagt, aö ég
hafi veriö forfallinn I þessu, ég
var i mörgu öðru. Ég var i kvart-
ett i menntaskóla, i kórum. Maö-
ur var alltaf aö dóla í þessu. Mitt
fyrsta verk eftir aö ég fékk djass-
delluna, var aö ég keypti mér
trompett og læröi undirstöðu-
atriöin hjá Alberti Klahn.”
Brennívmsgos-
Drunnurinn
Jón Múli fór til Bandarikjanna
áriö 1962 i boöi bandarfskra
stjórnvalda til aö vera viöstaddur
djasshátiö eina mikla. Gestgjafar
hátiöarinnar voru stórmenni
Ameriku á þessum tima, Duke
Ellington, Eisenhower, John F.
Kennedy og Dean Rusk, svo ein-
hverjir séu nefndir.
Mikil veisla var haldin til heið-
urs gestunum á efstu hæð húss
nokkurs i Washington.
„Það var stór gosbrunnur i
anddyrinu og stóöu bunur i allar
áttir úr kristalpipum. Þegar leiö
á kvöldiö sá ég aö mörgum gest-
anna var tfðfariö aö gosbrunnin-
um. Þar voru skálar, sem menn
gátu dengt undir bununa og feng-
iösér aödrekka. Ég fór aö athuga
þaö og fann aö þetta var brenni-
vinsgosbrunnur, og ágætis
brennivin. Ég hef nú alltaf veriö
hrifinn af gosbrunnum, en þessi
sló allt út.”
En það var ekki auðvelt fyrir
Jón Múla aö fá vegabréfsáritun
til þess aö komast inn i guðs eigin
land, Bandariki Noröur Ameriku.
Þaö haföist þó aö lokum.
„Þegar kanarnir voru búnir aö
skrifa upp á þetta og allt var
klárt, voru allir ánægöir.
Þá var eitt eftir, en þaö var aö
komast inn i Bandarikin. Ég var
meö vondan passa, þvi ég hafði
áöur fariö til Sovétrikjanna, en
þar er passaeftirlit mjög strangt.
Sovétrlkin eru mörg riki og þegar
fariö er á milli þeirra, er allt
stimplað, og eftir nokkrar utan-
ferðir, ertu meö heila bók meö
kommúnistastimplum.
Ég var meö eina feröatösku.
Efst i henni var sloppur, en þar
undir voru náttfötin. A milli
þeirra var svo trompettmunn-
stykki. Tollveröirnir litu á þetta
og einn þeirra spuröi hvaö þetta
væri. Ég sagöi, aö þetta væri
sloppurinn minn. Þá fann hann
munnstykkiö og spuröi hvort ég
væri hljómlistarmaöur. Ég
sagöist spila i lúörasveit og vera
aö fara á djasshátiðina. Þar hitt-
ust tveir góöir, þvi ég sá aö hann
langaöi mest til aö pakka niður og
fara meö mér. Þannig komst ég
inn i Bandarikin. Þeir reyndust
mér vel og þetta er þjóö, sem ég
kann vel viö.
Nokkrum árum seinna þurfti ég
aö fara til Englands til lækninga,
þessa framvarðarrikis lýöræöis
og mannréttinda. Þegar ég lendi
á flugvellinum, er ég meö þennan
sama passa. Þá er augljóst, aö
hér er kominn alþjóölegur njósn-
ari. Þaö er fariö aö rannsaka mig
og þeir finna filmur, sem eru aug-
sýnilega hernaöarleyndarmál, en
þaö voru allar nýrnamyndirnar
mir.'a-. Mér var stungiö i klefa og
eftir tvo tima kom yfirlæknir
bresku leyniþjónustunnar, gáfaö-
ur maður og göfugur, sköllóttur
meö einkaritara meö sér, og þá
hófust yfirheyrslurnar. Honum
þótti saga min mjög ótrúleg og ég
sá það á dömunni, sem var aö
skrifa, aö henni þótti þetta ekki
skemmtilegt. Eftir eina klukku-
stund kviknaöi á perunni hjá mér
og ég sagðist hafa stúderaö
læknisfræöi. Þá kom á drjóla og
hann flýtti sér aö afgreiða mig og
hleypa mér inn i landið. Þá hló
einkaritarinn. Þaö voru fimm eöa
sex timar sem þaö tók mig aö
komast út úr flugvélinni og gera
vart viö mig á sjúkrahúsinu.
Rússadindill?
Pólitisk hugsun min byrjaöi
ekki sem kommúnisti. Þegar ég
var ungur, var ég á sjó . á
Kveldúlfstogara. Þá var það sam-
komulag milli skipstjóranna og
útgeröarinnar aö hafa einn
menntamann á hverjum togara.
Þar fékk ég aö heyra þaö, aö ég
væri Kveldúlfsungi. Vinnubrögö-
in um borö liktust æfingum hjá
finu fþróttafólki og þarna voru
menn sem ætluöu sér aö komast
eitthvaö, byrja sem hásetar og
enda slðan á þvi aö verða skip-
stjóri.
Þarna var pólitik I gangi, tog-
araihaldiö samankomið, góöir
kommúnistar, og þarna var lika
einn anarkisti, og þaö var ég. Ég
taldi anarkisma rétta formið. Ég
taldi aö mannkyniö væri þaö
þroskaö, að þaö gæti stjórnað sér
sjálft. En það var ekki fyrr en ég
komst aö þvi, að þaö var ekki
nógu þroskaö, aö ég gerðist
kommúnisti.”
— Nú hefur þú verið kallaður
Rússadindill, ertu þaö?
„Ég myndi sjálfsagt vera
flokkaöur meö Rússadindlum. Ég
veit bara ekki hvað þeir eru
margir. Ég var sagður vera
steinbarn I leiöara i Morgunblaö-
inu. Halldór Kiljan var einu sinni
að fjalla um það, aö þeir sem
styddu sjónarmiö Sovétrikjanna,
gengju meö steinbarn i magan-
um. Ég geng meö svona stein-
barn.
Rússadindili, seiseijú, mikil
ósköp.
Ég sannfærist æ betúr um þaö,
aö utanrikisstefna Sovétrikjanna
sé heillavænlegust i þessari ver-
öld. Ef ekki væri þeirra stefna,
væri allt iogandi I styrjöldum.
Hvaö viövikur Afghanistan, þá
var þaö kommúnistastjórn, sem
baö um aöstoö. Þaö þarf ekki aö
segja mér, aö Kanar og þeirra
fylgifiskar hafi ekki veriö aö
undirbúa valdarán i löndunum
viö Persaflóa. Bandarikjamenn
eru meö herskip I flóanum og þeir
hafa viöurkennt aö hafa flogiö
yfir þessi lönd meö B-52 sprengju-
flugvélum, sem voru auövitað
óvopnaöar eins og allar banda-
riskar herflugvélar.
Til dæmis um fréttamennsku á
Islandi, þá hefur þaö veriö aöal-
fréttin i BBC, aö Afrikurlki hóta
öllu illu, vegna veru suður-
afriskra hersveita I Rhodesiu.
Þaö var ekki fyrr en um daginn,
aö þaö var talaö um þaö I fréttum
hér, og sagt aö liklega veröi Bret-
ar aö kæra til öryggisráösins. Svo
eru menn aö tala um mannrétt-
indi. Hvar eru mannréttindi at-
vinnuleysingja I Evrópu og
Ameriku. Ég trúi ekki á mann-
réttindapip þessa fólks.
Og allt þetta um Sakarov;hann
fékkaögapa alveg fram á siöasta
dag, þegar hann fór aö vera sam-
mála Carter um aö flytja
Ólympiuleikana og hætta við að
selja korn. Svo fékk hann fjög-
urra herbergja Ibúö. Ég vildi aö
mér væri afhent fjögurra her-
bergja Ibúö, þó ekki væri nema
vestur I bæ.”
Rólgróin spilling
— Ef þú fengir aö byrja upp á
nýtt, mundir þú gera sömu hlut-
ina og þú hefur gert til þessa
dags?
„Nei, þá myndi ég byrja þar
sem ég var þrettán ára og eignaö-
ist trompettinn. Þaö hefur alltaf
veriö draumur minn aö spila I
danshljómsveit, þó ekki væri
nema þriðja trompettinn. Ég hef
aö visu gert þaö, i liíörasveit.
Þessi ást á blásturshljóðfærun-
um er manni liklega I blóö borin.
Þegar veriö var aö byggja Vest-
urbæinn, fundum viö rörbúta og
blésum I þá.
Nú er ég búinn aö hlusta tölu-
vert á músik um ævina, en þaö er
alveg sama hverja snillinga ég
heyri, aö ég veit ekkert fallegra i
samaniagöri músikinni en djass-
brass. Svona er þetta rótgróin
spilling og frá þessu verður ekki
hnikaö.
Ég færi ekki i háskólann til að
stunda læknisfræöi. Ég hefði hins
vegar gaman af aö kunna meira i
Islenskum fræöum, þó ekki væri
nema nokkrar málfræöiformúlur
tilaö geta brúkaö kjaft viö þá sem
eru aö láta birta eftir sig á gol-
frönsku og gúanói. Flestu hefur
fariö fram i útvarpinu, nema
einu, en það er málfarinu.”
— Hefuröu einhverja skýringu
á þvi?
„Ég hef enga aöra skýringu en
þá, aö þaö sé kæruleysi yfirmsnna
útvarpsins aö láta þaö viögang-
ast. Þaö er alveg bullandi gol-
franska i öllum þáttum útvarps-
ins, og ef þetta heldur áfram,
veröur ekkert eftir i málinu,
nema nafnorö, atviksorö og upp-
hrópanir. Sagnir veröa horfnar.
Þegarég byrjaði hjá útvarpinu,
hóf ég störf á fréttastofunni.
Fréttastjóri þá var Jón Magnús-
son og þaö var strangt eftirlit meö
öllu þvi sem fór út.
Þaö er ekkert eftirlit haft meö
þessu lengur. Alls konar mann-
skapur, sem kann ekki undir-
stööuatriöi I Islensku, veður uppi
meö alls konar þætti. Jón
Magnússon hætti ekki viö svona
lúsablesa eins og mig og fleiri,
fyrr en hann var búinn aö kenna
þeim. Þaö fór ekkert rugl út.”
Þar meö risum viö úr sætum. A
útleiö dregur Jón upp gamlan
kornet, sem hann á, smiöaðan á
öörum áratug þessarar aldar, og
segir frá þvi aö sá sem hjálpaöi til
með valið á hljóöfærinu hafi verið
Rex Stewart, blásari meö Duke
Ellirgton.Sinhverju sinni hitti Jón
Múli náunga þennan, og spuröi
hann hvort hann væri ekki allur á
lyfjum eins og margir af kolleg-
um hans. Rex svaraði þá um hæl:
,JVho? me? No, I’m an alcoholic?